sabun

əksər xassələri piy tərkibi ilə müəyyən olunan kimyəvi maddə.
belə ki, inək və donuz piyinin tərkibindəki palmitin turşusu sabuna bərklik və köpüklənmə qabiliyyəti verir. olein turşusu soyuq suda həll olma və yuma qabiliyyətini, stearin turşusu isə isti suda yuma qabiliyyətini gücləndirir. kokos yağında olan laurin turşusu nə qədər çoxdursa, sabun soyuq suda o qədər çox həll olur, yuma qabiliyyəti artır və şişməsi azalır. donuz piyinin bir hissəsi olan linol turşusu sabuna xoşagəlməz iy verir və uzun müddət saxlanmasına mane olur.
bunlardan əlavə, sabunun tərkibinə ətirləyicilər, rəngləyicilər, nəmləndirici kimi qliserin, gənəgərçək yağı, lanolin, spermaset kimi vasitələr daxil edilir. antibakterial sabunları özəl qılan və pis qoxuları aradan qaldıran maddə kimi isə triklozandan istifadə olunur.

sözaltı art

kiməsə yaxud nəyəsə öz əlimlə nələrsə hazırlamaq onun mənim üçün nə qədər dəyərli olduğunun göstəricisidir. bunu düşünərək etmirəm heç, bir də görürəm ki, artıq işi yarılamışam. dostuma sevdiyi personajın oyuncağını tikməkdən tutmuş, güllərimin qablarına şəkil çəkməyə, hətta qabın ölçüsündə "paltar" tikməyə qədər. kiçik detalların vurğunuyuq, bəli.

keçən dəfə yenə toxumaq üçün oturmuşdum, gah in the mood for love, gah close up, gah da pulp fiction-dan bir scene line drawing çəkdim ki, parçaya köçürüb, işə başlayım. 1 saat keçmədi, özümü artıq beyini tamamlamış halda tapdım. birinci dedim logonu özümünküləşdirim, sağ-sol beyinə ayırım şəkili. düz 7 saat oynamağımdan sonra gördüm yox, belə xoşuma gəlmədi, sökdüm.

dedim elə sökmüşkən logodakı kimi hörərəm, ancaq həmin sağ-sol özəlliyindən və fikrindən daşına bilmədim. bu da mariya toxunuşu olsun artıq.* :ddd
və axırda belə bir şey ərsəyə gəldi:


əvvəlki version bu idi:
https://i.imgur.com/eRrBruX.jpg

11 mart sözlük 9 yaş zoom görüşü

lənət olası social anxiety üzündən 1 dənə söz deyəndə 15 dəqiqə düşünüb-daşındığım online sözlük görüşü.* dedim bu dəq ürəyim gedəcək lol

xırda-xuruş qaldıra bilmədiyim şeylər olsa da, mühit sıxıcı deyildi. daha çox yazarı cəlb edərək, görüşü özəl qılan detallar artıraraq və s.* hər hansı mövzu götürmək, nə bilim film, kitab, musiqi haqqında müzakirələr filan ənənə halına salmaq olar, hətta çox yaxşı olar. dead sözlük yazarları society.

yubileydə party gözləyirik, efendim.

milli teatr günü

mirzə fətəli axundzadənin təşəbbüsü ilə əsası qoyulmuş tarixi gün.

19-cu əsrdə azərbaycanda ilk dram əsərini yazan dramaturq 1 ildə 6 belə əsər ərsəyə gətirsə də, onlar teatr olmadığı üçün yalnız kağız üzərində qalmışdı. nəhayət, 1873-cü il martın 10-da bakı realnı məktəbinin həvəskarlar truppası tərəfindən ilk komediya tamaşaya qoyuldu. adı "sərgüzəşti-vəziri-xani lənkəran" olan tamaşanın ərsəyə gəlməsində görkəmli publisist həsən bəy zərdabinin və nəcəf bəy vəzirovun danılmaz əməyi keçmişdir.

