sözaltı günlük

salam.

detachment filmində Henry Barthles'in bu cümlələri ilə başlamaq istəyirəm.
"I'm young and I'm old, I've been bought and I've been sold, so many times. I am hard-faced, I am gone."

Nə qədər duyğu həyatımı ikinci plana atıb, nəzəri və rasional düşüncə həyatıma daha çox vaxt ayırmaq istəsəm də, hər ikisinin bir-biri ilə sıx əlaqədə olduğunu diqqətimdən qaçırmışam. Birini ön plana çıxardıqda digərini daxilimdə basdırmalı oluram və istənməyən anlarda üzə çıxır.

1 il öncə bağlı olduğum ali və müqəddəs fikir var idi. Ona həddindən artıq bağlı, sadiq və aşiq idim. Allaha eşq yolu ilə çatmaq istəyirdim. Füzulinin qəzəllərini oxuyaraq, Füzulinin vəsf etdiyi gözəlliyi Allahı düşünərək oxuyurdum. O həm dərdim idi, həm də dərdimə təbib. Artıq o hal almışdı ki, o'ndan başqa heç bir şey məni maraqlandırmırdı. bir dəfə istəmədən etdiyim əməlin "xamaneinin fiqh dəftərçəsi"ndən günah olduğunu öyrəndim, hönkür-hönkür ağladım. Daha sonra isə, "mənəvi zənginliyimi" artırmaq üçün islami ədəbiyyat oxumağa başladım. mürtəza mütəhhərini oxuyaraq fəlsəfə ilə tanışdım. Fəlsəfə ilə tanışlığım ilə birlikdə həyatımın tamamını əhatə etmiş duyğu öz sahələrini yavaş-yavaş itirməyə başladı. Artıq rasionallıq tədricən həyatımda yer almağa başladı. Düşünmə fəaliyyətinə qədəm qoyduğum andan şübhələr də özü ilə birlikdə gəlirdi. Elə şübhələr olurdu ki, biraz düşünərək, daxilimdə, əksini isbat edə bilirdim. Ancaq elə etirazlar var idi ki, özümü aid etdiyim "ordu"da ona qarşı gələcək qədər güclü fikirlər yox idi. Beləliklə, ağrılı-əzablı gecələrim başladı. Bir neçə ay şübhələrin nəliyi və necəliyi ilə özümü məşğul edərək əzablar çəkdim. Lakin, ən ağır və son zərbələrdən biri Nietzsche tərəfindən gəldi. Onun will to power məfhumu bütün yaxşılıq, düzgünlük sistemlərimin üstündən xətt çəkdi. Həqiqətən də, yavaş-yavaş tanrını öldürdü. Artıq namaz qılarkən, rüku və səcdədə olarkən Allahın eşqini deyil, Allahın həqiqətən də var olub-olmamasını düşünürdüm. Belə namaz qılmaqdansa, bir müddətlik namazı kənara ataraq düşüncə həyatıma üstünlük verib özümdə natamamları tamam etdikdən sonra qərarımı verərəm deyə düşündüm. Beləliklə, metafizika sahəsinə baş vurdum. Lakin, tədricən bu mövzu da, məndə aktuallığını itirdi və metafizikanı lazımsız, faydasız, gərəksiz bir sahə kimi görməyə başladım.

Alber kamyünün "Yad," Jean-Paul-Sartrenin "Bulantı" əsərlərini oxuduqdan sonra daxilimə çıxması çox qüvvə tələb edən "heçlik dalğası" daxil oldu. Artıq mənim üçün heçnəyin mənası qalmamışdı. Vətən müharibədədir? Neyləyim. Babam öldü? Neyləyim. Atamı həbs etdilər? Neyləyim. Qeyri-müəyyənlik və heçlik burulğanında qala-qala məhv olurdum. Özümü heçbir mövqedə,"ordu"da aid etmədiyimdən heçliyə sığınmışdım. Heçnəyə bağlı olmayaraq azad olduğumu xəyal edirdim. Halbuki, heçnəyə bağlı olmamaq hərşeyə bağlı olmaq demək idi. "əxlaqi cəhətdən Yaxşı" olmağın vacib olmamasını düşünərək "əxlaqi cəhətdən pis" olurdum. Bir neçə dəfə qeyri-müəyyənlikdən azad olub özümü hardasa görməyə çalışdım, alınmadı.

