son zamanlarda tez-tez qarşıma çıxan, əsasən doomer generationın ağızlarından düşürmədikləri şüar.
əgər həyatlarınızla bağlı məsuliyyət alacaq yetərli iradəyə sahib deyilsinizsə və ya bu iradəni könüllü şəkildə istifadə etməyə meyilli deyilsinizsə *
nihilism in a nutshell
rahatca yönələ biləcəyiniz düşüncə şablonlarından biri. fərdin bütün məsuliyyəti bir üst gücə əmanət etməsi. eynilə, teist birinin, özünün kiçik seçimlərinə rəğmən külli iradəni hələ də tanrıya yükləməsi kimi.
fəqət çox heyif ki, *
çox yaxşı ki
postmodernizm, yaratdığınız bütün tanrıları öldürəcək və nəticədə, sizə üstdən baxan coğrafya və bənzəri tanrılar yaratmağa davam edəcəksiniz və əlbəttə ki, bunu etməkdə uğursuz olacaqsınız.
“coğrafya kaderdir”; köhnə tanrılarını itirmiş toplumların yeni tanrılar yaratma cəhdi. olduqca sıradan, bir o qədər də gülünc.
1.0. digital texnologiyanın geriləməsi və analoq texnologiyanın geri dönməsi ehtimalı. 1.1. 0 və 1-in hər zaman işimizə yaramaması, digital texnologiyanın datanı emal etmək üçün (hər zaman) ən yaxşı üsul olmaması və bizim alternativlərə ehtiyac duymağımız. 1.2.moore qanunu və von neuman bottleneck səbəbi ilə digital kompüterlərin gələcəkdə "efficient" olmamaları ehtimalı. 1.3. ümumi problemlərdən, matrix multiplicationın geniş istifadə edildiyi süni intellekt, neural network ilə əlaqəli problemlərə endiyimiz zaman, analoq texnologiyanın gözlədiyimizdən çox daha işə yarayan olması və digitalı keçməsi. 1.4.future computers will be radically different:
(youtube: )
2.0.no coding required platformalarının bizim texnologiyanı anlaya bilməyimiz adına ən böyük maneələrdən biri olması. 2.1. texnologiyanın köklərinə dair bilgisi olmayan topluluqların texnologiyadan istifadə etməsi. 2.2. texnologiyanın köklərinə dair bilgisi olmayan topluluqların ortaya çıxardığı "texnologiyalar".
2 aprel, 1878. Bir ailənin fonoqraf vasitəsilə səsli kitab dinlədiyi təsvir edilib:
səsli kitablarla bağlı danışdığım bir video hazırladım. video uzunluğu - 8dq. altbaşlıqlar - səsli kitabların keçmişi, səsli kitablar və yazı, kitab dinləmə vs. oxuma. səsli kitablar və yazı:
1.0. internet personalarımız vasitəsilə internet üzərində paylaşdığımız şeylərin “tutması” nəticəsində, günlük həyat söhbətlərində də bu “tutmanın”, bu "vuruculuğun", bu "punchline"-ların arxasından qaçmağımız və bunun günlük həyat söhbətlərimizə etdiyi neqativ təsir.
1.1. internetin/sosyal medyanın, zehinlərimizə, düşünmə şəklimizə etdiyi təsirin artıq geridöndürülməz olması.
1.2. internetin, uzun müddət içərisində homo sapiensin təkamülündə oynayacağı rol.