uzun illər sonra xeyriyyəçi-mesenat hacı zeynalabdin tağıyev bakıda ilk teatr binasını tikdirərək mədəniyyətimizin inkişafına böyük qatqı vermişdir. tezliklə səhnəmizin əvəzolunmaz simaları - mirzağa əliyev, mustafa mərdanov, hüseynqulu sarabski, nəsibə zeynalova, mərziyə davudova və b. yetişdi.

axc-nin yaranması ilə milli teatrın fəaliyyəti sürətlənmişdir. repertuarlara tarix və milli azadlıq mübarizəsiylə bağlı əsərlərin gəlməsi ilə yanaşı, azərbaycan dövlət teatrı təşkil olundu. teatr binası ilk dəfə 1918-ci il noyabrın 4-də nəriman nərimanovun "nadir şah" faciəsi üçün açılmışdı.

(bax: azərbaycan dövlət akademik milli dram teatrı)

insan

kimyəvi məxluq.

kimyadan, "əcaib-qəraib" element və reaksiyalardan nə qədər qorxub çəkinsək də, uzağa qaçmayaq, elə öz bədənimiz "gəzən" mendeleyev cədvəli və hətta kimyəvi reaktordur, hansı ki, xarici mühitdə 2000-3000 dərəcədə aparılan reaksiyalar bizim bədənimizdə xəbərimiz belə olmadan orta bədən temperaturu - 36 dərəcə selsidə baş verir.

dediyim kimi, bədənimiz çox zəngindir və demək olar ki, bütün təbiət mənşəli kimyəvi elementləri özündə ehtiva edir. wowow dediyimiz nüvə reaksiyalarının olmazsa olmazı urandan tutmuş, qiymətli metallara, nikelə və hətta civəyə qədər.

ümumi kimyəvi tərkib olaraq götürsək, bədənimiz 99%-i bu 6 əsas elementdən təşkil olunmuşdur: oksigen, karbon, hidrogen, azot, kalsium və fosfor. geridə qalan 1%-in 0.85 hissəsi kalium, kükürd, natrium, xlor və maqneziumdur. tərkibimizdə qalan digər elementlər isə həmin 0.15%-ə aiddir: flor, yod, molibden, qalay və s. və i.a.

həmçinun bədənimizin təxminən(!)* hərəsindən yenə ~0.1 xətaları toplasaq cəm 101 etməyəcək 62%-i su, 16%-i protein, 16%-i yağ, 6%-i mineral və 1%-dən az hissəsi karbohidratlardan ibarətdir.

mağara

(baxma: mağara kimyası)
əvvəla, ca - kalsium, ca(oh)2 - kalsium-hidroksid və onun suda şəffaf doymuş məhlulu əhəng suyu adlanır.

yəqin ki, əhəng suyunu çoxumuz görmüşük. biz qamış götürüb nəfəsimizi həmin suya versək, reaksiya aparmış olacağıq. hansı ki, co2 - karbon qazının təyini reaksiyasıdır:

reaksiyadan alınan maddə adlanır kalsium-karbonat. əgər biz əmələ gəlmiş çöküntü üzərindən yenidən karbon qazı buraxsaq, onu həll olan turş duza - kalsium-hidrokarbonata çevirərik:

həll olmuş karbon qazı ilə doymuş yeraltı sular əhəngdaşı təbəqələrindən sızıb onları həll edir və beləliklə mağara əmələ gəlir. kalsium-hidrokarbonat isə yenidən karbonata çevrilir:


maraqlısı odur ki, su yeraltı mağaraların tavanında əhəng süxurlarına düşür və yenidən əhəngdaşı ayırır. beləliklə, mağarafa stalaktitlər - buz salxımları yaranır. su bu salxımlar üzrə hərəkət etdikcə salxımlar uzanır və qalın oxa çevrilir. aşağı tərəfdən də onlara stalaqmitlər uzanır, hansı ki mağaranın dibinə düşən su damcılarından əmələ gəlirlər.

