tutunamayan

Tutunamayan uyduracağım, uydura biləcəyimiz başlıq. Kitabı bitirəndən sonra birini uydurmuşdum günlüyümdə dedim onu bura yazım(kitabı heç oxumağa ehtiyyac yoxdu bunun üçün sadəcə uydur bir şeylər). Təbii ki, istərəm başlıqda yazarlarımızın uydurmalarını da görək.

Səməd Cəlilabadın təklə kəndində, rayonda tibb bacısı işləyən bibisinin köməyi ilə dünyaya gəldi. Körpəliyində çox xəstələndi. 4 yaşında kiçik qardaşının doğulduğu gün anasını və qardaşını itirdi. Sünnət olunmaqdan qorxub ağaca çıxdı və ilk şilləni ona o gün atası vurdu. Atası ikinci dəfə evləndi və analığı tərəfindən hər paltarını kirlətdikcə döyüldü. Vurma cədvəlini heç vaxt öyrənə bilmədi. Məktəbdən qayıdanda nənəsinin vəfat xəbərini aldı. 15 yaşında əmisinin köməyi ilə atası ilə rusyaya işləməyə getdi. 21 yaşında bir fahişə ilə ilk cinsi təcrübəsini yaşadı. Həmin il atasını qaraciyər serrozundan itirdi, tezliklə kəndinə qayıtdı. Yığdığı pulun yarısını atasının dəfnində xərclədi, analığı və ögey qardaşı ilə saratov şəhərinə köçdü. Bazarda işlədiyi yer gürcülər tərəfindən zəbt olundu. Analığının tapdığı qarabuğdayı azərbaycanlı qızla sözləndi. işlədiyi inşaatda təzə suvanmış divar üstünə aşdı, sağ ayağını itirdi, belini və qabırğalarını ağır yaraladı. Kəndinə qayıdan analığını və ögey qardaşını bir daha görə bilmədi. Kirayəsini ödəyə bilmədiyi evindən çıxarıldı. O vaxtdan Saratov küçələrində dilənçilik etdiyi deyilir.

sözaltı səhnəcik

Keçəlimə...

ikinci hissə(yazarlar və parıltılar):

Adtapabilmedim və grammar.nazi söhbətləşərək içəri daxil olurlar.

Adtapabilmedim(ehtiyyatla, nazinin qulağına əyilərək): heç kimə demə ha əsgərlik boyunca mətbəxdə kartof soyduğumu, hamıya deyəcəm kəşfiyyatda idim.

Nazi(başını yelləyərək): sözlərin tələffüzünü düzgün etdiyin müddətcə problem yoxdur mənim üçün. son vaxtlar özümü lap itirirəm elə olanda, dərmanım da evdə qalıb.

Omnia və Fantamaz içkiləri hazırlayırlar.

Omnia(həyəcanla, fantamaza): həə, belə olmuşdu, yaxşı ki cibimdə o vazelin var idi. Çox köməyi oldu çıxmağıma.

Fantamaz(maraqla): gərək bir dənə də mən alım, atım cibimə.

Omnia:(qələbəliyə səslənərək) uşaqlar içkilərinizi götürə bilərsiniz.(Fantamazın qulağına əyilərək, gülə-gülə): birinin içinə dərman atmışam, tualet də işləmir görək kim sıçacaq altına.

Fantamaz(sualedici nəzərlərlə): hansının bəs?

Omnia(tərddüdlə, qədəhi işarə edərək): bunun. Yox, deyəsən bu idi. Amma...(həyəcanla) ala unutdum...

Fantamaz(əli ilə dodlarını qapadıb): moderlərə düşsə sıçdıq.

Bu vaxt bir qrup yazar party zalına daxil olub, içəridəkiləri salamlayırlar.

Anyone(təəccüb və razılıqla): bu səhnəni bir filmdə görmüşdüm sanki. Öncə hər kəs partydə əylənir, sonra qiyamət filan olur, hamı götə gəlir.

Momoko: səncə də çox baxmırsan filmə?

Anyone(düşüncəli): gündə sadəcə 18 saat dostum, bunun nəyi çoxdu?(razılıqla) Rekordum da 43 saatdı.(keçmiş gözəl günləri yadına salaraq)Kənan mmin bütün filmlərinə baxmışdım həmin gün. Kaş onları unudub yenə baxa bilsəm...

Momoko(ətrafı gözdən keçirərək): bax gör Tv var buralarda? Ps 4 gətirmişəm.

Anyone(momokonu süzərək): oyun oynayacaqsan? Gəlmişik də gül kimi partyə, əylənək ondansa.

Momoko(qaşlarını çataraq): partydə əylənəcəyiksə niyə videoplayer gətirmisən onda?

