böyük tufan
![]()
Şumer miofologiyası - Ziusudra
Ziusudra Şumer mifologiyasında daşqından sağ çıxan insandır. Üç böyük dinə görə Ziusudraya bərabər olan Nuh peyğəmbərdir. Onun Babildəki ekvivalenti Utnapiştimdir. Ziusudra əslən Şuruppak kralı idi, buna görə onun adı başqa yerdə də xatırlanır.
Ziusudra Daşqından xilas olaraq tanrılar tərəfindən ölümsüzlüklə mükafatlandırılmışdır. Həyat yoldaşı ilə Tilmun adasında yaşayır. Tilmun adasına demək olar ki, çatmaq mümkün deyildir. Bəzi hesablamalara görə, Tilmun adası Sinay yarımadası ola bilər. Gilqameş dastanına görə, Gilgameş bu adaya çatana qədər bir çox ölümlərdən qayıtmışdır. O qədər yorulmuşdu ki, Ziusudranın evinə gəldikdən sonra çox dərin bir şəkildə yuxuya getdi, bir həftə boyunca oyanmadı. Buna görə Ziusudra Gilqameşin ölümsüz ola bilməyəcəyini vurğulayır; yalnız cavanlıq otunu tapıb cavanlaşa biləcəyini söyləyir.
Babil - Utnapiştim
Utnapiştim, Babildəki Gilqameş dastanına görə, Şumer şəhər-dövləti Şuruppak padşahı olmuşdur. Rəvayətə görə, adı dastana daxil olmayan həyat yoldaşı ilə birlikdə, tanrı Enlil tərəfindən göndərilən və bütün canlıları məhv etməyi hədəfləyən böyük daşqından xilas olmuşdur. Utnapiştimin hekayəsindən, Gilqameş dastanının XI lövhəsində bəhs olunur.
Utnapiştim və həyat yoldaşı daşqından yaxa qurtarmağı və dünyadakı heyvanların və bitkilərin həyatını da Utnapiştimin düzəltdiyi gəmi ilə xilas etməyə müvəffəq olduqdan sonra, tanrı Enlil tərəfindən onlara ilahlıq verilir. Gilqameş Utnapiştimdən ölməzliyin sirrini soruşur. Utnapiştim Gilqameşi bir bitki tapmaq üçün göndərir. Bu bitki ilə cavanlaşmağa ümid edir. Gilqameş bitkini tapsa da, bir ilan bitkini onun əlindən alır və nəticədə Gilqameş vətəninə əliboş qayıdır.
Mesopotamia əfsanələri ilə Müqəddəs Kitabda xatırlanan Böyük Tufan arasında böyük oxşarlıqlar olsa da, Müqəddəs Kitabdakı hekayə ibrani baxımdan yazılmışdır. Babil əfsanəsinq görə fəlakətin səbəbi tanrılar arasındakı fikir ayrılığıdır; Tövratın Çıxış Kitabında isə bu, bəşəriyyətin mənəvi çöküşüdür. Mesopotamiyanın ibtidai politeist dinlərindən ilham alan hekayə, Tövratda hər şeyə qadir, lakin yaxşılıq tərəfdarı olan bir tanrının varlığının sübutuna çevrilir. Qurtuluşdan sonra Ziusudra, Utnapiştim və arvadına tanrılıq verilərkən, Nuh və arvadına bəşər tarixini yenidən yazmaq tapşırığı verilmişdir.
Yunan mifologiyası - Deucalion
Deucalion dövründə baş verən daşqın, Zevsin Pelasgus nəslindən olan Lycaon və oğullarının
hubris 
(təkəbbürünə) qəzəblənməsinə səbəb oldu. Bu hekayəyə görə Arkadiya kralı Likaon Zevsə bir oğul qurban vermiş və Zevs bu təklifdən dəhşətə gəlmiş və tufan törədərək Tunc dövrünü bitirmək qərarına gəlmişdir. Daşqın zamanı çayları-dənizləri su basdı, dağları su uddu və hər şeyi təmizlədi. Deucalion atası Prometeyin köməyi ilə sandıq düzəldərək bu daşqından xilas oldu. incildəki Nuh və Mesopotamiyadakı Utnapiştim kimi, onlar da həyat yoldaşı Pyrrha ilə birlikdə daşqından xilas olmaq üçün bu sandıqdan istifadə etdilər.
Ən geniş anlatımlar Ovidinaz.wikipedia.org/wiki/Metamorfoza Metamorfoza larında *
e.ə. 1-ci ilin sonu - eramızın 1-ci illərinin əvvəlləri
və Pseudo-Apollodorus Bibliothekası ndadır. Phthia *
indiki Fessaliya (periferiya
) bölgəsini idarə edən Deucalion, atası Prometey tərəfindən daşqın barədə əvvəlcədən xəbərdar edildi. Deulcalion bir sandıq düzəldər və ondan ehtiyatla istifadə edərdi*
(daşqın əfsanəsinin bu versiyasında heç bir heyvan xilas edilmir
), buna görə də doqquz gün sonra sular çəkiləndə o və Epimetey qızı olan həyat yoldaşı Pirra sağ qalan yeganə insan cütü idi. Onların Sandığı Parnas dağına və ya Siciliyadakı Etna dağına və ya Halkidikidəki Afos dağına və ya Fesaliyada Otris dağına toxunurdu.
Hud surəsinin 40 ayəsində isə :
Nəhayət, (onları məhv etmək barəsində) əmrimiz gəldiyi və təndir qaynadığı (təndirdən və ya yer üzündən, yaxud gəminin qazanından su qaynayıb daşdığı) zaman (Nuha) dedik: “Hər heyvandan biri erkək, biri dişi olmaqla bir cüt, həmçinin əleyhinə (ölümünə) əvvəlcədən hökm verilmiş şəxslər istisna olmaqla, qalan ailə üzvlərini və iman gətirənləri gəmiyə mindir!” Əslində onunla birlikdə (tayfasından) çox az adam iman gətirmişdi.
Manar sahibinin fikrincə, fəraət-tənnurun ən məkul mənası “yeri tufana verən su fışqırrması(reaktivliyi)”dır . Bu hadisə Kamer surəsinin 11-12-ci ayələrində təsvir edilmişdir. Elmalılı bunu metafor adlandırmağın düzgün olmadığını, ifadənin doğruluğunun ağla buxar gücü ilə hərəkət edən gəmi mühərrikini gətirdiyini söyləyir. Elmalılının bu təfsiri tarixin “proqressiv” və “xətti ” anlayışı ilə şərtlənən ağıllara zidd görünə bilər. Amma gəminin inşasının “ilahi nəzarət altında” və “vəhy yolu ilə” baş tutması bu təfsiri əvvəlcədən pisləməkdən çəkinməyi tələb edir.
)