Sözlük, artıq heçbir əxlaqi sistemim, özümdən üstün saydığım ali fikirim olmamasından bitkinlik hiss edirəm. Hərşeyi öyrənməyə çalışıram, birşeyi öyrənməyə çalışmıram. diqqətimi bir mərkəzə verə bilmirəm, dağılıram.

I realized something today. I'm a non-person, sözlük. You shouldn't be here, I'm not here. You may see me, but I'm hollow.

#sözaltı şeir

ey ətrindən doya bilmədiyim güli-rəna, * gözəl
feyz verir mənə səndən həm surət, həmi məna

neyçün axı baxmıyırsan sən heç mən tərəfə,
bir ləhzə * baxış, nəzər ilə olaram mən qapında gəda * qul, nökər

leyla misali salmısan məni sən çöllərə,
razıyam, şirindir mənə səndən gələn bəla

özümlə danışanda belə sənsən müxatib, * xitab olunan şəxs
ayineyi- qəlbdən * qəlb aynası görməzsən bir kəlmə rəva?

sənin çöhrənə dalıb pozdum mən orucumu,
eşqin orucunda, ey lucifer, olmaz qəza.

kəlamullah

məhəmməd müctehid şəbüstəriyə əsasən Quranın özü etibarilə olmadığı, lakin qaynaqlandığı mənbə olan kəlam.

Quranı birbaşa olaraq kəlamullah misali düşünsək, məhəmməd peyğəmbərin bu kəlamları insanlara ötürməkdə sadəcə bir mikrofon və ya kanal kimi fəaliyyət göstərdiyini demiş olarıq. Halbuki, bu bir neçə səbəblərlə düzgün fikir deyil:

1) Quranda Məhəmməd peyğəmbər "yüksəldilmiş" anlamında olan "məbus", yəni "elçi" kimi isimləndirilmişdir. Hira dağında Məhəmməd peyğəmbər "yüksəldiləndən" sonra onun həyatında köklü dəyişiklər olmuşdur. Belə ki, o səylə, inamla insanları Onun bəyan etdiklərinə iman etməyə çağırır, cəmiyyət daxili dərin dəyişiklər edirdi. Onun fəaliyyəti coşğulu olmuşdur. Əgər Məhəmməd sadəcə "mələklərdən və ya tanrıdan gələn ifadələri insanlara bəyan edən ötürücü kanal və ya mikrofon" rolunu ifa etmiş olsa idi burada "yüksəldilmişlik"dən və ya "coşğu"dan söhbət belə gedə bilməzdi.

2) 7-8-ci əsr Ərəb cəmiyyətində insanları təsirləndirən şəxslərə "sehrbaz," "şair," "kahin" deyirdilər. islam müxalifləri də, məhəmməd peyğəmbər quran oxuyarkən müxatiblərini (müraciət olunan) təsirləndirib onların iman etməyinə səbəb olduğundan ona "sehrbaz," "kahin," "şair" kimi təxəllüslər qoşmuşdur. Əgər məhəmməd ibn abdullah sadəcə qeybdən gələn səsləri ötürmək üçün bir vasitə olsa idi ona bu ləqəblər qoşulmazdı. Çünki, şair, kahin və sehrbazlar başqaları tərəfindən idarə edilməz, özləri öz işləri ilə məşğul olarlardı. Peyğəmbər də öz kəlamını söylədiyindən ona bu isimlər verilmişdi.

3 )Quranda təbiət fenomenlərini Tanrı ayəsi kimi adlandırmaq onların öz təbii səbəblərinə mənsub olmadıqlarını ifadə etmək deyildir. Həmçinin, Quran ayələrini də Tanrı ayələri olaraq adlandırmaq bu mətnin peyğəmbərə aid olmadığı anlamına gəlməz.