Anyone(qəzəblə): mən sən tv-ə toxunmayasan deyə elə dedim.

Nabifur(tünlüyə səslənərək): uşaqlar mahnı işini öz üstümə götürürəm, qulaqlarınız eargasm olacaq.(razılıqla) mənim kimi bir alfaya yaraşacaq şəkildə...(cd-ni zənciyə uzadaraq) bunu audio player-ə tax, bu üzü üstə amma yaxşımı?

Zənci cümlənin sonunu dinləmədən cd-ni daxil edir.

Səslənir: aqua - barbie girl

Nabifur(təlaşla, zənciyə bağıraraq): üzünü dəyiş, üzünü dəyiş! Cdnin üzünü dəyiş, səni lənətə gəlmiş!

Uşaqlıqda barbie gəlincikləri ilə oynayanda məhlədəki uşaqlar tərəfindən ağır tənqid olunan və bundan travma alıb nəticəsində barbie və tənqid manyağı olan zənci qulaqlarını əlləri ilə bağlamağa çalışaraq yerdə qıvrılır.

Zənci(təşviş, ağrı və qorxu içində) yox! Yox! Kəsin bunun səsini. Timidusun düzəltdiyi  mahnılardan belə iyrəncdi bu. Allahım!

Yazarlar mahnını dayandırır və zənciyə qalxmaqda kömək edirlər.

Bakir(fikirli, qaşqabaqlı, qubadlıya): troll qoxusu alıram, burnum məni heç vaxt yanıltmaz.

Qubadlı(havanı iyləyir): deyəsən kimsə qaz çıxarıb. Kafkadı məncə.

Bakir(təəccüblə): kafkanın troll olduğunu düşünürsən?

Qubadlı(əlini yelləyir): ə qaz çıxaranı deyirəm. O olan tərəfdən gəlir. Hail də ola bilər.

Nabifur playlistindən yeni bir mahnı səsləndirir. Yazarlar rəqs etməyə başlayırlar.

Reyn(həsədlə, apolloya): bu cür rəqs etməyi haradan öyrənmisən miyav?

Apollo(ifadəsiz tövrlə): mənbə: flaminqo rəqs kursları. Alternativ mənbə: şamxalın rəqs zalı

Reyn(gülərək):  timidusa bax hələ, dişisini cinsi birləşməyə çağıran bonobo kimi rəqs edir miyav. Adam amerikada heç gecə klubuna getməyib deyəsən.

Nellie bunu eşidir...

Sabi(təəccüblə): nə oldu nellie? Birdən gözlərin parıldadı sanki.

Nellie(fikrini cəmləyərək): o şey.. gəl gedək nəsə içək.

Albert(bir kənarda oturan hailə yaxınlaşıb): niyə rəqs etmirsən?

Hail(məyus): afjagks ühü amma belə çox sjajfakf

Albert(əli ilə üzünü silərək): üzümə tüpürdün hail, demək dabanın ağrıyır deyə. Ayaqqabın döyüb?

Hail: djsakfj

Bakirfikir, Zənci və Anyone söhbət edirlər.

Bakir(heyfsilənərək): çox heyf ki, bizim ölkə və komandalar öz futbolçularına layiq olduğu dəyəri vermir. Əfran kimi ulduzlar Zirədə filan heç olurlar.

Zənci(təəccüblə): Əfranın daha yaxşı yerlərə layiq olduğunu düşünürsən?

Bakir(razılıqla): mənim kimi bu işlərdən başı çıxan birisi üçün bu həm sualdır həm də cavab. Təbii ki yaxşı yerlər. Yəni barselona filan. Belə bayern də ola bilər.

Zənci(heyrətlə, gülərək): həə hətta biraz sıxsa real filan hə?!

Bakir(ciddiyyətlə): təbii ki, yoxsa troll olduğumu düşünürsən? Ən nifrət etdiyim şeydir.

Zənci(ciddiləşərək): həə təbii dostum, yəni yox elə düşünmürəm. Sadəcə inanmıram əfran..(üzünü anyone-a tutaraq, yavaşca) sən də bir şey de.

Anyone(söhbətin nədən getdiyini anlamağa çalışaraq): həə baxmışam o filmə. Heyf qız sonda pis yollara düşür.

Bu vaxt timidus yazarlara səslənir.
Timidus(əlindəkini albertə uzadaraq): başqa ot istəyən var?

Omnia(uzaqdan səslənərək): nələr var içində? Ucuz mal sevmirəm, ishal edir məni, alət də çalışmır sonra.

