əksər hekayə və filmlərin bir nəfərin gəlişiylə başlaması

insanlığın genlərinə həkk olmuş ideologiya xəritəsidi bəlkə də. istər yaradılış hekayələri olsun, istər bədii ədəbiyyat, 90%-dən çoxunda bu plan işlənilir.
ssenari başlayır - durğunluq dövrü. gedişatın ssenariyə, əhvalata, qısacası, yazmağa dəyər hekayəyə çevrilməsi üçün mütləq bir nəfər əsas məkana təşrif gətirməlidi, bəzən də həmin bir nəfər başqa məkana getməlidi (bəzi alleqorik mətnlərə görə, bu bir nəfər bir əşya ilə də əvəzlənə bilir).
yaradılış hekayələrinin bünövrəsində məkan var, adəm var. bura qədər dişə dəyəsi bir hekayə yoxdu. gələcəyə nəql ediləsi bir rəvayət də yoxdu. rutində maraqlı heç nə yoxdu çünki. mütləq bir dəyişiklik olmalıdı ki, hadisəyə əlavə maraq qatılsın və hekayəyə çevrilsin. sonra nə olduğunu bilirik, həvva gəlir və hadisələr zavyazka yaşayır.
firon və yəhudi hekayələrində mütləq və mütləq bir adam gəlir, fələyin çarxına barmaq etdikdən sonra hadisələr cərəyan etməyə başlayır, çünki duru suda qəribə heç nə yoxdu. suyun diqqət çəkməsi üçün mütləq bulanması lazımdı.
"əhdi-cədid"i ("incil"i) isa yazmayıb. hər kəs bilir. amma isa hekayəsinin qəhrəmanı isadı. hardansa peyda olur və hekayə başlayır. hətta isanın ilk gəlişi ilə də başlamır. hekayə isanın ikinci dəfə gəlməsində yatır.

yaxşı deyiblər ki, bütün kitablar (hekayələr) incilin təkrarından başqa bir şey deyil. tam yerinə oturdulmuş fikirdi. eləcə də, "günəşin altında yeni heç bir şey yoxdu". yuxarıda qeyd etdiyim kimi, kodlarımız döngülərdən (buna dövran da deyilir) ibarətdi. çünki nəzəriyyələrdən birinə görə, zaman həm düzxətli həm də dairəvi hərəkət etməkdədi. bu da spiral döngüsü yaradır. necə ki günəş qalaktika boyunca spiralvari dövran etməkdədi.
əksər filmlərdə (dişə dəyəsi filmlərdə) də eyni ssenari yaşanmaqdadı. mütləq və mütləq bir nəfər və ya bir əşya gəlməli, suyu bulandırmalıdı ki, hadisələr hekayəyə çevrilsin. çox uzağa getmədən, "space odyssey 2001"dəki qara başdaşı, "arrival"dakı qara uno-lar və digərləri.
baxdığınız filmləri, oxuduğunuz hekayələri bir də xatırlayın.
oralarda mütləq bir gəliş olmalıdı.