4) Bəyan sistemi olaraq dilin əmələ gəlməsi və davamiyyətini qoruması üçün 5 şərt vardır:
1. Dilin qaynaqlandığı danışan və düşünən mehvər (bir şeyin əsasını təmin edən məğz, amil). 2. Dilin yönəldiyi adres olaraq dinləyən mehvər. 3.Dilin qaynaqlandığı mətn mehvəri. 4. Ortaq ünsiyyət və ifadə məkanı olaraq xalq mehvəri. 5. Dilin bəyan etdiyi məzmun mehvəri.
Burada dilin qaynaqlandığı danışan mehvər dedikdə, düşünən və sözlərinin ona aid edilməsi mümkün olan mehvər nəzərdə tutulur. Əgər bir şəxs müəyyən sözlərin ona mələklər kimi vasitələrlə qiraət edildiyini söyləyib bunları dinləyicilərinə bir mikrofon kimi yansıdar və daha sonra "bu sözləri deyən mən deyiləm" deyərsə, bunun "təsdiq dəlili" olmayacaqdır. Bu cümlələrin arxasında heç bir ciddi iradə görülə bilməz. Bu cümlələri açıqlayıb incələmək də mümkün deyil. Bu cümlələr dilin 5 mehvərindən yoxsul olduğu üçün heçkimin kəlamı sayılmaz və bu ifadələr ərəb dilinin nümunələri kimi hesab olunmaz. Əgər bu bəyanların bir söyləyicisinin, onun da Tanrı olduğunu fərz edərsək burada Tanrının müxatibi ( müraciət olunan) məhəmməd peyğəmbər olacaqdır. Məhəmməd peyğəmbərin sadəcə ötürücü kanal kimi oxuduğu ifadələrin isə söyləyicisi olmayacaqdır. Çünki müxatiblər Peyğəmbərin iç dünyasında nələrin olduğunu anlaya bilməzlər. Kimlərlə və necə danışması ancaq peyğəmbərin haqqında bilgiyə sahib ola biləcəyi sahələrdir. Bu vəziyyətdə, Məhəmməd müxatiblərindən qurana yalnız tanrı kəlamı olduğu üçün iman etməsini istəyəcəkdir. Bu isə xalqdan anlamadan iman etmələrini istəməkdir. Xalqın quran kəlamlarını anlaması üçün peyğəmbərin quran ayələrini təfsir etməsi, açıqlaması lazımdır. Əgər islam peyğəmbəri heç kimsəyə aid olmayan kəlamı sadəcə ibadət yolu ilə anlamasını istəsəydi, "Məgər onlar Quran haqqında düşünmürlərmi? Yoxsa qəlbləri qıfıllıdır?" deməzdi. Bir neçə yerlərdə də, “Bu (Quran) isə açıq-aşkar ərəb dilindədir”. deyilmişdir. Yəni ki, Quran bəyan edilənlərin bir söyləyicisi olduğunu açıq aşkar bəyan edir ki, bu da düşünən və sözləri ona aid edilə biləcək olan məhəmməddir.


nəticə: Günümüzdə Qurani-kərimdə mövcud olan ayələr söz və məna olaraq Tanrı tərəfindən xalqa duyurulmaq üçün məhəmmədə göndərilməmişdir. Həm söz, həm də məna peyğəmbərin özünə aid olmuşdur. Quran ayələri vəhyin özü deyil, vəhyin məhsuludur. Tanrı vəhy yolu ilə məhəmmədə bu kəlamları söyləmə haqqını, yəni bu kəlamların məhəmmədin özündən gəlməsini təmin edəcək təcrübəni, experience-i vermişdir.



mənbə: məhəmməd müctehid şəbüstəri- varlığın peyğəmbəranə oxunuşu nəzəriyyəsi

bədii ədəbiyyat oxuyanların deizmə yönəlməsi

önqeyd: bu mətndə yazılan cümlələr texnik ağıla əsaslanmır. burada cümlələrin ümumi şəxsli olması bunu bütün bədii ədəbiyyat oxuyucularına aid etdiyim mənasına gəlmir. şəxsi təcrübələrdən irəli gələn və praktik ağıla əsaslanan nəticələrdir.

Ağılın və duyğunun özlərinəməxsus tətbiq və təsir sahələri vardır. Praktik həyatımızda yer tutan "sevgi," "davranış tərzləri," "nifrət," "dostluq etmək" kimi anlayışlar ağıla əsaslana bilməz, çünki ağılın və mühakimənin bu sahələrə təsir etmə hüququ və bacarığı yoxdur. Bu kimi məfhumları hisslər, duyğular və xəyal ilə mənalandıra bilər və həyatınıza daxil edə bilərsiniz. Lakin, əgər obyektiv həqiqətdən bəhs edilən zaman ağılın burada dominantlığını qeyd etmək lazımdır. Ələlxüsus, kainatın yaradılışı haqqında danışırıqsa burada duyğular və xəyal ikinci planda qalmalı və ağıl, məntiq və əlimizdə olan sübuta əsaslanan mühakimə yürüdülməlidir. Bir sözlə desək, kainatın başlanğıcı və yaradılış problemi duyğularla yox ağılla həll olunmalıdır.