Timidus(razılıqla): öz reseptimdi. Çoban yastığı qurusu, zəncəfil tozu, biraz da kəklik otu. istəyənə darçınlısı da var(hər kəsin eşidəcəyi şəkildə pıçıldayır)Səninkinə biraz da viaqra qatarıq, heç nə olmaz Omnia.(yazarları süzərək)Cənnət üçün on üç saatlıq biletdən kim istəyir?

Tural(sualedici nəzərlərlə): dostum, bu pis təsir etməz ki?

Timidus(loğvalıqla): mənə? Yəqin zarafat edirsən. (Bir qullab alaraq) Mənə heç nə olmaz. (Üzünü qızlara tərəf tutaraq): bəs siz qızlar? Amma nömrə qarşılığında hmm?

Hərtərəfli(heyrətlə, diablousa): ala da bu qədər də yox da. Ayrı vaxt da deyirlər timidus eləməz zad. (Saatına baxaraq, öz-özünə)  gec olur, sabaha hazırlıq var, gərək gedim dərs oxuyum.

Fantamaz musiqini dayandırır.

Fantamaz(işıqları söndürərək): hərə özünə bir içki götürsün, hekayə zamanıdır. Bizi biz edənlərin hekayəsi. Misalçün sən bakir, niyə bu qədər nifrət edirsən trollara?

içkinin və yarıqaralığın məhrəmliyindən cəsarətlənən Bakir biraz xəyala dalıb, cavab verir.

Bakir(düşüncəli, məyus): bundan illər əvvəl, mən hələ sözlüyü kəşf etməmişdən qabaq, müxtəlif platformalarda trolluq edirdim. işi o qədər böyütmüşdüm ki dünyanın fərqli yerlərindən məndən məsləhət alan troll-lar  var idi, bütün günümü buna sərf edirdim. Bir gün otaq yoldaşım Babasili olduğu üçün yeriyə bilmədiyindən mətbəxdən dərmanlarını gətirməyimi xahiş etdi. Lakin mən kompüterin qarşısından qalxmadım. O bir neçə dəfə də xahiş etdi amma mən yenə bunu etmədim. Qarşılığını da aldım... həmin gün yeməkləri çox qatıbmışam, şiddətli qarın ağrısı ilə ayaqyoluna tərəf qaçdım. Lakin dostum orada idi və o da ağır işini görürdü orada. Babasilin ucbatından saatlarca ayaqyolunda qalacaqdı və Çox yaxşı bilirdim ki, Həzmi rahatlaşdıran o dərmanları vaxtında aparsa idim ona indi ayaqyolu boş idi... tualetin qapısına vura-vura "tez ol, tez çıx" nidaları səsləndirdikcə o da "ucundadı-ucundadı" deyə içəridən mənə bağırırdı. Birdən ani bir sinir boşalması yaşadım. Və artıq hər şey üçün gec idi.(əlindəki salfetlə gözündən aşağı süzülən yaşı silərək) o gün özümə bir söz verdim. Artıq nə trolluq edəcəkdim, nə də buna icazə verəcəkdim...

Yazarlar bakirfikirin bu hekayəsinə dərindən hüznlənirlər.

Fantamaz(boğazını arıtlayaraq): kim davam etmək istəyir?


Omnia əlini qaldıraraq sözə başlayır.

Omnia(kədərli): yağışlı günlərdən biri idi. Məktəbdən çıxıb qaça-qaça evə gedirdim. Qabağımda xoşum gələn qızla rəfiqəsi eyni çətirin altına girib, evlərinə tərəf gedirdilər. Onun qabağı ilə qaçmaqdan utandım deyə arxalarınca yeriməyə başladım. Rəfiqəsi ilə nəsə deyib gülürdülər və bu mənim diqqətimi çəkirdi. Yavaş-yavaş yaxınlaşıb nə danışdıqlarını eşitməyə çalışdım. Eynən belə deyirdi(qızı yamsılamağa çalışaraq): "omniaya ancaq keçəl olsa üz verərəm. O da arada zarafata salıb keçəlinə şillə atmaqdan ötrü". Rəfiqəsi isə gülərək cavab verdiki: "az dəlisən, bu şeylər haradan ağlına gəlir". Mənim artıq bütün planım hazır idi. Evə çatanda atamın təzə təraş maşınını götürüb hamama girdim. Çıxanda anam məni görüb heyrətləndi, sonra isə gülməyə başladı. Utanmışdım, sonra da aydın oldu ki başımda çoxlu topa-topa tüklər qalıb. Qardaşımın köməyi ilə hamısını həll etdim. Başım parıldayırdı artıq. Yaraşıqlı yoxsa çirkin olduğumu aydınlaşdıra bilmirdim. Qardaşımdan keçəlimə şillə atmasını və düşüncələrini mənə deməsini istədim. Hər şey müsbət idi. Bircə atam təraş maşınını təmizləmədən bir kənara atdığımı görəndə məni qapazladı bu qədər. Sabah məktəbə papaqla getdim. Məktəbin həyətində Diləfruzun, sevdiyim qızın yəni,  qabağında durub papağı çıxardım. Başımın parıltısından bütün gözlər bizə tərəf çevrildi. Diləfruz təəccüblə gülməyə başladı, mənsə ona başıma bir şillə atmasını söylədim. O daha da təəccübləndi, mənsə dünən ondan eşitdiklərimi ona nəql etdim. O biraz da təəccübləndi sonra isə başıma yaxşı bir şillə oturtdu. Əli də yaman ağır imiş. Sonra çiyinlərimdən tutub başını mənə tərəf yaxınlaşdırdı. Öpəcəyini sanırdım amma hər kəsin eşidəcəyi şəkildə qulağıma pıçıldadı.(gözünü salfeti ilə qurulayaraq) "Sikdir də qardaşımsan"... ətrafdakı hər kəs qarnını tutub gülürdü. Mənsə ayaq yoluna qaçaraq, boşuna gedən əziyyətimə, biabr olmağıma yoxsa mənə qardaşımsan deməyinə üzülüm bilmirdim. Başım da ağrıyırdı. Həmin bu travmadan sonra saçlarım heç uzanmadı. Hələ də bəzən yuxularıma girir bu hadisə...