ofis işlərində su yerinə işlədilən a4 kağızlarına heyifslənmək

bənzərsiz təəssüf hissidi.
ilk olaraq, israf ən böyük qəbahətlərdən biridi, baxmayaraq ki, müasir dünyanı uçuruma aparmaqdadı və bu çarxın qarşısını almaq mümkün deyil. bu çarəsizlikdən doğulan təəssüf hissi də məhz buna görə bu dərəcədə qabarıqdı. mənə görə, yeddi ölümcül günahın içində ayrıca olaraq israf da yer almalıydı. düzdü, acgözlülük və ifrat köklük bu yeddiliyin ikisini təşkil edir. amma israf daha geniş anlayış olduğu üçün bu qənaətə gəlmişəm.
iki, çap kağızlarının xammalı hələ ki ağaclar olaraq qalmaqdadı. tualet və mətbəx salfetlərinin əvəzləyicisi, eləcə də, pul əskinasları üçün pambıqdan material kəşf edilsə də, çap kağızları hələ də qurban tələb etməkdədi. məsələnin ən acınacaqlı tərəfi də ağacların bizim zaman anlayışımıza görə gec böyüməsidi. laboratoriyalarda tez-bazar ağac yetişdirmək mümkün olsaydı, bəlkə də düşünəsi min dənə dərddən biri azalmış olardı.
üç, axı bu kağızlar həqiqətən boş yerə israf edilir. bir varlıq olaraq, insanın kainat qarşısında amal və hədəfləri hələ də bəlli deyil. və əlimizdəki nəticələrə baxdıqda böyük ehtimalla, belə bir hədəfimiz və missiyamız heç mövcud da deyil. olması üçün də hər hansı zərurət yoxdu. bəs sivilizasiya hansı məqsədlərə doğru yelkən açır? bu şüurun zirvəsi hardadı? bu istehlak sistemi daha nə qədər şişməyə davam edəcək?
insan özünü təbiətdən ayırd etdiyini iddia etsə də, təbiətin bütün ləvazimatlarından faydalanmaqdadı. adicə gündəlik üç dəfə qida rejimində belə uçan, qaçan, sürünən nə varsa, tutub yeməklə məşğuldu. otyeyənlərlə birgə (n qat artıq) ot yeyir, ətyeyənlərlə birgə (n qat artıq) ət yeyir, dənli bitki istehlakının sayı-hesabı bilinmir. yediyini yeyir, yemədiyindən yağ, pivə, məcun və s. istehsal edir.
a4-lə (nisbi olaraq. a3, a5 və digərləri, həmçinin) təşkil olunmuş cild-cild topluları gördükcə (axı onlar kitab da deyil), bəşəriyyətə olan ümid zəncirindən bir halqa da qopur.

on the road

yaxın müddətdə azərbaycan dilinə tərcümə ediləcəyi barədə proqnoz verilən şahəsər. müharibədən sonrakı amerika həyatına, amerika insanlarına və daozismin, buddizmin, eləcə də, bir çox şərqsayağı mistisizmin amerikaya gəlib çıxdığı dövrlərə işıq tutur. qısaca, beat movement formalaşdıran beat generation və ya üsyankar nəsil. əsərin ilkin əlyazması (original scroll) 52-ci ildə nəşriyyata getsə də, mətnin jarqon ağırlığı və narkotik vasitələrin geniş istifadəsi səbəbindən təxirə salınmış, kerouac romanın avtobioqrafik strukturuna bir balaca əl gəzdirib real şəxsiyyətləri obrazlara çevirdikdən sonra ikinci əlyazma ilə 57-ci ildə geniş tirajlanmağa başlayıb.

əsərin məşhur olması barədə göstərilən səbəblərdən biri də müəllifin onu üçcə həftəyə, əlindəki bütün daktilo kağızlarını bir-birinə yapışdırmaqla və birnəfəsə, tam spontan yazmasıdır. bu versiyaya etibar edən oxucuların sayı yüz minlərlədir. lakin əsərin baş qəhrəmanı deyə biləcəyimiz neal cassady'nin (əsərdə dean moriarty) ikinci arvadı carolyn cassady'nin (əsərdə camille) yaxın keçmişdə verdiyi açıqlamaya görə əslində o məsələ heç də elə olmayıbmış. carolyn o prosesin sadəcə bir mif olduğunu və əsərin tirajını artırmaq üçün uydurulduğunu deyirdi. əsərdə dean'in camille'in başına açdığı oyunlara nəzər yetirsək, bu açıqlamanın qərəzli olduğuna qənaət gətirmək olar.

çox maraqlıdır ki, ölkədə bu qədər zir-zibil külliyyatının və "chick-lit" deyilən bulvar ədəbiyyatını tərcümə və nəşr edildiyi "book-boom" dövründə nə əcəbsə, belə bir xəzinə kənarda qalıb. sadəcə ümid etmək qalır ki, dilimizə tərcümə olunacağı proqnozu reallaşar. söz yox, indiyə qədər oxuyanlar oxuyub, rusca, türkcə, orijinaldan və sair. amma dilimizdə olmasının özü belə bir nailiyyət hesab edilməlidi.