"bilirsiz, insanları bir yerə toplaya biləcək görünüşə, karizmaya sahib deyiləm, amma əgər bir təriqət qursaydım o zaman öncə nifrət edəcəyimiz bir şey seçərdim. və o şey də bəzən mənə də gələn 'dünyanın sıxıcı olduğu və artıq hər şeyin kəşf edildiyi fikri' olardı. hah! doğrudan? ciddən beləmi düşünürsən? daha hər şeyin cavabını bilmədiyimizi qəbul etmək səncə də daha gözəl və dürüstcə olmazdımı?"
the mystery at the bottom of physics:
(youtube: )
mövzu: fiziki sabitlər və kainatın necə çalışması üzərinə.
lizard brain, bir digər adı ilə reptilian brain; təkamülün və beynin çalışma mexanizmi ilə bağlı əldə edilən yeni bilgilər nəticəsində bir müddət öncə ciddiyyətini itirmiş “triune brain” nəzəriyyəsi içərisində dəyərləndirilən beyin hissəsi.
beyni kəskin bir şəkildə hissələrə bölmək hər zaman faydalı nəticələr verməsə də, bunu edən triune brain modeli, beyin araştırmaları sırasında zamanında böyük bir rəğbət görüb. paul maclean tərəfindən ortaya atılan bu nəzəriyyədə beyin 3 hissəyə ayrılır:
1. reptilian brain/ lizard brain/ primal brain - heyvanlarla ortaq beyin hissəmiz. həyatda qalma ilə əlaqəli olan və bununla yanaşı beynimizin ən qədim hissəsi. bədən temperaturunu nizamlama, ürək döyüntüsü, nəfəs alma, aclığın hiss edilməsi, hormonların salgılanması və avtomatik olarak gerçəkləşdiyini sandığımız daha bir çox durumla əlaqəli olan beyin hissəsidir.
2. limbic sistem - beynin emosional hissəsi. sevginin, qorxunun hiss edilməsi, öyrənmə, duyğular, sosyal əlaqələr, cinsəl arzu, stress, uzun müddətli yaddaş və s. ilə əlaqəli hissə. sistem, beynin amigdala, talamus, hipotalamus və hipocampus kimi hissələrindən ibarətdir.
3. neo frontal cortex/neocortex - uzunmüddətli planlar qurmaq, qərar vermək, diqqət, bir şeylər üzərinə detallıca düşünmək, dilin çalışması və bənzər high-level proseslərlə əlaqəli hissə. "insanı insan edən hissə."
canımız, gözümüz, hər şeyimiz robert sapolsky bu hissələrin bir-birləri ilə necə əlaqədə olduğunu açıqlayır:
qeyd: nəzəriyyə, beynin çalışmasını tam olaraq açıqladığı üçün yox, beyindən bəhs etmənin çox asan bir yolu olduğu üçün hələ də populyarlığını qoruyur. qısaca, doğru olduğu üçün yox, faydalı olduğu üçün bizimlədir və ehtiyyatla yanaşılmalı olan bir yerdə durur.
1. filmlər və musiqiləri.
1.1. əsasən qorxu filmlərində musiqinin rolunun böyüklüyü.
1.2. bu musiqilər hazırlanarkən istifadə edilən fərqli metodlar.
1.3. non-linear səslər. bu səslərin yaradılması zamanı istifadə edilən tekniklərdən əlavə, musiqi içərisinə yerləşdirilən qışqırıq, ağlama və bənzər səslər.
1.4. the shining və jaws filmləri musiqilərinin bu mövzuda ən uğurlu işlər olmaları.
2. rejissor ari aster-ın "qorxu" anlayışı.
2.1. ari-nin qorxunu kiçik hekayələrlə yox, böyük mifoloji hadisələr vasitəsilə çatdırması və bunun modern sinema içərisində göründüyündən çox daha unique və diqqətçəkici olması.
2.2. ari aster-in hereditary və midsommar filmlərində sadəcə hekayədə yox, musiqilərdə də daha fərqli metodlara yönəlməsi.
2.3. What Makes Horror Music Scary? A Brief History of Horror Movie Music
fikirlərimi nə zaman yaxından gözdən keçirsəm, orada bertrand russell izlərini rahatca görürəm və bu çox narahat edir məni. hərhalda ən böyük qorxum: düşüncə orijinallığının əldə edilə bilməməsidir.