Yazarlar omniaya yalandan da olsa keçəl olmağın ona çox yaraşdığını deyib təskinlik verirlər.

Kəllə söz alaraq davam edir.

Kəllə(qəzəb və hüznlə): entrylərdə niyə atama bu qədər saydırdığım yəqin ki hərkəsə maraqlıdır. Bunun tək bir səbəbi yoxdur əlbəttə ki. Məsələn bir dəfə məni kompüter oynamaq üçün internet kluba aparacağını dedi. Sən demə həkimə aparırmış. Sünnət etdilər məni. Bir dəfə də ad günü şənliyimə gələn sinif yoldaşlarıma uşaq vaxtı çəkilən çılpaq şəkillərimi göstərib, uğunub getmişdi. Qızlar bir həftə arxamca nəsə danışıb gülmüşdülər. Hələ 2 il əvvəl ramazanda mənə oruc tutdurub özü dostları ilə pub-a getmişdi. Ən pisi isə keçən il baş verən hadisədir. Sevdiyim qızla qulaqcığımın bir qulağını paylaşaraq musiqiyə qulaq asırdım. Birdən atamdan zəng gəldi, mənsə qeyri-ixtiyari zəngi açdım. Atam boğuq səsi ilə bir başa xəttin o biri ucundan "götverən evə gələndə çörək al" dedi. Əlim-qolum bir-birinə qarışdı, nə edəcəyimi bilmədim. atam isə davam edirdi "ə xiyar eşidirsən cavab ver də, gijdıllaq blet". Özümü cəmləyib bir təhər zəngi söndürə bilmişdim gec də olsa.(Qolu ilə gözlərini silərək)utancımdan özümü hara atım bilmədim. 3-4 ay atamı danışdırmadım buna görə. Atamın xətrimə dəydiyindən xəbəri var idi amma mən danışmadığım müddət gəlib heç nə demədi mənə. Sonra anladım ki danışmadığım vaxtlarda ondan pul istəyə bilmirmişəm deyə imiş. Onun da heç niyəti yoxmuş danışmağıma. Hələ davam edə bilərəm.

Sabi öz hekayəsini danışmağa başlayır, Bu vaxt Kafka, nellie və tural söhbət edirlər.

Nellie: belə də, gündəlik 3-4 entry filan xəbərləyirəm. Ən böyük hobbimdə troll və yan hesabları təyin etmək, daha sonra isə onları xəbərləməklə hədələyib, istədiyim şeyləri elətdirməkdir.

Kafka(saxta bir təbəssümlə): nələr elətdirirsən?

Nellie: hesabıma pul köçürtdürürəm əsasən amma bəzən yazığım gələndə adi şeylər də istəyə bilirəm, musiqi tövsiyyəsi filan yəni.

Kafka(saxta təbəssümünü qoruyaraq, turala yavaşca): görürsən bu ifritəni.

Tural(nellieni süzərək, yavaşca):  mənim yan hesablarımdan xəbəri yoxdu yaxşı ki..

Nellie(təbəssümlə): sizdə nə var yox?

Kafka: heç bekarçılıqdı, yaşayırıq...

Bunu eşidən nazi söhbətə qoşulur.

Nazi(əsəblə): bekarçılıq yox bikarçılıq. Blet mən sizə heç nə öyrədə bilmədim.

Sabi danışdığı hekayəsinin sonuna çatır.

