molla nəsrəddin

*doqquz yaşında*

* "molla nəsrəddin" , 15 dekabr, 1906, nom: 37*


divanə könül, dəxi usan, yal ağarıbdır,
bir güzgüyə bax gör ki, pəru bal ağarıbdır,
başdan bu həvavü həvəsi sal ağarıbdır,
əvvəl nə isə indiki əlhal ağarıbdır,
layiqdi ki, bundan sora saqqal ağarıbdır.

ay hacı, qadan alım, bir gün sən bu sözləri oxuyurdun, mən də sənin akoşkavun qabağından keçəndə eşidirdim, sabahkı günü xəbər çıxdı ki, sən nurməhəmmədin doqquz yaşında səkinə adlı qızına elçi göndərib istəyibsən. sonra mən eşitdim ki, səkinənin anası qızına deyib "səni hacıya ərə verirəm" , sonra da eşitdim ki, səkinə deyib " ay ana, necə ərə verəcəksən?". sonra da eşitdim ki, səkinənin anası deyib: "bala, gedəndən sonra bilərsən" . sonra da eşitdim ki, səkinə başlayıb ağlamağa və anasına deyib ki, " sən allah, ay ana bir məni başa sal görüm ər nəyə deyilir?" və sonra eşitdim ki, anası hələ bor xubunca döyüb.
ay hacı, qadan alım, bir gün mən genə sənin akoşqavun qabağından keçirdim, sən genə oxuyurdun:

məhvəşlərə xoşdur nə ki, oğlan danışsa,
yüz fəxş deyib hərzəvü hədyan danışsa,
ağsaqqal əgər ayeyi-quran danışsa,
başdan ayağa hikməti-loğman danışsa,
axırda deyər söyləmə naqqal ağarıbdır.


ay hacı, balalarına mənim canım qurban, sabahkı gün xəbər çıxdı ki, sən doqquz yaşında səkinəmqıza sifariş göndəribsən ki, " bala, niyə mənə gəlmirsən, mən belə sənə qırmızı çarqat alaram, mən sənə bazar halvası alaram, mıncıq alaram, kişmiş-noxud alaram" . sonra da eşitdim ki, səkinə anasına deyib: "ay ana, niyə dadaşım mənə kişmiş-noxud almır, hacı alır?" . sonra da eşitdim ki, anası cavab verib: "qızım, hacı səni istəyir, onun üçün alır" . sonra da eşitdim ki, səkinə deyib: " ay ana, hacı pəs nə üçün kişmiş-noxud alıb göndərmir?". sonra da eşitdim ki, anası cavab verib: "bala, sən gərək əvvəl hacıya ərə gedəsən, sonra kişmiş-noxudu doldurasan ciblərinə" . sonra da eşitdim ki, səkinə deyib: " ay ana, sən allah məni başa sal görüm ər nəyə deyilir?" və sonra eşitdim ki, anası səkinəni genə bir xubunca döyüb.
ay hacı, qadan alım, bir gün mən genə sənin akoşkavun qabağından keçirdim və genə oxuyurdun:

yalın ki ağardı, sənə müştaqi-zən olmaz,
rəftarına ya söhbətinə heç dözən olmaz,
başdan ayağa yaşilubalə bəzən, olmaz,
bostanda çürür, rəğbət edib bir üzən olmaz,
hər meyvə ki, tağı ölüdür, kal ağarıbdır.


ay hacı, balalrına qurban olum, sabahkı gün xəbər çıxdı ki, cənab axundun evinə bir kəllə qənd və yarım girvənkə çay göndəribsən ki, bu işi tezliklə düzəltsin və sonra eşitdim ki, cənab axund qızın atasını yanına çağırıb və sonra da eşitdim ki, qızın anası deyib: "vallah, axund ağa, səkinənin ağlamaqdan gözləri kor olub" . sonra eşitdim ki, cənab axund ...
əstəğfürullah rəbbi və ətubi ileyh.
qadan alım, hacı, sonra da eşitdim ki, səkinənin atası nurməhəmmədi çağırıb ona yüz otuz manat veribsən və deyibsən ki iki min manat da səkinəyə kəbin kəsdirəcəksən və sonra da eşitdim ki, nurməhəmməd gedib səkinəni bir xubunca döyüb və sonra eşitdim ki, səkinə ağlaya-ağlaya deyib: "dadaş, sən allah məni bir başa sal görüm ər nəyə deyirlər?"

ay hacı , qadan alım, bir gün genə sənin akoşkavun qabağından keçirsim, gördüm ki bir qız uşağının ağlamaq səsi sənin evindən gəlir və eşitdim ki, qız uşağı ağlaya ağlaya sənə deyir: " ay əmi, səni həzrət abbas, məni ötür gedim evimizə, indi dayıqızım gəlib bizə məni gözləyir ki, mən gedim qəcəmədaş, beşdaş oynayaq. sən allah, məni ötür gedim" və eşitdim ki sən deyirsən: " ay qız, gör sənə necə konfetlər almışam" və eşitdim ki, səkinə deyir: "elə bu konfetləri də aparm, yarısını verim dayıqızıma" və eşitdim ki, sən genə qıza yalvarırsan... və sonra eşitdim ki, oxuyursan:

keçdi o ki, zövq eylər indi gah səfərdə,
evdə oturanda meyü məhbub nəzərdə,
indi dəxi yox tabu təvan canü cigərdə,
kəh yanını ver balışə, kəh çıx günə ver də,
çək kürkün əhvəcin başa donbal ağarıbdır.

qadan alım, ay hacı, sonra çox sözlər eşitdim... eşitdim ki, daşlar ağlayır, quşlar yas tutub, çöllər qara geyib,dünyavü aləm matəmtutub... sonra genə çox sözlər eşitdim...