"insanların çoxu başqa insanlardır. onların düşüncələri başqa birinin fikirləridir, yaşamları isə təqliddən ibarətdir, xəyalları belə başqa birindən alınmışdır."*
oscar wilde
The Nature of Reality: A Dialogue Between a Buddhist Scholar and a Theoretical Physicist (alan wallace and sean carroll) :
(youtube: )
1. gerçəkliyə dair bir çox söhbətin hard problem of consciousness-a sıxışıb qalması. bundan qaçmaq üçün alternativlərə baş vurulmaması.
2. mistisizmin bir zamanlar tanrıya yüklədiklərinin, sekülerləşmə nəticəsində artıq bilincə (consciousness) yüklənməsi.
2.1. bilincin, bilinməyən tərəfə daha yaxın olması səbəbi ilə bu yükləri rahatca qaldırması.(qaldırmaq məcburiyyətində qalması)
3. sean carroll-cı düşüncələrin içəriyə anlam qatmaq üçün istifadə edilmələri(edilmələrinin mümkünlüyü). bu baxış ilə gravitasiyanın çalışmasının belə içərini anlamlı etmək üçün yetərli olması.
4. socratesci "tək bildiyim heç nə bilmədiyimdir."*
bla bla bla
tipli düşüncələrin yersiz istifadəsi və antik yunan fəlsəfəsinin günümüzə təsiri.
4.1. bertrand russell - mysticisim and logic
i) matrix film review.
ii) yeni matrix və yeni fəlsəfə.
i) matrix resurrections, nostaljik tərəfləri ilə məni qane etsə də, hekayəsi ilə gözlədiyimin çox-çox altında qaldı. yenidən neonun otağına gedmək, trinity ilə görüşmək, merovingianı görmək; uzun müddətdir görmədiyin dostlarınla yenidən bir araya gəlmək kimi idi və bu çox böyük bir həzz yaşatdı.
lana hekayənin içərisinə yeni qavramları uğurlu bir şəkildə əlavə edə bilib. sosyal medya və vr texnologiyaları, robotların “insanvari” davranışlar içərisinə girmələri, robotların insanlaşarkən, insanların robotlaşması və s. lakin bütün bunlara rəğmən filmin hekayəsi çox zəif idi. hekayənin zəif olmasının yanında lananın istifadə etdiyi anlatım şəkli də yetərsiz idi: daim ilk 3 filmdən səhnələri araya sıxışdırmaq, musiqilərin ilk 3 filmə görə çox-çox aşağıda qalması, hekayənin sonunun bir şəkildə “hər şeyin içinde aşk vardır”-a bağlanması və daha bir çox problemləri var idi filmin.
filmin ən yaxşı tərəflərindən biri kimi isə bugs obrazını göstərmək olar. fikrimcə bugs obrazı lananın bu vaxta qədər yaratdığı ən orijinal obrazlardan biridir və mini də olsa bir serialı çəkilsə böyük maraqla izlənəcək bir serial olar. jonathan groof isə, son zamanlarda gördüyüm ən üst səviyyəli performanslardan birini göstərdi. ümid edirəm ki, daha çox film və serialda jonathanı izləmə şansı əldə edərik.
ii) köhnə dostlarla tanış olmanın həzzindən bəhs etdim amma bu dostların, aradan uzun müddət keçməsi səbəbi ilə düşüncələri çox dəyişib. 30lu yaşlarında matrixi yazan lana wachowski ilə 50li yaşlarında matrixi yazan lana arasında böyük fərq var. lananın fikirlərinin evrimi ilə bağlı diqqətimi çəkən şeyləri “metamatrix” adlı bir videoda ifadə etməyə çalışdım:
(youtube: )
video bir movie review olmayıb, lananın fikirlərinin evrimindən bəhs edir.
video uzunluğu 6 dq.
altbaşlıqlar: lananın və matrixin dəyişimi.
metafəlsəfə - matrixə və fəlsəfəyə üstdən baxmaq.