Sabi(məyus): hə, uşaqlar belə. Tək psixoloji problemim də bunlar deyil. Bir dəfə başımı headbang edəndə vurmuşdum divara beynimin prefrontal korteksi zədələnib. O vaxtdan adrenalinim yüksələndə insanların üzünün yerində götlərini görürəm. ilk vaxtlar əyləncəli idi amma sonra dəhşətli götlər gördüm. Artıq insanlarla əvvəlki kimi ünsiyyət qura bilmirəm sanki kimsə mənə yaxınlaşanda üzümə sıçacaqmış kimi oluram.(əlləri ilə üzünü bağlayır)Dəhşət.

Yazarlara salfet paylayan anyone işıqları yandırır.

Anyone(sevinclə)Uşaqlar gəlin cin çağıraq. Bir filmdə görmüşdüm.

Nellie(istehza ilə)dostum, o sadəcə filmdir axı.

Anyone(əsəbiləşərək): film başlayanda bu yazılmışdı(əlindəki telefonun ekranını nellieyə tərəf yaxınlaşdıraraq) "based on very true story".

Reyn(həyəcanla, əllərini bir-birinə vuraraq): hə çağıraq, çağıraq miyav!

Qubadlı(sakitcə): mən cinlərdən qorxuram sonra çağırsaq olar?

Bakir(qarnını tutub): ax qarnım!(əlindəki qədəhi yazarlara tərəf uzadaraq) nə qoymusuz bu zibilin içinə!

Omnia(fantamazın qulağına): zibilə qalsın.

Bakir cəld tualetə tərəf qaçır lakin çatanda unitazın daşdığını görür. Üzünü yuxarı tutaraq yox, allahım, bu səfər yox.  Və ani bir sinir boşalması...

                                 =Son=

ilham əliyev

124001-ci peyğəmbər olacaq dahi şəxs. Uca allah putinin(c.c) bidət erməni hökumətini iman yoluna gətirmək üçün istifadə etdiyi tanrı qırmancı. Tayyip(t.c) adlı qeybdən gələn nur mələyinin də dəstəyi ilə fövqəl güclərə sahib rəsul... Kafir Emmanuel macron ibn jean-michel adlı firənginin ölkəsi ilə ona yaxın digər imansız ölkələr dönük ermənistan xalqına və rəhbərliyinə kömək etmək istəyir. Lakin ilham əliyev(s.a.v) allahın icazəsi ilə həm də mələkdən və xalqından aldığı güclə öz üstünə düşəni layiqincə yerinə yetirir. Biz isə rəsulumuz və onun ətrafındakı həvarilərin partiyasına ritual olaraq həmişə səs verməli, bizim xeyrimizə olan amma bizim bunu anlamaqda çətinlik çəkdiyimiz bəzi aktları(korrupsiya, vəzifədən sui-istifadə, azad mediyaya təyziq) görməzdən gəlməliyik. Hasil olan ilk surənin ilk cümləsi ilə bəyənatımı sonlandırıram: "yalnız iman əhli haqq yolundadır, o(putin(c.c)) hər şeyi görəndir və rəsulunun arxasınca gedənləri mükafatlandıracaqdır".

sözaltı sözlük

Son 10 gündür müharibə bütün ölkənin hətta dünyanın (eləcə də sözlüyün) gündəminə oturub, bununla bağlı fəallaşan bir qrup var sözlükdə. Əsasən Təzə yazarlardan təşkil olunub. Siyasət ən rahat şəkildə haqqında sallaya biləcəyimiz mövzu olduğundan bu mövzulara hər kəsin fikir bildirməsi, şərh etməsi normaldır amma bu qədəri də çoxdur. Sözlük çayxanaya dönəcəksə gedək elə çayxanaya da aq.  Əvvəllər yenə tural ya zənci nəsə bir şey tapırdı sonra da hökuməti iki pors söyürdü qazımızı alırdıq. indi bu şarlatanların əlindən qabağımıza 100də 1000də normal bir entry çıxır. Həm də bilmirəm yuvarlaq şəkildə eyni fikirdə olmaqlarındanmı yoxsa bir-birilərinə dəstək verdiklərindənmi müharibə yaxud siyasətlə bağlı yazdıqları çayxana söhbətləri lazımından, layiqindən çox diqqət görür. Yəni bildiyin adamlar icma qurublar daim dəstəkdilər bir-birilərinə. Bir iki tükəzban da var aralarında bildiyiniz kimi, canlarım. Obyektivlik filan da heç tınlarına deyil. Sözlüyü bölüblər iki yerə sağolmuşlar. "Onlar və onlardan olmayanlar". Deyə də bilmirsən ki adə indiyə kimi harada idin?