the protector

türk əhli ilk netflix, ilk xarici platforma deyə-deyə qohum-əqrəbanın göz bəbəyi bir yeniyetmənin ilk bazlıq macərasına döndərdilər məsələni. təbii ki, ilk bazlıq və ya bənzəri seks aktları heç də həmişə uğurlu olmur. məncə, almanlar dark serialı çıxanda belə şeşələnməyiblər. nə də danimarkalılar the rain serialını çəkəndə. ispanlar ola bilsin türklər qədər şeşələniblər lcdp netflixdə yayımlananda, amma onların haqları çatırdı. insafən, qurğu, rejissor işi filan keyfiyyətliydi. ssenari boşluqlarına qalsa, protector da "n" qədər bu söhbətlərdən var. hələ cgi xətalarını demirəm. işıq, effekt zad toy kamerasıyla çəkilənə oxşayır. yola verilmiş, tez bazar aradan çıxarılmış kimi görünür. bir neçə resenziya və vloqa göz atmışam, çoxunda da haqlı olaraq vurğulanır ki, "bu ölümsüz-ölümsüz deyilən varlıqların bu qədər hürküdücü olmasında səbəb nədi axı bu qədər?" yaxşı, bildik, bir dəfə vəba virusunu yayıblar osmanlı zamanında, sonra? məqsədləri nədi, istəkləri nədi, niyə özlərini ölümlülərə görə daha üstün hesab edirlər? mənfi obrazın da bir xarakteri, prinsipləri, manifesti olmalı deyil? thanos'un adını da çəkmirəm heç, heç olmaya, justice league'dəki steppenwolf belə daha məqsədli və prinsipial idi. sırf öz janrına görə müqayisə edilsə.

kidding tv series

dave holstein tərəfindən hazırlanıb showtime kanalında efirə gedən qara yumor serialı. baş rolda uzun müddət ekranlardan uzaq duran jim carrey əfsanəsini görürük. rejissoru michel gondry'di. jim carrey'in baş rolunu kate winslet'lə paylaşdığı eternal sunshine of the spotless mind filmini çəkən rejissor.

7 seriyası yayımlanıb. ilk seriyadan böyük maraq doğurub. izlənəsi serialdı. ən azından jim carrey fanatları üçün. üstəlik, jim carrey'nin uzun müddət səhnələrdən və kameralardan uzaq qalmasına az da olsa, işıq tutacaq və bəzi epizodlarda aktyorun şəxsi səbəblərinə göndərmə ehtimalı ola biləcək əsərdi.

televiziyada varlı atasının layihəsi olan bir uşaq verilişinin aparıcısıdı mr.pickles (bizim dildə turşu xiyar). çoxdandı ki, dillərdən düşməyən "hər kəsi güldürüb özü ağlayan kloun" klişesi üstündə qurulub ssenari. ölkəsinin bütün uşaqlarına xitab edə bilən və sevilən aktyorun şəxsi həyatındakı parçalanmalar və öz uşağı tərəfindən gördüyü reaksiyalar.

ehtimal olunan fövqəladə vəziyyətlərdə ilk ediləsi şeylər

fövqəladə vəziyyətlərin ən yuxarısı apokalips ssenariləridi. virus, meteorid, asteroid təhlükəsi, zəlzələ, ya da bomba həyəcanı ehtimal olunan real proqnozlardı. bu sıralamaya nüvə bombasını aid etmirəm, birincisi, hələ ki real təhlükə sayılmır qlobal olaraq. ikincisi, nüvə bombası atılıbsa, deməli atılıb. deyiləcək və ediləcək başqa bir şey olduğunu düşünmürəm.

paytaxt olduğuna və əhali sıxlığına, strateji məntəqələrinə görə bakını misal götürək. deyək ki, bu və bu kimi hallardan biri baş verib, ya da verəcək, əhali pəjmürdə olub pərən-pərən düşərək bakını tərk edib. şəhərdə həyat dayanmaq üzrədi. küçə işıqları közərib sönməyə hazırlaşır. prospektlərdə, şoselərdə hərəkətdə olan bir dənə də maşın görünmür.