insanın inanma və düşünmə tərzi oxuduğu kitablardan, dinlədiyi söhbətlərdən və iç-söhbətlərdən təsirlənir. Roman, povest, hekayə kimi mətnlərin əsasən məqsədi müəyyən məsələni duyğular vasitəsilə oxuyucuya çatdırmaqdır. Yazıçının önə çıxardığı əsas məsələnin arxa fonunda isə yazıçının təyin etdiyi məkan, zaman və cəmiyyət olur. Təbii olaraq, yazarlar öz yaşadıqları zaman və cəmiyyətdən təsir almışdır və bu təsiri öz əsərlərində əks etdirmişdilər. Ədəbiyyat sahəsində şahəsərlər də əsasən qərbdən gəldiyi üçün bədii ədəbiyyatlarda tez-tez məsihilik, iudaizm, pagan və digər inanc məhsullarının əmələ gətirmiş olduğu hadisələr toplusu təsvir edilir.

Ölkəmizdəki Qeyri-bədii ədəbiyyat oxuyan zaman sıxılan, səbr edə bilməyən bəzi roman-sevərlər də bu kitabları oxuyarkən öz sahib olduqları din və inanclardan fərqli inanclarla tanış olduğu üçün getdikcə tolerantlığı artır. Həmçinin, həmin kitablarda öz sahib olduğu inancdan fərqli inanca sahib olan insan əxlaqi cəhətdən yaxşı təsvir edildiyi üçün hücum edəcəyi yerlər azalır. Güclü qələmləri olan yazıçılar daha çox təsirləndirdiyi, daha çox duyğulara xitab edə bildikləri üçün inanc məsələləri oxuyucuların hissi fəzalarında dəyişikliklərə yol açır. Bu fərqliliklərlə tanışlıq oxuyucunu daha sonra bütün dinlərin tanrını təhrif etdiyi "hissinə" sahib olmasına gətirib çıxarır. Halbuki, oxuduğu mətnlərdə tanrının əsasən "sevgi" ilə vəsf edilməsi onlarda tanrının varlığının inkarına mane olur. Onlardan tanrı nədir deyə soruşsaz, "tanrı sevgidir," "tanrı vicdandır," "tanrı insanın özüdür," "məncə tanrı var, kainatı yaradıb, ancaq dinlərdə təsvir edildiyi kimi qəddar, vəhşi deyil." kimi duyğulara xitab edən ifadələr işlədərlər.

Əlbəttə ki duyğu və hislər müəyyən sahələrdə vacibdirlər. Lakin hiss və duyğularla kainatın başlanğıcı və vahid həqiqətin təbiəti açıqlanmaz, açıqlana bilməz.

public philosophy

Əsasən son zamanlarda "popular-science," "popular-history" kimi alt kateqorik sahələrlə yanaşı yaranan fəlsəfə tərzi.

Akademiyanın əksinə olaraq, ictimaiyyətdə gündəlik dil ilə populyar fəlsəfi mövzular üzərinə danışmaq kimi tərif edilə bilər. Məsələn, Aristotelin "Metafizika"sının əvəzinə, "rick&morty and philosophy" adlı başlıq kütləni daha çox cəzb edə bilər. Public philosophy əsasən akademik fəlsəfənin tinində yaranmış ağır ruhu daha əyləncəli hala gətirərək kütlələrə xitab edərək dəyişər. Nəticədə, həm fəlsəfə ilə məşğul olanlar, həm də olmayanlar bu mövzular barədə danışa bilərlər.

Mənim qənaətimə görə, bu cür meyllərin olması pozitiv yönümlüdür və müsbət qarşılanmalıdır. Fəlsəfə ancaq ciddi, ağır akademik ruhda olmalıdır demək biraz mühafizəkarcasına davranmaq olardı. Ancaq, mənfi tərəfləri də qaçınılmazdır. Akademiya və ciddi fəlsəfədə həqiqətin təbiətini araşdırarkən burada araşdırır kimi görünmək əsas gəlir. Bu cür kütləvi fəlsəfə özünü intellektual göstərmək istəyən insanlar üçün uyğundur.

