daş paradoksu

Sual: tanrı qaldıra bilməyəcəyi qədər ağır olan bir daş yarada bilərmi ?
Düşüncələr: sual qəşəng sualdır. Mən birinci dəfə Tanrının formulu kitabında görmüşdüm, maraqlı gəlmişdi. Sonra deyəsən tumblrda bir səhifənin yazısını gördüm ki suala başqa tərzdən baxmağıma kömək oldu. Sualın özü yanlışdır. Çünki əgər Tanrı hansısa bir çəkiyə, məkana, zamana, fiziki xüsusiyyətlərə sahib olsaydı, ağırlığı qaldıra bilərdi və ya bilməzdi. Tanrı(əgər ki varsa belə bir yaradıcı qüvvə) deyilənlərin heçbirinə sahib deyil və qeyri-maddi, mənəvi varlıqdır. Və Tanrı yoxdan var edir. Daş zatən var, daşı digər formalara salan isə coğrafi, fiziki, kimyəvi proseslərdir.
Tanrı başqa Tanrı yarada bilər mi sualı da biraz səhvdir quruluşca. "başqa" olmaq fərqlənməkdir. Fərqli olmaq üçünsə xüsusiyyətlərin olmalıdır. Tanrının isə xüsusiyyəti yoxdur.

sevgilisinin üzünü storydə emoji ilə gizlədən oğlan

Ümumiyyətlə, Azərbaycanda( başqa ölkələrin mentalitetindən bixəbərəm) bəzi adamlar(insanlar yox) (bunların içinə 2-3 ilki mən də daxildir) eləbilir ki, bir qarşı cinslə "sevgili olmaq" onu cəmiyyətdən isolate etməkdir. instagram parolunu verməlisən, instagramda directində oğlanlarla danışmamalısan, vacib sözdürsə səmimi olmadan yazmalısan,şəkil paylaşanda commentləri bağlamalısan nəm nə. Hələ bir oğlan qıza səmimi birşey yazan kimi oğlana öz profilindən "qaqaş, sevgilimə yazmışdın, nəsə lazım idi?" yazmalar, oğlan sərt cavab verəndə söhbətə getmələr... Çoxu bu cür düşüncə ilə yaşayır və özləri özlərinə yad olarkən, qarşındakıları da özlərinə və ətrafına yad edirlər. Elə sevgilisinin üzünə ay emojisi, ürək emojisi qoyanların da əksəriyyəti o düşüncədədir. Qızla şəkil paylaşmalıdır axı, hamı görməlidir "dvijeniyalı oğlandır." Amma, həm də görməlidirlər ki, "qoruyucu," ,"qısqanc"dır. Ona görə də storydə paylaşsa da üzünü gizlədirlər. Həyatları ancaq xaricə yönəlikdir. Eh, əsl sevgili ruhdaş olmaqdır, bunu anlamadı həmvətənlərim.