*cəlil məmmədquluzadə, "dəli"*

samir bağırov

qəribədir ki, əziz xələf yurddaşlarımın arasında son zamanlarda elmi-mədəni cəhətdən tərəqqi yaşanmasına baxmayaraq, hələ də bu tərəqqiyə yol tapa bilməyərək alaq otu kimi cəmiyyətə ziyan verə verə ömrünü davam etdirən bir xeyli həşərat növləri ilə qarşılaşmaq mümkündür. indi deyəcəksiniz ki, niyə qurdalayırsan bu sürü halında gəzən həşəra tayfasını. mən işin elmi tərəfində deyiləm, onu qoyaq bir kənara, adama deyərlər ki, ey (...) bəni adəm, sənə mi qalıb insanların seçimlərini, zövqlərini müzakirə etmək?! bir hörmətli mirzə dostumun bəyan etdiyi kimi "matışkəlik" eyləyib kimsəyə vedrə bağlama. sən öncə get yanının şaqquldağını yu, yu ki dünyaya baxdığın o gözlərin -hansı ki o gözlər bir zat o şaqquldağlı yanından seyr edir bu dünyanı- açılsın. əziz yurddaşlarım, əgər bir bəndə bizə özünü məsləki ilə tanıtmışdırsa, biz də onun məsləkini müzakirə edək. mövzudan kənar olmaq deyildi niyyətim, haşa! desəniz ki, kimdir samir bağırov, cavab verərəm ki, sənin, mənim kimi ağzı ilə tənəffüs edən, məlum yerləri ilə gündəlik tələbatlarını bizim kimi ödəyən, lakin, bizdən fərqli olaraq gözəl səsi ilə bir çoxlarının sevgisini qazanmış bir insandır. əmma, gəl gör ki, burnu uzun dadaşlar tərəfindən məhz məhrəmiyyəti ilə gündəmlərdən düşürülməmişdir uzun müddət. nə deyək, allah o kəllənizdə daşıdığınız heç bir işə yaramayan həlməşikşəkilli maddənin içərisinə bir azca ağıl və məntiq injeksiya eləsin, mənim parabeyin, öz gözündəki stolbanı görmək istəməyən yazıq və uzun burun yurddaşlarım . amin

molla nəsrəddin

*məslək*

* "molla nəsrəddin", 14 aprel 1907, nom: 15 *

"təzə həyat" deyir ki, qəzetçi gərək qəzetəsini elə yaza ki, heç kəsi özündən incitməyə.
dəxi bundan da aşkar söz ola bilməz. əgər qəzetçi camaatı özündən incitsə, dəxi kimə lazım olacaq onun qəzeti?!
biz bunu çoxdan bilirik. doğrudan da biz qəzetimizi təzə başlayanda xəyalımızda qoymuşduq heç kəsi incitməyək və bacardığımız yerə kimi hamını özümüzə dost eyləyək ki qəzetimizi çox oxusunlar və bizə abunə yazsınlar.
amma, allah şeytana lənət eləsin, qoymadı düz yolumuznan gedək.
elə əvvəlinci nömrədən başladıq bij-bij sözlər yazmağa. ona sataşmağa, buna dolaşmağa. demək ki, "açmamış qapı" qoymadıq və axırda hamını özümüzdən incitdik. əvvəllər genə az-çox müştərimiz var idi, amma indi gəldikçə azalır.
amma bu gündən biz məsləkimizi dəyişərik və "təzə həyat"ın sözünə baxıb dəxi bundan sonra elə yazacağıq ki, müsəlmanların əfkarına müvafiq olsun, yəni onların keyfincə olsun , onların rəyi ilə düz gəlsin və elə mətləblər yazacağıq ki, hamı bizdən razı qalsın.
yəni, doğrudan da bu da bir işdi ki, qələmi al əlinə, yetənə yet, yetməyənə də bir daş at?
və bir də bunun axırı nə olacaq? bir gün ona sataşarsan, sabah bunun üstünə gülərsən, o biri günü bir başqasına dolaşarsan və lap axırda da dünyanı özünə düşmən elərsən və lap axırda da bircə dənə müştəri tapmazsan və milyonçu da olsan axırda qəzetini bağlarsan.
doğrudan da belədi; görürsən bir tərəfdən nuxalılar bizdən inciyir ki, niyə yazırsan "nuxalıların qiraətxanası açılandan qiraətxananın qəzetləri və stolları hambalların dalından yerə düşür -- bir ay bura köçür, bir ay o biri evə köçür".
doğrudan da buzə deyən gərək ki, axır sənə nə dəxli var? nuxa hara, biz hara, bizə nə borcdu ki, nuxa cəmiyyəti-xeyriyyəsinin nə qədər pulu var?! bizə nə borcdu ki, cəniyyətin iki yüz manatı necə oldu?!
aşikardır ki, nuxalıların hamısı indi biznən olublar düşman. indi, məsələn, götürüb yazaq ki, bakıda müsəliman bazarında yol ilə gedənləri hay-huya basırlar, söz yox ki, bakılılar bunu oxuyanda bizdən inciyəcəklər.
doğrudan da bizə deyən gərək ki, tiflisdə otura-otura bakı ilə nə işimiz var?!
məsələn, biz hara, sərdar mənsur hara ki, yazırıq "iki eşşəyin arpasını bölə bilməyə-bilməyə rəştdən qaçıb gedib tehranda postların rəisi olub"
cəhənnəmə olub, gora olub, bizə nə dəxli var ?!

*cəlil məmmədquluzadə (zəli) *