şəkildə də asqısı "tavan" olanlar, yuxarıdan başlayıb aşağıya doğru uzananlar stalaktit, əksi istiqamətdə olanlar - yerdən başlayıb yuxarı doğru istiqamətlənənlər isə - stalaqmitlərdir.
zaman keçdikcə stalaqmitlər stalaktitlərlə birləşir və kolonlara bənzəyirlər. bu cür "cəngəllik"lərlə hündürlüyü 30 metrə çatan sta "ağac"lar görmək mümkündür.

qeyd1: reaksiyalarda gördüyünüz s, l, g və aq hərfləri uyğun olaraq s-solid-bərk, l-liquid-maye, g-gas-qaz, aqreqat hallarını göstərir və aq-aqueous solution-sulu məhlul deməkdir.
qeyd2: mağara kimyası təbii ki, burda da bitmir. bu hələ başlanğıc idi, davamı mütləq olacaq.

təmsil

bayaq 4-cü sinif azərbaycan dili metodik vəsaitində belə bir təmsillə qarşılaşdım hansı ki uşaqlara intonasiya ilə oxuyanda bir xeyli gülmüşdüm:

CÜCƏ VƏ XORUZ
Bir dəfə balaca cücə böyük xoruzdan soruşdu:
– Niyə leyləyin uzun dimdiyi var, mənimki isə bapbalacadır?
– Əl çək!
– Niyə dovşanın uzun qulaqları var, məndə isə heç balacası da yoxdur?
– Zəhləmi tökmə!
– Niyə pişik balasında gözəl xəzdir, məndə isə iyrənc sarı tük?
– Açıl başımdan!
– Niyə küçük quyruğunu bulaya bilir, mənim isə quyruğum yerli-dibli yoxdur?
– Səsini kəs!
– Niyə çəpişin gözəl buynuzları var, məndə isə heç pisi də yoxdur?
– Bəsdir! Əl çək! – deyə xoruz lap əsəbiləşdi.
– Elə əl çək, əl çək!.. Niyə başqa böyüklər balacaların suallarına cavab verirlər, sən isə yox? – deyə cücə cikkildədi.
– Ona görə ki, sən soruşmursan, paxıllıq edirsən, – deyə xoruz çox ciddi cavab verdi.

Bu, doğrudan da, belə idi.

Sergey Mixalkov

kimya

serb nasiri və komedioqrafı branislav nuşiçın "özbioqrafiyam" əsərində kimya haqqında maraqlı bir yazısı var:
" mənim onu söymək arzusundan uzaq olduğuma baxmayaraq, bu fənn haqqında da tərifli sözlər deyə bilməyəcəm. insanın bütün kimyadan öyrənə biləcəyi və həyatda sərfəli surətdə istifadə edəcəyi bir şey varsa, o da təxminən, yalnız bundan ibarətdir:
heksozlar - çoxatomlu spirtlərdir ki, bərpa olunduqda xalis alkoqol ch2(oh), ch(oh), ch(oh), ch(oh), ch(oh), ch2oh, yəni meyvə şəkəri, qənd manniti, aldehid: ch2(oh), ch(oh), ch(oh), ch(oh), ch(oh), cho verirlər; meyvə şəkəri isə - aldegeto-spirtdir: ch2(oh), ch(oh), ch(oh), ch(oh), co3. ch2(oh) diheksozlar anhidrid heksozlardır: c6h11o5
oh ho c6h11o5 - h2o = c6h11o5 • c6h11o5 - bu adicə qənd, bəhər və meyvə şəkərinin anhidrididir.
maltoza - meyvə şəkərinin və qalaktozanın anhidrididir. diheksozlar - bərk anhidridlərdir, ancaq turşu içərisində qaynadıldıqca iki heksozlu molekula hidroliz olunurlar:
c6h11o5o • c6h11o5 h2o = c6h12o6 c6h12o6