matrix fanları.
iyirmili yaşlarının başlarında olan, universiteti yeni bitirmiş 4 gəncin gerçək həyatın problemləri ilə üzləşmələrini göstərən və bir çox insanın içəridəki obrazlarla rahatca empati qura biləcəyi film.
bütün obrazların düşünmə şəkillərini və bir-birləri ilə olan qarşılıqlı əlaqəsini detallı bir şəkildə görə bilməyimiz, rahat bir şəkildə hekayənin içərisinə girə bilməyimizə şərait yaradır.
lacan, heidegger, sartre oxuyaraq dünyanı anlamağa və yorumlamağa çalışan troy.
troyun anlamağa çalışdığı dünyanı bütün optimistliyi ilə dəyişdirməyə çalışan lelaina.
bəzi şeyləri özünə belə etiraf etməkdə çətinlik çəkən və bütün dərdi özü ilə olan sammy və vickienin hekayəsi.
-- 23 yaşıma gəldiyimdə çox önəmli biri olacağımı düşünürdüm.
-- əzizim, 23 yaşında olmalı olduğun tək bir şey var; özün.
bilinçli və ya içgüdüsel olaraq cizginin hansı tərəfində qalmaq istədiyimizin qərarını vermək oxuduqlarımızdan, o gün nə yemək istəyimizə qədər bir çox şeyi müəyyən edir.
1. internet fəlsəfəsi və dayazlıq
1.1. fəlsəfənin orijinal halının hardaysa zarafat ediləcək halda olmasına baxmayaraq, hərkəsin school of life, kurzgesagt, portal, dilozof heyranı olması.
1.2. rahat həzm edilən kontentlərin çəkiciliyi və bunun olası zərərləri
1.3. kontentin orijinal mətnlərdən getdikcə uzaqlaşması və jean baudrillardın hyperreallity-si.
1.4. popular science-popular philosophy-internet fəlsəfəsi
1.5. mediumun mesajın özü olması*
the medium is the message-marshall mcluhan
və ortaya çıxacaq "internet-youtube fəlsəfəsi" subkateqoriyasının fəlsəfə içində görəcəyi dəyərin, marvel filmlərinin sinema içərisində görəcəyi dəyərə bərabər olması.
1.6. rahat həzm edilən fəlsəfə və internet pornoları.
1.7. eynən internet pornosunun gerçək həyatdakı cinsəllik təcrübəsi ilə çox az əlaqəli olması və ən böyük dərdinin estetik olması(daha gözəl kamera açıları və s.) kimi, internet fəlsəfəsinin də bu estetik qayğılar ilə edilməsi. zamanla kontentin özünün dəyərsizləşməsi və tək önəmli olan şeyin kontentin sunulma şəkli olması.
1.8. vsauce və pbs idea channel kimi kanalların fəlsəfə etmə metodları və bunun birdən çox generasiyanı etkileyecek olması.
son zamanlarda internet üzərində ən çox mübahisəsi edilən mövzulardan biri.
filter bubblelar, dinamik vebsaytlar və öyrənə bilən alqoritmlər vasitəsilə insanlar üçün yaradılan təcrid edilmiş sahələrdir.(bubble)
google alqoritmləri *
və internet üzərindəki digər alqoritmlər
sizin axtarış tarixinizə, kliklədiyiniz şeylərə və bənzər bilgilərə əsaslanaraq sevdiyiniz, çox zaman keçirdiyiniz kontenləri filterləyir və gələcəkdə də qarşınıza daima bu və buna bənzər kontentlər çıxarır. (video, kitab, instagram səhifələri və s.) nəticə olaraq bizlər yalnız və yalnız bəyəndiyimiz, çox zaman keçirəcəyimiz kontentləri görür və hətta sadəcə fikirləri bizim fikirlərimizə bənzəyən insanlarla çevrələnmiş oluruq. bununla da challangelardan uzaq qalan, artıq fərqli fikirlərə dözə bilməyən, fərqli fikirlərin olduğu çevrələrdən qaçan insanlar ortaya çıxır və öz filter bubblelarımızın içində internet experience-ımızı davam etdiririk. bu tərz yeni fikirlərdən uzaq qalan və təcrid olmuş zehinlər üçün də yeniliyə can atmama və tənbəlləşmə qaçınılmaz olur.