yaxşı insan pis insan

Yaxşı və pis, digər anlayışlar kimi, nisbi anlayışdır və hərbirkəsin dünyaya baxış tərzindən və digər amillər səbəbindən asılı olaraq dəyişir. Sistem və ya model olaraq "yaxşılıq və pislik" deyə bir şey yoxdur ki, ona əsasən baxıb deyək ki, hə bu yaxşıdır, bu isə pis. Hətta yaxşı və pisin sabit olmamasını qoyaq bir qırağa, onların həqiqətən mövcud olması belə şübhə altındadır. Onların varlığı sadəcə həyatı daha rahat yaşamaq üçün beyinin bizə oynadığı illuziyadır. insanlar seçim arasında qalır və daha çox meyli olduğu seçimə yaxşı, digərlərinə pis deyir. Yəqin ki, bu da əcdadlarımızın həyatda qalmaq şərtlərindən biri olduğu üçün, təbii seçmə vasitəsilə bizim düşüncəmizdə də yer alıb. Yaxşı, bəs əgər yaxşı və pis nisbidirsə, biz nəyə əsasən hərəkətlərimizi müəyyən etməliyik? Kimisi buna Allahın gətirdiyi şəriət, kimisi vilayəti-fəqihin fiqhləri əsasında, kimisi isə heçnə, fikir verməməliyik, vurub yaşamalıyıq deyir. Hər bir halda, bu bizi əxlaq fəlsəfəsinə aparır. href="https://az.wikipedia.org/wiki/" style="rgba(25,148,218, 0.8 " target="_blank" class="sonses" rel="nofollow">https://az.wikipedia.org/wiki/Əxlaq_fəlsəfəsi)
Mənim fikrimcə, bir insana yaxşı insan demək ona öz zövqlərini geyindirməkdən fərqli olaraq, onu tanımaqdan keçir. insanlar tanımaq sözünü çox hafife alır. özünü tanımayan oğlan. Halbuki, tanımaq çox çətin prosesdir. Özünü tanımaq, özünü dərk etmək nə qədər çətin və əziyyətlidirsə, özündən qeyri bir insanı tanımaq ondan da çox çətindir. Heçolmasa, özünün düşüncələrini, burada niyə belə düşündüm, mənim hansı asılılıqlarım var və s. kimi sualları özündə analiz edə bilir. Başqasının isə hərəkətinin əsl səbəbini bəlkə də bilməyimiz çox çətin olur. əgər freud deyilsinizsə Ona görə də bir insana yaxşı və pis demək, demək olar ki, mümkünsüzdür. insan özünə yaxşı və pis deməyə bir çox əziyyət, güc, bilik tələb edən proseslərdən keçəndən sonra qadirdir. Mənliyini düşünə və analiz edə bilmədiyim qeyri-məni sadəcə zahiri hərəkətlərə görə mühakimə etmək yanlışdır, məncə. Ən əsası isə, sırf sizin zövqünüzlə uyğunlaşmır deyə bir insana pis demək olmaz. Bir insanı sırf aid olduğu qüruh, qəbul etdiyi ideologiya, etdiyi hərəkət kimi səthi anlayışlar üzərindən mühakimə etməyək. Birini pis adlandırmamışdan qabaq dünyaya onun baxış prizmasından baxaq. Və, sözlükə bir sözüm var: hərfləri balacalaşdırmayın.

#sözaltı şeir

Səma adlı qıza yazmışdım
Tamaşa edib nuruna, daldım xəyalə, səmavim
O tər-gül camalına süzüb bir piyalə, səmavim

Kaş ki, tikan olub birgə olardım sən tək gül inən
Ətrivi edərdin mən tikana həvalə, səmavim

Əgər ki, birdən özgə kəs istəsə ala ətrini
Ona batıb haramını çevirim halalə, səmavim

Tanrı xüsusilə vurmuş naxışı sən tək xalçaya
Əqli həm qəlbimi salmısan sən işğalə, səmavim

Sən kimi gözəlin dalında qalıram mən həmişə
Zaman olanda bir dön nəzər yetir dalə, səmavim

Necə axı kövnü-məkanda yetişə sən tək bir gül
inana bilmirəm, gəlirəm haldan halə, səmavim

Baxıram səmaya tapım bəlkə səni orda, Səma
Bircə Səmadan səmada xırda bir iz qalə, səmavim.

sevgilini sekslə məşğul olmayacaq qədər sevmək

ilk öncə sevginin nə olduğunu müəyyən etməliyik. Cinsi instiktə sevgi adını vermək yanlışdır, məncə. insanın şəhvətini bürüdüyü instinkti, əsl məqsədi nəsil artırmaq olan dürtü, maddi formasını qarşındakı insanda maddi olaraq rəngləndirəndə ona eşq adı verir. Əslində isə bu eşq yox, insanın daha çox həzz alması üçün təkamülün bizə oynadığı oyundur. Qarşındakını sevirəm deyəndə, əslində özümüzü sevmiş oluruq. Onunla birlikdə olanda xoşbəxt oluruqsa, bu onu yox özümüzü sevdiyimizi bildirir ( Onunla keçən zamanın bizə yaratdığı şirinliyi, şövqü, xoşbəxtliyi sevirik, özümüzün daha çox şövqlənməsini istəyirik, özümüzə xidmət edirik) Onu qucaqlayarkən əslində özümüzü qucaqlayırıq( Qucaqlamanın gətirdiyi şövqü sevirik, qucaqlamanın və ya qucaqlayan şəxsin özünü yox). Onu öpərkən dodağımızdan başlayan və bədənimizi bürüyən gözəl hissi sevirik, öpdüyümüz şəxsin dodağını və ya özünü yox. Maddi sevgidən danışarkən biz yalnız özümüzə xidmət etmiş oluruq. Bunu isə sevgi adlandırmaq yalnız şəhvətə don geyindirməkdi, məncə. Sevgili isə maddilikdən uzaq olana deyilməlidir. Qarşındakını sənə gətirdiyi həzz və xoş hislər olmadan, özünə xidmət etmədən, mənəvi olaraq sevməyi bacaran iki maddi cismə sevgili deyilməlidir. Təəssüf ki, günümüzdə həm sevginin həm də sevgilinin definitionu yanlış bilinir. Seksə gəldikdə isə, seks özünə xidmət etməyin digər üsuludur. Seksdə üç cisim olur- sən, münasibətdə olduğun əks cism, və digər sən. Sən əslində qarşındakı vasitəsilə özünlə sevişirsən. Başlıq özü yanlışdır məncə, çünki sevgilini sevmək deyəndə artıq sekslə məşğul olmayacaq dərəcə onun içində gedir. Yəni sevgilini sekslə məşğul olacaq qədər sevmək deyə bir şey yoxdur.