poliheksozlar isə - heksozanın anhidridləridir:
nc6h12o6 - nh2o = (c6h10o5)
odur ki, bunlar da heksozlara hidroliz olunurlar:
(c6h10o5) nh2o = nc6h12o6

oxucularımın səhhəti üçün narahatlığım qoymur ki, kimyadan yenə də bəzi para misallar gətirim. ancaq elə bilirəm, onları kimyanın lazımlı bir elm olduğuna inandırmaq üçün bu da kifayətdir. həm də zənnimcə, hətta bu kiçik mühazirə, məsələn, məmurları qırmaqdan ötrü ciddi bir vasitə kimi uğurla həyata tətbiq oluna bilərdi. hamıya məlumdur ki, məmurlar həddən artıq çoxalıb və dövləti bu ağır yüksən xilas etmək üçün vasitə tapmaq xeyli çətindir. bir yandan, qərar və qanunlara əsasən, məmurlar işdən çıxarılır, o yandan isə xalq deputatları, müxtəlif cəmiyyət və klubların başçıları, xala-bibiləri, sahibkar xanımları təzə məmurları işə dürtürlər. beləliklə də, məmurların sayını ixtisar etmək uğrunda mübarizə dövlət dəmir yolları vaqonlarını taxtabitidən təmizləmək kimi bir şey olub; bu yandan müdriyyət köhnə həşəratı qırır, o yandan isə mehmanxanalarda gecələyən sərnişinlər vaqonlara təzə həşərat gətirirlər. əlbəttə, məmurları məhv etmək üçün daha təsirli dezinfeksiya tədbirləri görmək lazımdır və yəqin ki, yuxarıda kimyadan göstərdiyimiz mühazirə belə bir vasitə ola bilərdi. bütün məmurlara əmr verilə bilərdi ki, həmin mühazirəni əzbər söyləsinlər. bunu bacarmayanları isə dövlət qulluğundan qovmaq olardı. bu vasitə ilə də dövlət qulluqçularının 90%-i dövlət büdcəsinə daha yük olmazdı."

qeyd: yazıda bəzi kimya terminləri tərcümə səhvi olduğunu düşünülüb düzəldilmişdir.
* entry kimya haqqında olan yazının yarısıdır. tamamı maraqlı olsa yaza bilərsiz glş

uşaqlıqda allah zənn etdiyimiz şeylər

anamın babası.
sarı dərili, dümağ saçlı və uzun saqqallı mömin kişi idi. ilk dəfə görəndə elə bilmişdim allah babadı, amma hələ əmin deyildim. kişini busurdum ki, sehr zad eləsin, allah göydə olur, bu da uçsun baxım, onda inanacam. sonra mənə pul verdi, qucağına aldı, o yan-bu yan, mənim də ürəyim yumşaldı. daha sonra bildim adı allahyardı, bütün şübhələrim itdi. adında allah sözünün olması məni onun allah olduğuna elə inandırdı ki, dedim mənə sehr-mehr lazım deyil, bu 100% allah babadı.
elə rəhmətə gedənə qədər allah baba deyə-deyə qaldım. təəssüf, keçən illərdə rəhmətə getdi 102 yaşında. və o gündən mənim üçün din məsələləri sonunu tapmışdır..

nə demiş nietzsche?
allah baba öldü! allah baba öldü! onu öldürən bizik..