Fəlsəfə hər nə qədər kütləyə xitab etməsə də, kütlələrin əhlinə hörmət göstərməsi gərəkdir.

bəsirət

Əsasən "görmək," "idrak etmək," "bir şeyin özünə vaqif olmaq" mənalarında işlənən söz.

Quran insanları əsasən 3 yerə ayırır:
1) bilən insanlar. * how ironic Bu insanlar haqqdan gələn ayələri eşidən kimi iman edənlərdir.
2) cahil insanlar. Bu insanlar həqiqəti bilmirlər, lakin bilmədiklərini bilirlər.
3) qafil insanlar: Bu insanlar isə həqiqəti bilmədiklərinə rəğmən, bilmədiklərindən də bixəbərdirlər.

insanların həqiqətləri görməsi üçün işıq tutduğu üçün Quran ayələrinə də bəsair (bəsirətlər) deyilir. Bəsirətli insanlar isə mənəvi kor və qafil insanların ziddi olaraq vəsf edilmişdir. "De: “Kor görənlə bir olarmı? Məgər düşünmürsünüz?”-əl-ənam surəsi, 50." Bəsirətsiz insanlar üçün Quran "baxan korlar," "qəlbləri ilə idrak edə bilməyənlər" kimi ifadələr istifadə edir. "Onların qəlbləri vardır, lakin onunla (Allahın birliyini sübut edən dəlilləri, özlərinin dini borc və vəzifələrini) anlamazlar. Onların gözləri vardır, lakin onunla (Allahın möcüzələrini) görməzlər. Onların qulaqları vardır, lakin onunla (öyüd-nəsihət) eşitməzlər. Onlar heyvan kimidirlər, bəlkə də, (ondan) daha çox zəlalətdədirlər. Qafil olanlar da məhz onlardır!"

Təvəssüf əhli insanın xarici aləmi görən olan iki gözü ilə müvafiq olan daxili aləmi görən iki göz olduğunu iddia edərlər və buna "aynül-qəlb * qəlb aynası ," "qəlb gözü," "mərifət gözü" kimi isimlər verərlər. Xarici aləmlə əlaqəli olan göz maddi aləmdəki hərəkət, obyekt və hadisələri görür, ancaq qəlb gözü olan bəsirət gözü xarici aləmdəki hadisələrin mənəvi həqiqətini görərlər. Bəsirət gözü yalnız insana məxsusdur. Hərkəsdə potensial olaraq bu göz mövcud olsa da, bəzi insanlarda "Allah vergisi" olaraq doğuşdan bəsirət gözü açıq olur.

Əli ibn Əbutalib bəsirətli insanların vəsfində bu ifadələrdən istifadə edir:
«Əfsuslar olsun ki, ürəyimdəkiləri deməyə layiq sirr saxlayan insanlar yoxdur.» Sonra isə belə deyir: «Amma belə də deyil ki, heç kəs olmasın. Həmişə, bütün dövrlərdə belə adamlar olublar... Bəsirətin son həddində olan həqiqi elm onlara üz tutub və onlar tam yəqinlik məqamına çatıblar. Onlar yəqinlik ruhuna birləşiblər və onunla onlar arasında fasilə yoxdur. Əyyaş və maddəpərəst adamlara çox çətin gələn şeylər, onlara çox asan və rahat gəlir. Nadanların qorxaraq vəhşət etdikləri şey, yə᾽ni haqq ilə xəlvətdə münacat etmək onların ülfət mənbəyidir, ünsiyyət ocağıdır. Bunlar, dünyada camaatla bir yerdədirlər, amma uca aləmə cəzb edilmiş ruhlarla! Bu dünyada olmaları ilə yanaşı, həm də bu dünya da yoxdurlar. Həm bu dünyadadırlar, həm də başqa dünyada.»

hygge

Məmnuniyyət və sağlamlıq hisləri ilə birlikdə olan isti,rahat və keyifli hal mənasına gələn danimarka dilində işlənilən söz.

Hygge əsasən psixoloji duruma yönəlmiş söz olaraq işlənir və xoş, təhlükəsiz və rahat olanları öz içində birləşdirir.