- əgər etibarlı sığınacağın (zirzəmi, çox da göz önündə olmayan qaraj və ya hansısa yeraltı tikili) varsa, ediləcək ilk iş maşın və yanacaq tapmaqdı. sığınacağın yoxdusa, bu tövsiyə ikinci sayılır. get sığınacaq tap. yük daşımaq üçün maşın pick-up olsa, daha yaxşıdı. və ya marketlərə, obyektlərə mal daşıyan kuzovlu "qazel"kimilərdən də ola bilər.
- yanında ən azı bir nəfərlə get hara gedirsənsə. əgər təhlükə ehtimalı bir neçə gün qabaqcadan bildirilibsə, gözlənti böyükdüsə, etibar etdiyin dostlarından( təhlükə artıq baş veribsə, sağ qalanlardan) çox da böyük olmayan bir qrup topla (əgər liderlik qabiliyyətin varsa və həyatda qalmaq instinktin onlardan güclüdüsə).
- çalış, ya da çalışın ki, qrupda bir nəfər tibbdən başı çıxan olsun. yüngülvari olsa da, olar. cəhənnəm, baytar olsun.
- sığınacaq, maşın həll olunubsa, qrup bir neçə yerə ayrılmalıdı. sığınacaqda iki nəfər qalmalıdı. ümumiyyətlə, nə olursa-olsun, bu cür vəziyyətlərdə heç kim təkbaşına qalmamalıdı. 7-ci sinif qızları tualetə birgə getdiyi kimi siz də tək qalmamağa çalışın. tibbdən başı çıxan o qaqaşa bir nəfər özünə güvənən qoşulub ətrafdakı bütün aptekləri gəzib işə yarayan hər şeyi yığmalıdılar.
- qrupdan iki-üç nəfər mütləq hansısa maşınla ovçu dükanlarını gəzməlidi. ölkədə silah satışı olmadığı üçün, silah sayılacaq şeylər bu dükanlardadı. tüfəng, snayper tüfəngi, saçma (seçmə), mərmi, binokl və bu kimi ləvazimatları toplamaq lazımdı.
- bütün planlar eyni anda həyata keçirilməlidi. rabitə sistemləri hələ də qüvvədədisə, nə yaxşı. çox güman, belə hallarda mobil rabitələr iflic olur. adi qurban bayramında şikəst gününə düşür, qaldı ki fövqəladə vəziyyətdə. onda allah verib naqilli ev telefonlarına. hər qrup getdiyi obyektə çatanda, əgər orda da naqilli telefon varsa və sistem çökməyibsə, sığınacaq sayılan evlə əlaqə saxlamalıdı.
- aptek və ovçu dükanlarından sonra yazılsa da, bəlkə ən vacib əməliyyat budu - ərzaq toplamaq. mütləq şəkildə, əldə olan, qabağına çıxan ən böyük nəqliyyat vasitəsini ayırmaq lazımdı buna. market, supermarket, qarşına nə çıxırsa, girməlisən. supermarketlər, təbii ki, həmişə prioritetdi. ərzaqlarıın istifadə müddəti daha uzun olur. mütləq və mütləq şəkildə ən birinci yığılacaq şey su bidonlarıdı. götürə biləcəyin qədər yox, obyektdə olan bütün su bidonlarını, daha sonra suyu əvəzləyən içkiləri götürmək lazımdı. konservlər. gözəl konservlər. istifadə müddəti uzun və saxlama şəraiti daha əlverişli olduğu üçün konservlərə üstünlük vermək lazımdı. dəmir qablaşdırmada olanları deyirəm, yaşıl noxud bankasını yox. daha sonra ərzaq ailəsinə daxil edə bildiyiniz hər şeyi götür. dənli bitkilər kimi. yığ nə gəldisə. marketə girən kimi kolbasaya hücum eləmə. qreçka o günlərdə daha önəmlidi yəni.
- alov və ocaq üçün mütləq yanıcı, yandırıcı şeylərdən toplamaq lazımdı. kibrit, alışqan. xırda şeylərdi onsuz da. üç qutu yığsan, qucaqda da aparmaq olar.
- mən olsam, marketdən çıxanda kassaların üstündəki siqaretləri də apararam özümlə. more, prima, yavadan başqa.
- qrupundan iki nəfər aptekdə, iki-üç nəfər də silah dalınca gedib. bu barədə rahatsan. amma narahat ol ki, şəhərdə tək ağıllı siz deyilsiz. sizin kimi onlarla qrup artq formalaşıb və onlar da dərman, silah və ərzaq axtarır. şəhər artıq şəhər deyil, cəngəllikdi və siz rəqibsiz. gözdə-qulaqda olmaq lazımdı.
- sağ-salamat dərmanlar, silahlar, ərzaqlar gəlib çıxdı sığınacağa. indi bu qalanı möhkəmləndirmək lazımdı. əgər tutduğunuz mövqenin ətrafında nisbətən hündür binalar varsa, binalar arasındakı boşluğu bağlamaq lazımdı. giriş mütləq möhkəmləndirilməlidi. və... və mütləq ərazinin ikinci çıxışı olmalıdı.
- bakı dağlıq ərazi olduğu üçün əslində yaxşı olardı ki, sığınacaq bakının yüksək nöqtələrində olsun. məsələn, yasamal, əhmədli və s. hündür bölgələri.

qalan şeyləri sonra edit eləyərəm