* sorry

depressiya

#319219 nə ümidlə yazıbmışam entrini. indi nəinki 2 ay, 1 ay belə çəkmədi "yaşadığım" müddət.

depressiya haqqında deyəcək çox sözüm var, ancaq gücüm yoxdu. yazdığımdan fərqli olaraq, yavaş-yavaş rənglərimi itirirəm, həmin boşluqları doldurmaq üçün bacardığım heç nə yoxdu. özümü aldatmaqdan da yorulmuşam, "hə, vəssalam, düzəltdim, yaxşıyam, hər şey yaxşı olacaq" bla bla bla kimi cümlələrə sığınmaq etdiyim ən boş hərəkətlərdən biridi. sözdə keçir, bir müddət üstünü ört-basdır edə bilirsən, sonra betonu yarıb keçən ot kimi çıxır üzə. sən ha özünü yor, dərindən həll olunmayıbsa mütləq qayıdacaq. sarmaşıq kimi gəlib dolaşır adama, bütün bədənini, zehniyyətini əlinə alır, yavaş-yavaş qırıb atırsan qırağa, day demirsən ki, kökü hələ ordadır, darıxma, gəlib cəlladlıq edəcək yenə sənə.

emosionallıq mənim şəxsiyyətimin ayrılmaz vahəsidi, ayrı cür ola bilmirəm, ancaq hər poxa görə incinib qırılmaqdan, qalaq-qalaq yığılandan sonra da depressiv havalarda sürünməkdən bezmişəm.

2 gün özünə gəlirsən, həqiqətən yaxşı olursan, sonra həyat, ya hər nə zibil qabağına elə şey çıxarır ki, 2 ay boynun bükük qalır. "sən bədbəxt olmaq üçün doğulmusan, sevindiyin hər an sənə haramdı və əvəzini daha ağır şəkildə çıxardacam. qəbullan artıq, özünü sağaltmağa da çalışma, ömür-günü belə sürəcəksən, öyrəş" deyərmişcəsinə.

ətrafında düz-əməlli dostun da yoxdur ki, nə bilim e, bəlkə başını qata, bəlkə elə bir söz deyə, cümlə qura sənə həqiqətən yaxşı təsir edə filan. gördüyünüz kimi, bu qədər düşmüşəm. xoş şeylərə, hətta cümləyə belə bu qədər həsrətəm. yorulmuşam.

bunu həmişə demişəm, yenə deyirəm. bədbəxt ailədən xoşbəxt övlad heç vaxt çıxmır, çıxmayacaq da. bədbəxtliklə xoşbəxtliyin ortaq cəhəti ondadır ki, hər birində digəri müvəqqəti ola bilir. yəni, sən xoşbəxtsənsə, arada kiçik bədbəxtliklər gəlib səni tapır* həyatı əhəmiyyətli böyqk şeylər istisna təbii ki , amma keçəcək. bədbəxtsənsə, ayda-ildə bir dəfə xoşbəxt ola bilərsən, darıxma, bu da keçəcək.
doğulandan 10:0 geridəsən. heç vaxt xoşbəxt ailə övladı kimi ola bilmirsən, olmayacaqsan da. bu həyatda qısqandığın tək adam sevgiylə böyümüş adamlardı.

hisslərimi itiririrəm yavaş-yavaş. hətta daha pis adama çevrilirəm və bu məni qorxudur. tükənirəm. boğuluram. ölürəm.

yazarların paylaşmaq istədikləri şeirlər

Gedək asaq özümüzü
mən ağacdan, sən də məndən.
ikimiz də yorulmuşuq,
çıxıb gedək bu bədəndən.

Dimdikləsin qara quşlar
burnumuzu, gözümüzü.
Bu bədəndən gülə-gülə
yola salaq özümüzü.

Sonra başqa bədən tapaq
daha rahat, daha isti.
iki bədən nəyə lazım?
ikimizə biri bəsdi.

Bir gözündən sən baxarsan,
bir gözündən mən baxaram.
Sənə düşən əl payını,
əlimdə möhkəm sıxaram.

Bir ayaqda sən gəzərsən,
bir ayaqda mən gəzərəm.
Saçların sən tərəfinə
ara-sıra gül düzərəm.