Hygge əsasən qış ayında yaşanan hal olur. Çünki, qış ayında təbiətin ((bax: gaia)) üstünlüyünü, əzəmətini müşahidə edirik və bu müşahidə bizi bu hissi yaşamağa tətikləyir.

inanıram ki, hyggenin məna verdiyi anı şəkil ilə göstərmək söz ilə göstərməkdən daha effektiv olacaq. Nə də olsa, imaginationdan conception səviyyəsinə keçə bilməmişik.

bəzi hygge anlarını təsvir edən fotolar:

günah-savab paradoksu

önqeyd: yazıda qeyd etdiklərimin əsasına inancım yoxdur, məsələyə xaricdən baxıram.

Zariyat surəsi, 56-cı ayədə Quran deyir ki, "mən insan və cinləri yalnız mənə ibadət etmək üçün yaratdım." Bəzi təsəvvüf əhli isə buradakı zahiri ibadət ifadəsinə öz etirazlarını bildirərək, şüur olmadan ibadət olmaz deyirlər. Yəni, öncə mərifət, sonra ibadət. Boyun əydiyinin "nə" olduğunu anlamadan "boyun əymə"nin bir mənası olmayacaq. Bir hədisi-qüdsidə Allah deyir ki, "mən gizli xəzinə idim, bilinmək istədim, məxluqatı yaratdım." (bax: kənzül-məxfi)

orduda namaz qadağası

Azərbaycan ordusunda olub-olmadığını dəqiqliklə bilmədiyim qadağa.

Namaz, oruc, dua kimi ibadətlərin fundamental funksiyası insanları nizamda saxlamaq, cəmiyyətdə xaosdan düzənə keçid edərək insanları asan şəkildə idarə edə bilməkdir. Həmçinin, bu ibadətlər insanı "düşünmək"dən məhrum edib, "əmr yerinə yetirmə" halına gətirmək üçün istifadə edilir. Namaz "üzərində düşünüləsi" məfhum deyil, "yerinə yetirilməli olan" əmrdir. Quran möminləri vəsf edərkən "eşidən və yerinə yetirən" kimi ifadələr istifadə edir, "eşidən, biraz düşünüb, sonra yerinə yetirən" kimi yox. Düşüncə və ağıl olduğu yerdə şübhə qığılcımları yaranır və bu şübhələr artaraq ziddiyyətləri görməyə, daha sonra isə etirazlara səbəbiyyət verir. Bir toplumda düzən yaratmaq istəyiriksə orada etirazdan söhbət belə gedə bilməz. Beləliklə, nizam üçün ağıl və mühakimə istənməyən funksiyadır.

Ordunun da əsas mahiyyəti əsgərlər arasında nizam yaratmaqdır. Bunun üçün əsgərlər öz "mən"lərindən azad olub "biz" olmalıdırlar ki, döyüşdə "özlərindən yüksək tutduqları" məfhum üçün öz canlarını verməyə rıza göstərsinlər. Komandir və digər yüksək rütbəli şəxslərin əmrlərinə tabe olmaqla yanaşı "hərşeydən üstün olan" saydıqları "haqq"a tabe olmaları əsgərlərdə "itaətlik" duyğusunu artıracaqdır. Orduda düşünmək lazım deyildir. Orduda itaətkarlığı artırmaq lazımdır ki, namaz ibadəti bunu kifayət qədər yerinə yetirir.

Dinin ehkam baxımından isə, döyüşdə də olsa namaz qılmaq müstəhəbdir. "Ey Rəsulum! Sən (döyüş əsnasında əsgərlərin) arasında olub onlara namaz qıldırdığın zaman onlardan bir dəstə səninlə birlikdə namaza dursun, silahlarını da (özləri ilə) götürsünlər. Onlar səcdə edən kimi sizin arxanıza keçsinlər. Sonra namaz qılmamış olan digər dəstə gəlib səninlə birlikdə namaz qılsın. Onlar da ehtiyat tədbirləri alsınlar və silahlarını götürsünlər. Kafirlər istəyərlər ki, kaş siz silah-sursatınızdan və əşyalarınızdan xəbərsiz (uzaqda) olaydınız və sizin üzərinizə birdəfəlik basqın edəydilər. Əgər yağışdan əziyyət çəkərsinizsə, yaxud xəstə olarsınızsa, silahlarınızı yerə qoymağınız sizə günah deyil. Yenə də ehtiyat tədbirinizi görün! Şübhəsiz ki, Allah kafirlər üçün alçaldıcı bir əzab hazırlamışdır. (Nisa surəsi, 102)"

Həmçinin, aşura günü Hüseyn ibn Əli və əshabı qızğın döyüş zamanı zöhr namazını qılmış və hətta bəziləri namaz qılarkən öldürülmüşdür.