beyinlə görmək

1960-cı illərdə viskonsin universtetinin neyroloqu paul bach-y-rita gözdən əlillərin yenidən görməsinin yollarını araşdırmağa başladı(p.bach-y-rita, tactile sensory substitution studies"). Belə ki, atası infarkt keçirmiş, səhhəti pisləşmək əvəzinə möcüzəvi şəkildə yaxşılaşmışdı. Paul isə beynin dinamik şəkildə yenidən təşkil olunma potensialına heyrətlənmişdi.
Bu suala cavab axtarırdı: beyin bir duyğunu başqası ilə əvəz edə bilərmi? Paul axırda gözdən əlillərin lamisə duyğusuna cihaz vasitəsilə taktil bir mənzərə təqdim etmək qərarına gəldi(bach-y-rita, collins, saunders, white and scadden. "Vision substitution"). Cihazın iş prinsipi belə idi:
insanın alın nahiyəsinə yerləşdirilmiş bir videokameraya gələn videoməlumat çiyinə bağlanmış kiçik vibratorlara ötürülür. "Bunun görməklə heç bir əlaqəsi yoxdur" - deyə düşünəcəksiniz.
Gözləri görməyən təcrübə iştirakçıları bu vizual və taktil eynəkləri taxıb bir həftə gəzdikdən sonra yeni şəraitdə yönlərini daha asan tapmağı bacarırlar. Çiyinlərində hiss etdikləri titrəyişləri üz tutacaqları istiqamətin informasiyasına çevirə bilirlər. Amma məsələnin əsas təəccüblü cəhəti bu deyil. Əsl təəccüblü məqam taktil qıcıqları qavramağa, onların vasitəsi ilə görməyə başlamalarıdır. Cihazdan lazımi qədər istidafə etdikdən sonra beynə ötürülən bu taktil informasiyalar koqnitiv(idraki) tapmaca kimi qalmayıb vasitəsiz duyuma çevrilir(eagleman. "Live wired)
Bu kimi digər duyğu mübadilələri də intensiv şəkildə araşdırılır(sensory substitution: limits and perspectives", touching for knowing cognitive psychology of haptic manual perception, həmçinin "live-wired"). Məhşur alpinist eric weihenmayer -i xatırlayın. Bədənini yuxarıya doğru itələyərək, kiçik qaya oyuqlarından və çıxıntılardan tutaraq dimdik qayalıqlara addım-addım dırmaşır. Gözlərinin görməməsi onu bu son dərəcə təhlükəli səfərdə 2 qat müvəffəq edir. Vayenmayer retinoskizis adlı nadir göz xəstəliyi ilə dünyaya gəlmiş və 13 yaşında görmə qabiliyyətini itirmişdi.
Bu hadisə onun alpinistlik arzusuna mane ola bilmədi. 2001-ci ildə everest zirvəsinə qalxan ilk gözdən əlil alpinist oldu. Artıq 600 kiçik elektroddan ibarət "brainport" adlı lövhəciyi ağzında gəzdirərək dırmaşır. Dil dadbilmə orqanı olduğu halda, səthinə uyuşma hissi verən elektrod lövhəsi yerləşdirildikdə nəmli və kimyəvi mühiti sayəsində qüsusuz beyin-makina interfeysinə çevrilir(cross-modal plasticity revealed by electrotactile stimulation of the tongue in the congenitally blind, həmçinin bach-y-rita. "Emerging concepts of brain function", journal integrativ neuroscince 4 (2005), 181-205).

Lövəhəcik video görüntüləri elektron siqnallarına çevirərək dilin görmə duyğusuna aid(uzaqlıq, forma, hərəkətin istiqaməti və ölçü kimi) xüsusiyyətləri qavramasını təmin edir. Bu mexanizm bizə gözümüzdən çox beynimizlə gördüyümüzü xatırladır. Əvvəllər Eric kimi gözdən əlillərə kömək etmək üçün təkmilləşdirilən cihazın yeni versiyalarında lövhəciyə infraqırmızı və hidroakustik(sonar) siqnallar da ötürülür. Beləliklə, dalğıcların bulanıq sularda, əsgərlərin qaranlıq havada 360 dərəcə görməsinə imkan verir(yancey hall, "soldiers may get "sight" on tips of their tongues", national geographic news, 1 may 2006)
Erik dilin bu görmə siqnallarını başlanğıcda qeyri-müəyyən kənarlar və şəkillər kimi qəbul etdiyini, ancaq siqnalları daha dərinlərdə qavramağı və ya aydınlaşdırmağı sürətlə öyrəndiyini bildirmişdi. O, artıq qəhvə fincanını rahatlıqla əlinə götürə, futbol topuna vurub qızı ilə paslaşa bilir(b.levy, "the blind climber who "sees" with his tongue", discover, 23 iyun 2008)