Bu sevincdən, səadətdən
bir ömür cavan qalarıq.
Bir ev kimi bir bədəndə,
mən ölüm, xoşbəxt olarıq.

ikimiz bir bədəndə - Orxan Bahadırsoy

vəfat edən yaxınlarımıza demək istədiklərimiz

əmimin əvvəl başqa evliliyinin də olduğunu 6-7 ildir öyrənmişəm. bizdə var axı, əlaqəni kəsməli olduğun dostunu düşmənə çevirmək, yolunu ayırdığın biri haqqında heç kimə danışmamaq, yeri gələndə pisləmək və s. qaldı ki boşandığın adam. elə vedrə bağlayacaqlar ki, insanların ucuzluq göstəricilərinin həqiqən bu qədər çox olduğunu düşünüb, üzvü olduğun bulanıq cəmiyyətə bir daha məəttəl qalıb, bir daha təəssüf edirsən.

həmin evlilikdən 2 uşağı var imiş, 1 qız, 1 oğlan. boşandıqdan sonra əmim onlarla əlaqəni minimuma endirib, nə qədər minimum olduğu 1-ci abzasdan bəllidir. başı qarışır yeni ailəsinə, köhnələr bir qıraqda.

gün gəlir, 1-ci yoldaşının qardaşı vərəmə yoluxur, bacısı bunu uşaqlarının yanında-evdə müalicə etdirir. bəli, evdə. yəqin edirəm ki, gigiyenaya max. önəm vermir və bu səbəbdən ki, uşaqların iksi də vərəmə yoluxur.

oğlanda problem ciddi deyil, qızda məsələ başqa yerdədi. həssas yanaşmalı, müalicə olunmalıdır.
xəstəliyini qəbul etmir və belə-belə vaxt keçir, gəlir çatır 21 yaşa. xəstəlik ağır formasını alıb, vəziyyət çətinləşib. türkiyədən-almaniyaya, almaniyadan-amerikaya, dünyanın dörd bir yanını gəziblər, ancaq heç bir həkim xəstəni öz üzərinə götürmür. sadəcə dərman yazır, vəssalam. qız inadından dönmür, xəstəliyini yenə qəbullanmır..

vəziyyət bu qədər ciddiliyə minəndə, əmim köhnə ailəsinin, qızının yanında olmağa çalışır. bizi onlarla tanış edir. bacımla onlara gedirik, yolda bir oğlan görürəm, yanımda bibim deyir əmimoğlu olduğunu. evə girirəm, çox, lap çooxx arıq bir qız, rəngi qaralmış, bənizi solmuş, beli bükülmüş şəkildə dayanıb, üzü gülür, amma gözləri fəryad dolu.. bir-birimizə yaxınlaşır və görüşürük. mən şokdayam, nə hiss etdiyim haqqında 1 qram fikrim yoxdu və tək gördüyüm ikinci mənin qarşımda oturduğudu. mən heyrət içindəyəm.

ağzını açır danışmaq üçün, ciyərdən bir dərin öskürək gəlir ki, qız artıq danışmağa cəhd də edə bilmir, boğulur. deyə bildiyi 1-2 söz o qədər xırıltılı səslə çıxır ki.. axx, xəstəlik...

bir az keçir, tibb bacısı gəlir sistem vurmaq üçün. qızın səbri çatmır, artıq dava-dərmandan bezib, qışqırıb sistemi tullayır bir qırağa. mən dolmuşam. bütün bunların nə demək olduğunu anlamağa çalışıram və dərin bataqlıqla itib-batıram sanki..

gün gəlir, qızın ürəyi tort istəyir və anasını yollayır tort almağa. o tortu yeyə bilmir, çünki anası evə gəlməmiş qızı bu dünyadan köçür.