Nəticə olaraq, namaz əsgərdə "itaətkarlıq" və "qul olma" duyğularını qabartdığı üçün orduda nizamın saxlanılmasında iştirak edir və bu səbəbdən bu qadağa olmamalıdır. Həmçinin, inanclı şəxslər üçün də dinin əhkam baxımından bu icazəlidir və müstəhəbdir.

heyhat minnəz zillə

Hüseyn ibn Əlinin Kərbəla çölündə "yezidə beyət etmək" və "özünün, ailəsinin, əshabının ölümünə razı olmaq" seçimində qaldığı zaman təslimiyyatı rədd edərkən dediyi, "zillət bizdən uzaqdır" mənasına gələn ifadə.

"O tərəfdarlarının sayı acısından az olduqlarına rəğmən, zalimlərlə iş birliyi xəyalına yol vermədi. Kərbəlanı özü, övladları və azsaylı səhabələrinin ölüm yeri qərar qıldı və "Heyhat minnəz zillə" ("Zillət bizdən uzaqdır") fəryadını Haqqın axtarışında olan insanların qulağlarına çatdırdı."

mənbə: Xomeyni, səhifeyi-imam

yazarların paylaşmaq istədikləri şeirlər

Üzün gülür, gülər üzlüm, üzündə güllər açıb,
Gözün gülür, qara gözlüm, gözündə güllər açıb.

Dizin-dizin könül ol vadiyi-məhəbbətdə,
Sürünmüsən o qədər ki dizində güllər açıb.

Xəlil üçün odu döndərdi Rəbbi gülzarə,
Təəccüb eylədi Nəmrud, közündə güllər açıb.

O Kərbəladı ki torpağı ətri-qəm qoxuyur,
Çölündə qanlar axıbdır, düzündə güllər açıb.

Vərəqdi hər açılan gül kitabi-hüsnündən,
Nə qədri sirri-nihanın özündə güllər açıb.

Gəl ey gül üzlülərin şaahi, yolların bəzənib,
Ayağın öpməyə xatir, izində güllər açıb.

O lalə üzlü qış ilhamına bahar gətirib,
Vüqar, səbəb budu sözsüz, sözündə güllər açıb.

kənzül-məxfi

gizli xəzinə mənasına gəlir. Bu sözün tərkibini ibn əl - ərəbi "hər cür nisbilik və nisbətdən mücərrəd olan qədim və əzəli olan Haqq'ın zatı" olaraq, Abdürrəzzaq Əl Kaşani isə "Qeybdə gizlənmiş birlik kimliyi olub, gizli olanların ən gizlisidir" şəklində tamamlamışdır. Burada mütləq mənada gizli olan kimliyə və zata kənzül-məxfi deyilməsi onun heçbir zaman bilinə bilməyəcəyini ifadə etmək üçündür.

Kənzül-məxfi ifadəsi "Bilinməyən gizli xəzinə idim, bilinmək istədim, bilinim deyə kainatı yaratdım." hədisindən gəlmişdir. Yəni, haqqdan başqa heçnəyin var olmadığı zamanda haqq bilinmək istəmiş və ilk olaraq sevgi ilə təcəlli etmişdir. Bu sevginin məqsədi isə bilinməkdir. Ancaq bu bilinmək isim və sifətlər nöqteyi nəzərindəndir, mütləq qeyb olan zatı isə gizli bir xəzinə olaraq qalır. Yəni bilinirliyi zat və kimlik mərtəbəsində yox, isim və sifət mərtəbəsindədir.

ilahi zatın sonsuz təcəllilərin mənbəyi olduğu halda özündə heçbir əksikliyin olmaması onun bitməz-tükənməz bir xəzinəyə bənzədilməsinə səbəb olmuşdur. Təsəvvüf əhlinin aləmin yaradılış və varlığını eşqlə açıqlaması buna əsaslanır.

Hətta, bəziləri hadisələri cazibə qüvvəsi ilə izah etmirdilər və "Daşı buraxanda nə üçün aşağı düşür?" sualının cavabında deyirdilər: daşın özündə eşqə bənzər bir meyil vardır ki, onu çəkib aşağı gətirir.