internet, istədiyimiz hər şeyə bir neçə kliklə çata bilməyimiz kimi müsbət cəhətlərlə yanaşı, bu tərz mənfilikləri də özü ilə gətirir. bu tərz filter bubblelardan az da olsa qaça bilmək üçün mənim istifadə etməyə çalışdığım bəzi üsullar: 1. əsas maraqlarıma dair oxumaları ən önəmli yerdə saxlasam da, ən az həftədə bir dəfə olmaqla maraq dairəmlə əlaqəsi belə olmayan bir ted talk izləmək, bir məqalə oxumaq. 2.bu alqoritmlərin internetdə keçirəcəyim vaxt üzərindəki təsirini azaltmaq üçün fərqli-fərqli accountlardan istifadə etmək. 3. personalized(şəxsiləşdirilmiş?) reklamlardan və kontentlərdən uzaq qala bilmək üçün adblockerlardan və bənzər alətlərdən istifadə etmək.
1. internet və yeni web texnologiyaları.
1.1. newtonın bəhs etdiyi "başqalarının çiyinlərində yüksəlmənin" internetin önəmli bir parçası olması və open source kod istifadəsinin təxminən buna denk gəlməsi.
1.11. web 3.0 və decentralized networklər ilə "başqasının" çiynində yüksəlmənin literal hala gələcək olması.
1.4. internet sözlüklərinin bütün problemlərinə rəğmən mövzunun önəmli bir yerində dayanması.
1.5. big tech, data harvesting və monetization of data. və bunların gələcəkləri.
1.6. "Get ready to disrupt Big Tech!" (böyük texnologiya şirkətlərini məhv etmək üçün hazırlaşın) və bənzər şüarların mövzu içərisindəki yeri, bir çox zehin üçün devrimin çəkiciliyi və devrimci zehinlərin qaçınılmazlığı.(?)(?)
1.61. gələcək texnologiyalara dair tükənməyən pozitif baxışlar (bax. 1.6), onların qurtarıcı olaraq görülməsi və bunun çox vaxt özünü doğrultmaması (həm zaman, həm də funksionallıq baxımından)
1.62. yeni texnologiyaların, istifadəçi baxımından filter bubble və bənzəri bariyerləri aşa bilməyəcək olmaları.(?)
1.1. şahmat, go kimi "high iq" oyunların belə içlərindəki savaş ünsürlərinə görə diqqət çəkməsi.
1.11. oyunlardakı mübarizə və bunun çəkiciliyi.
1.2. intellektual uğraşların və əyləncələrin heyvani backgroundları.
1.3. hətta elmin önəmli hala gəlməsində və aya gedmək başda olmaqla bir çox böyük elmi atılımın backgroundunda savaşların olması.
1.31. savaşın kölgəsində qurulmuş kültürlər və fəlsəfələr.
1.32. toplumun savaşa(rəqabət) dair düşüncələrdən günlük həyatda daima istifadə etməsi.
1.4 zehnimizin bu şəkildə bir evrim keçirməsində ice age və digər böyük qırılmaların təsiri.
1.5 layers of brain/robert sapolskynin mövzu üzərinə fikirləri
1.6. savaşdan və ümumiyyətlə beynin “primitiv” hissələrindən arınmış bir zehnin ehtimalı və xəyalı.
1.61. sci-fi içərisində belə bir zehnin yeri.
1.62 yevgeny zamyatinin biz əsərinin mövzuyla olan əlaqəsi və 1.6da bəhs edilənlərin əsər içində ulaşılmaz olması.
)