öləndən sonra bir topa dərman tapılır. evdəkilərin yanında ağzına atıb, fürsət düşən kimi çıxarırmış. xəstəliyinə qəbullanmaq göstəricisi idi bu, ya qəbullanmamaq? qəbullanıbsa, deməli, artıq dərmana ümidi yoxdu və bunu boş akt olduğunu, özünü nəyin gözlədiyini bilir. ağır olmalıdı..

indi, sənə nə deyə xitab edim, nə deyim bilmirəm. atan 2 qat olub, ananı arada görürəm, duruşu, əndamı yerindədi, amma gözləri hayqırır, baxmağa cəsarət gərək. bəzən tort yeyəndə sən yadıma düşürsən və davam edə bilmirəm. kaşla başlayan cümlələr qururam öz-özümə.
kaş hər şey tamam fərqli olardı. başqa ailələrdə doğulardıq məsələn, daha xoşbəxt, daha mehriban, daha isti. heç olmasa,... ən azından səni daha öncədən tanıya bilərdim. elə ürəkdən istəyərdim ki, bunu. o qədər doğma gəlmişdin ki, mənə. o qədər ürəyimə yatmışdın ki..
var olduğuna ilk başlarda inanmadığım kimi, indi də artıq 4 ildir ki, ölümünə inana bilmirəm. məzarını da ziyarət etməmişəm heç. olmadığını qəbullanıram, ancaq səni o cür görməyə cəsarətim çatmır..

bir şeirdə deyilir ki,

bunda olmadı, neylək,
tək ömür bu deyil ki.

bu deyil, hə, ilahi?

indi mən də bu misralara sığınaraq soruşuram ki, varsa, başqa dünyada mütləq görüşəcəyik, hə?

yazarların paylaşmaq istədikləri şeirlər

Mənsiz qalacaqdır bu dünya bir gün,
Kiminsə gözünə yaş gələcəkdir.
Mənsiz qalacaqdır bu dünya bir gün,
Bir daş qəmli-qəmli dikələcəkdir.

Dodaqdan gülüştək silinər adım,
Ömür-sonu gələn keçilən yoldur.
Dünya gəlişimdən xəbər tutmadı,
Bəlkə gedişim də xəbərsiz oldu.

Köçüb gedəcəyəm günün birində,
Hicran göyərəcək yerimdə mənim.
Kimlərinsə gizli cib dəftərində
Öləcək telefon nömrəm də mənim.

Qara çərçivədən bacaxaq şəklim,
Donuq gözlərimdə daldalanar qəm.
Sinəmdə duyğutək yatar əllərim,
Oyadıb son şeiri yaza bilmərəm.

Qara daş doğular, soyuq, mən adda;
Bir qadın hıçqırıb saçını yolar.
Ayrılıb gedərəm tabutum altda
Dörd çiyin görüşər, dörd ürək vurar...

Mənim çarpayımda süküt uyuyar,
Artar bir sakini qəbristanın da.
Bir çiçək kökünü sinəmə qoyar,
Rəngi ləçəklərə keçər qanın da.

Gəlib bu çiçəyi dərənim olmaz,
Bahar göyərdəcək,
Qış solduracaq.
Kiçik bir təpədə çiçəklər hər yaz
Yorulmuş çiynimdə qəm qaldıracaq.

Köçüb gedəcəyəm dünyadan bir gün,
Bəlkə yüz il sonra,
Bəlkə də sabah.
Bəlkə bir qu kimi çırğınıb bu gün
Nəğmə oxuyuram ölümdən qabaq...

nüsrət kəsəmənli.

azərbaycanda təhsilin geri qalma səbəbləri

azərbaycanda təhsilin olmaması?