hacı şahin

Azərbaycan islam camiəsində fikirlərinə hörmətlə yanaşdığım tək-tük insanlardan biri. Azərbaycanda islam radikallığından uzaq birisidir məncə. Ağ-Qara verilişindəki müsahibəsinə baxandan sonra bir çox məsələlərdə fikirlərimizin üst-üstə düşdüyünü gördüm. Həmişə deyirdi ki, mən o günün həsrətindəyəm ki, hər bir dinlə məşğul olan adam elmli olsun. Elə gün gəlsin ki, dindar birini görəndə desinlər ki, hə onda deməli elmli insandır. Xurafatdan uzaq islamı təbliğ edən din adamı da deyilə bilər onun haqqında. Soz6da ancaq şiə mollası, iran mollası kimi görülməyinə pis oldum biraz, düzü, amma gözləyirdim. insanlar çoxvaxt önyargı ilə qarşılayır din adamlarını. Elə bilirlər hamısı xurafatçı, iranın adamı, pulgir molladır. Amma Hacı Şahin Həsənli məncə elə insan deyil. Onun yazdığı şeirlərdən də eşq, aşiq, məşuq əlaqələrini görmək olar. link
Mən də o günün həsrətindəyəm ki, insanlar özü ilə eyni ideologiyada olmayan insanlara, qüruhlara önyargısız şəkildə yanaşa bilsin.

adam olmaq

bu sifarişi verən: şapalağ
Mənim fikrimcə, hər insan adamdır, amma hər adam insan deyil. Adamı daha çox general mənada, bir növ olaraq düşünsək, ətrafımızda və ya daxilimizdə olan gördüklərimiz bəlkə də, adamdır. Amma daxilimizdəki və ya xaricimizdəkilər insan olmaya bilər. inanclıları sırf fövqəltəbii qüvvəyə inandığı üçün söyən və məzələnən ateistləri, sırf fövqəltəbii qüvvələrə inanmadığı üçün ateistləri təhqir edən və məzələnən dindarları, qarşındakını sadəcə maddi varlıq (burada materializmə toxunulmamışdır, qarşındakını sadəcə pul vasitəsi olaraq görənləri nəzərdə tuturam) kimi görənləri, gördüyü hər qadın haqqında yerli-yersiz fantaziyalara girənləri adam sayıram, amma insan saymıram. Dekartın bir sözü vardır "Düşünürəm, deməli varam." Düzdür, bunu başqa məqsədlə demişdir( həqiqətən var olub olmamadığını başqa yöndən sorğulamışdı), amma məncə düşüncədən yan düşən adam insan deyildir. Əli Şəriəti Dekartın bu sözünə əlavə edib deyər "Üsyan edirəm(inqilab edirəm), deməli varam". Sadəcə adam olmaqdan insan olmağa keçid üçün təkcə düşüncə yetərli deyil, üsyan da önəmlidir(təbii ki, qədərində). illərlə ona yeridilən stereotipləri, doqmaları öz-inqilabla qırıb, öz daxilini öyrənməlisən. Daha çox düşünüb, daha çox öyrənib, daha çox özünü islah etməlisən. Bax onda deyərəm ki, bu təkcə adam deyil, həm də insandır. Bəlkə də, adam kişi olar ə, amma insan əxlaqlı və düşüncəli olar "ə." (Əxlaq deyəndə şortik geyinməmək kimi mentalitet qaydalarını nəzərdə tutmuram, öz əxlaq fəlsəfəsinə uyğun əxlaq.)