David Eagleman ~ incognito

prozopaqnoziya

insanların üzünü unutma xəstəliyi. Prozopaqnoziya xəstələri tanış olan və olmayan insan üzlərini ayırd edə bilmirlər. Belə xəstələr tanış adamları ancaq alın nahiyəsindəki saçların quruluşuna, yerişlərinə və ya səslərinə görə tanıyırlar. Bu qüsur üzərində işləyən Daniel Tranel və antonio damasio adlı tədqiqatçılar məntiqli bir təcrübəni sınaqdan keçirdilər: prozopaqnoziya xəstələri insanların üzlərini şüurlu şəkildə tanıya bilməsələr də, görəsən, tanış üzləri görəndə dəriləri hiss olunan(ölçüləbilən) reaksiya verir yoxsa yox? Nəticə müsbət idi. Bu insanlar üzləri tanımadıqlarını israrla desələr də, beyinlərinin bir hissəsi tanış üzlərlə yad üzləri bir-birindən ayırd edə bilirdi.
David eagleman ~ incognito

sözaltı səhnəcik

Naməlum yazar party keçirdir, naməlum yerdə.
Birinci hissə (görüş):

Kafka(tələsik) içəri girir: nə yaxşı heç kim gəlməyib?(saatına baxaraq) Təyin olunan vaxta artıq bir neçə dəqiqə qalıb.

Fantamaz(təmkinlə): mən buradayam kafka, həmişə burada idim.

Kafka(qaranlıqda fantamazı seçməyə çalışaraq): bəs başqaları haradadır?

Bu vaxt Hail qapıdan içəri atır özünü.

Hail: tək sənsən kafkajdjsaj?

Fantamaz(bezgin): bir də mən.

Hail(ifadəsiz bir tövrlə): görmədim ühü ühü

Kafka: o birilər haradadır?

Fantamaz: yəqin ki tam zamanında gələrlər, söz6 mədəni, intellekt insanların toplaşdığı yerdi, harada olsa gələrlər, gecikməzlər, gözlətməzlər bizləri.

Qapıdan 2 nəfər içəri daxil olur

Omnia: ala xiyar elə onu deyirəm də. 17472848 dollar pulumu qoymaq üçün düzəltdirdiyim seyfin içində qalmışdım səhvliklə.

Kəllə(təəccüblü və bezgin): bunu bacara bilmək üçün xüsusi istedada sahib olmalısan aq. Hətta allahvergisinə.

Omnia(qürurla): mənim bu dazımda nələr var bilsən...

Hail: necəsinidshsjsj ühü ühü?

Omnia: nəy?

Hail: deyirəm yanı necəsifnfjd ühü?

Kəllə(qorxu və həyəcanla): deyəsən boğazında nəsə qalıb!

Fantamaz(əlini alnına vuraraq): deyir "necəsiniz".

Omnia: həə, yaxşıyıq, sən necəsən Hail?

Hail(təbəssümlə): yaxşıyam

Qapı açılır, bir qrup insan içəri girir.

Nellie(razılıqla): demişdim də gəlmiş olarlar.

Reyn: miyav

Turalbaijan: salam bəylər, hökümətin apardığı göt kimi siyasətin sayəsində tıxacda ilişmişdik.

Omnia(təbəssümlə): salam, deyərdin qızıl pərvanəli helikopterimi göndərərdim də...

Kəllə(əsəbi): onda biz niyə avtobusla gəldik ə göt?(zövq və həyəcanla) Həm şofer düşəndə mənə barmaq atdı...

Bu vaxt 2 nəfər söhbət edə-edə içəri girir:

Eva zaynn(sualedici nəzərlərlə): biraz şişirtmədiyinə əminsən?

Maria(qaşqabaqlı): yox e, mən elədə çox şey istəmirəm ki. Anlayışlı, təvazökar, savadlı, ağıllı, istiqanlı, yaraşıqlı, xarizmatik, ahəngdar səs tonlu,  varlı, romada villası, dubayda göydələni, mars da koloniyası, bir də sağ lopunda da ürək formasında doğum ləkəsi olsun. Dedim axı çox şey istəmirəm...

Kafka(istehza ilə, öz-özünüə): eləsini tapsan denən məni də siksin...

Sarayfüqərası, apollo, exlaqsızexlaqlı, hərtərəfli insan və aygun_news içəri girərək hərkəsi salamlayırlar.

Aygun: uşaqlar interneti olan wifi açsın, röya təzə single çıxardıb, sözlükdə paylaşım.

Reyn: açdım, adı: miyavmiyav, kodu da: miyavmiyav123

Kəllə: reyn, səncə də məstan olmağı çox böyütmürsən?