çox yaxşı bilirik ki, bir uşaq üçün ən böyük əhəmiyyət kəsb edən şeylərdən biridir insanların onun bacarıqlarına inanması. erich fromm deyir ki, belə bir inamın varlığı təlim və manipulyasiya arasındakı fərqi təşkil edir. təlim nədir? ingilis dilində təlim, təhsil, tərbiyə mənasını verən söz var, education. e-ducere sözündən götürülüb, hərfi olaraq "irəliyə getmək", "potensial var olanı üzə çıxarmaq" kimi tərcümə olunur. yəni, sən təhsil, təlim verirsən, uşağa kömək edirsən ki, daxilində var olan bacarıqlarını dərk etsin və şəxsi bacarıq və qabiliyyətlərindən istifadə edərək müəyyən bir yerə çatsın. yoxsa bizdə? müəllimlərin çoxu, ya elə valideynlərin, bizə nə aşılayır ki? ancaq arzuolunan, bəlli bir "reputasiya"sı olan şeyləri. müəllim ol, həkim ol, hüquqşunas ol. danışdıqca əsəbim kəllə-çarxa çıxır, amma kodlaşdırma etdiyim günə qədər bütün qohumlar bir-bir zəng edib beynimin anasın ağlatmışdı. "müəllim ol, dövlət işidi, əsl qız sənətidi, səhər dərs keç, gəl evə ər-uşaq, rahat yaşayacaqsan, nə başını ağrıdırsan". ya da "mühəndis qız harda görmüsən? qadın işidi bəyəm? nə işin var zavodda bütün gün kişilərin içində ora-bura". sikdir get də, xahiş edirəm.
mənim bəxtim onda gətirdi ki, mənim kimya qabiliyyətimi hiss edə bilən müəllimlər çıxdı qabağıma və bu gün mənim öz yolum olmasına kömək etdilər.

indi isə, nə vaxt ki bu ayrıseçkilik, bu manipulyasiya son tapacaq, bax, onda təhsilin geri qalma səbəbləri haqqında danışa bilərik. onda hiss edərik ki, bizdə təhsil var, amma irəliyə doğru getmir, 1-2 səbəb var və onları tapıb həll etməliyik.

qadın-kişi peşə diskriminasiyasına gəlincə, "mən müasir qadınam və ərim istəsə, evdə oturub uşaqlara atalıq etməkdən başını qaldırıb, işləyə bilər".
sitatın sonu.

sevil atakişiyeva

"ölüm" sözünü heç vaxt heyvanına, insanına ayırmamışam. hətta deyərəm hər ikisinə eyni qədər üzülürəm, tanıdım-tanımadım, bildim-bilmədim mənə eyni şeyləri hiss etdirir. bir həyat sonunu yaşayıb nə də olmasa.

mərhum yazarımızın ölüm xəbərini təxminən 6 saatdır görmüşəm və indi ayılıram. bu gün onun ölümü hər birimizə xatırlatmadı. sabah mən ola bilərəm, birigün qeyrisi, fərqi yoxdu. ölüm xəbəri vaxtı qurulmuş zəngli saat kimidir. gəlir, xəbərdarlığını edir, çıxır gedir. bizə vura-vura xatırladır ki, necə gəlmişiksə, elə də gedəcəyik. hə, belə olacaq.

məni üzən tərəf isə "vaxtı qurulmuş zəngli saat" qismi oldu. 20 yaşlı bir gəncin ölümündən gedir söhbət. vaxtı idimi həqiqətən də? bax, bu suala cavab tapa bilmirəm və altında qalıb xıncım-xıncım oluram.

yazarımız və onun qismində öz həyatına özü son qoymaq məcburiyyətində qalmış insanların ölümünü gördükcə, cəmiyyətimizin böyük bir çirkab içində olduğunu daha yaxşı başa düşür və daha çox nifrət edirəm. ya gərək sən də qoşulasan sürüyə, yol alasan mənasız və iyrənc yaşama doğru, ya özünü dağa-daşa çırpıb bir çarə tapasan, bütün bunlar əlindən alınıb və üz tutmağa yerin olmayanda da...

ölümünün qarşısında sözlərim lal olur və özümü çox günahkar hiss edirəm.
kaş bu yazını yazmağa səbəb olmasa idi..