Reyn(razılıqla): yox, niyəki miyav? Məstan olmaq mənim üçün böyük bir şərəfdir, gəl sənə yağlı boya ilə çəkdiyim miyav rəsmlərini göstərim.

Reyn çantasını axtaranda satanist ayini vaxt çəkdirdiyi şəkillər yerə səpələnir.

Reyn(özünü itirir, təlaşla): ham ham

Yazarlar şəkilləri toplamaqda reynə kömək edir.

Sabi içəri daxil olur, yazarları salamlamağa çalışır.

Sabi: salam uşaqlar (12 əjdaha, 7 favori, 4 maraqlı)

Sabi: uşaqlar, dedim ki salam (14 əjdaha, 4 favori, 6 maraqlı)

Sabi: amınıza qoyum (22 əjdaha, 9 favori, 11 maraqlı)

Hail: salam sabifjshsj

Daha 2 nəfər içəri daxil olur:

Qubadlı(razılıq və qürurla): mən də dedim ki:
"ı don't know half of you half as well as ı should like; and ı like less than half of you half as well as you deserve" . onun üz ifadəsini görməli idin e.

Bakirfikir(bezgin, əlində iri bir lupa ilə): bilirəm dostum, artıq 29cu dəfədir danışırsan bu hekayəni. Gəl ondansa baxaq görək troll filan varsa loplarını aralayıb 2ci deşiyi açaq.

Qubadlı(həyəcanla): ala mən də dedimki(gülərək):
"ı don't know half of you half as well as ı should like; and ı like less than half of you half as well as you deserve" . (Gülməyə davam edir)

Bakir(dərindən nəfər alaraq, yorulmuş): bilirəm, bax gör troll varsa...

Qubadlı: ala mən də dedim ki...

Bakir: .......

Kafka(kəllənin qulağına): gəldilər yenə açdığım başlığın amına qoyanlar.

Nellie bunu eşidir.

Nellie(sevinc və iştahla): amına qoyanlar hə?! gedim tez xəbərləyim!

Yazarlar moderasiya heyətini salamlayırlar, qapıdan bir nəfər daha peyda olur. Bütün gözlər ona çevrilir.

Albert: bu ki timidusdur.

Hail(həyəcanla): dhdjsjssjfjs

Turalbaijan: salam timidus

Timidusdan səs gəlmir...

Albert(sevinclə): təzə sözaltı hekayəmiz hazırdır "arxaya salto atmaq istəyəndə tavana sıçmaq".

Omnia(sarayfüqərasına): sənin bəzi entrylərini o qədər bəyənirəm ki arada fake profilimlə də girib əjdahalayıram, belə davam et igid.

Nellie bunu eşidir.
Nellie(iştahla, öz özünə): gedim tez xəbərləyim.

Sabi: uşaqlar party haçan başlayır? (11 əjdaha 3 favori 7 maraqlı)

Sabi: uşaqlar söz soruşdum axı (8 əjdaha 4 favori 6 maraqlı)

Sabi: .... (21 əjdaha 7 favori 4 maraqlı)

Timidus: salam, tural.

Turalbaijan(öz-özünə, heyrətlə): halal olsun, adam realda da mesaj qutusundakı kimi cavab verir. Görən də deyir nə vacib işi var e xiyarın. Hökümətin də burdan aq.

Apollo(təşvişlə): uşaqlar ayaqyolunda problem var. Mənbə: daşan unitaz.

Kəllə(gülərək): mən sıçmışdım bayaq ora...

Apollo(əsəbi): sənin aq. Mənbə: söyüş bazam

Omnia fantamaza içində bağlı qaldığı seyfin içindən çıxmasını danışa-danışa içkiləri hazırlayır və şənlik başlayır.

yazarların ən pis pərt olduğu an

O ki, kimsə sənə yemək çəkir ümumi boşqabdan, sən də müəyyən bir yerdən sonra deyirsən "bəsdi qoyma, bəsdi, bəsdi" , o yenə qoyur, sonra ikinci səfər ümumi boşqabdan yemək götürəndə sən lap dirəşirsən ki yox e qoyma o da yeməyi birbaşa başqa boşqaba qoyur, sən demə elə əvvəlcədən də o boşqaba qoymağı nəzərdə tutubmuş. Qalır adamın içində, boynunu çevirmədən gözlərinlə masanın arxasındakılara baxırsan görəsən ki kimlər fikir verib sənin bu göt vəziyyətinə.

P.s mən də hər dəfə yeməyi özüm çəkəndə stolu batırıram deyə başqasından xahiş edirəm bunu. Əksərəndə belə göt olma hadisəsi baş verir.