azərbaycanda öldürülən küçə itləri

gelmiş yine benim de kürt arkadaşım var deyən tipini siktiğim
ekşici kimi götündən anlamayacaqsa başlıq altındakı ikinci entry məsələnin həllinə dair bir fikir iləri sürüb; hansı ki bunu dövlət etməlidir. heyan sevirmiş. sənin özünü sevmək lazımdı birinci, sonra heyvan da sevərsən.
burada toplanın cinayətlərindən danışırıq, dövlətin cəmiyyət üstündəki bir rolu kimi heyvanalara baxış bucağını dəyişməli olduğunu yazırıq, amma bəzi umbaylar bütün dünya öldürür kafasındadı. təklif yox, fikir yox, daçada göyərçinləri, arıları varmış. azərbaycanda sürətlə yayılan sağçılaşmanın nümunəsi budur.

azərbaycanda öldürülən küçə itləri

son on ildə iqtidar aparatları, sifarişçi şirkətlər, cəmiyyət sevgisizliyi nəticəsində mərhəmətsizcə "məhv edilən" itlərdir.

azərbaycanda icra hakimiyyətlərinin, itlərə qayğı adıyla iqtidar tərəfindən maliyələşdirilən toplan adlı mərkəzin sifarişləriylə, vətəndaş şikayətləri əsasında itləri rahatlıqla küçənin ortasında güllələyə bilirlər.

(baxma: göyçayda öldürülən it)

sizin mən sevilməmiş həyatınızı sikim elə. cəmiyyətin strukturu belədir. zəif olanı sikib, qabağa düşmək. heyvanlar da cəmiyyətin ən zəif sakinləri kimi əzilir, öldürülür, vəhşiliyi 500-600 manatlıq cərimə ilə ötüşdürə bilirlər.

qanıma toxunur artıq. vicdanımın sərhədlərini keçir.
(bax: toplan)
şəhərdə it qoymayıb. vəhşi kimi hamısını oğurlayır, müxtəlif üsullarla öldürürlər. öz adıma sizdən çəkinənin, üzünüzə tüpürməyənin var yoxunu siksinlər.

eurovision-a görə sahibsiz küçə itləri öldürüldü, islam oyunları ərəfəsində heyvanları eyni təkrarla, zövqlə öldürdülər, şəhər həyatına paz olmuş formula 1-ə görə itlər oğurlandı, orda burda öldürüldü. təzəlikcə məlum oldu ki, bp küçə itlərini öldürən işçilərə 460 manat ödəyirmiş. bu hələ bildiklərimiz, gördüklərimizdir. rayonda 86 yaşlı bir gijdillaq həyətdə iti asıb bunu videoya çəkdi. bu gün də göyçaydaki debil bir məmur bir iti güllələyib, arvadın biriylə küçədə sürüyür. bütün bu sistematik vicdansızlıq toplan adlanan qansız qurumun verdiyi dəstəyə görədir. arxasında da iqtidar etinasızlığı dayanır.
bu nə sevgisizlikdir belə, nə cındırlıqdır ki?

arzular kafesi

Kafe “Arzular", xoşbəxtliklərini itirmiş, rəngsiz və yorğun adamların ürəklərindəki sonuncu arzulara içdikləri kiçik zirzəmidir. Xatirəsizcə ötüb keçəcək bürkü yay gecəsində, hadisəsiz həyatlarını bir gecə daha unutmağın həzziylə sərxoş olan bu adamlarda, ölümə qarşı gizli ehtirasın hekayəsi var.

Kafe “Objet petit a”. Şeirə qarşı arzu hiss edə bilməyən şairlərlə, həyata uduzmuş fəhlələrin bir stol arxasında səssizcə oturub ucuz içkilərlə təsəlli tapdığı bu zirzəmdən gecəyə vahiməli musiqilər yayılır. Gecənin uzun qırmızı sfetaforunda gözləyən bir taksistin, yarı açıq pəncərəsindən bir anlıq nəzərlə görüb hiss edəcəyi kimi, yerdə ağzı üstə halsız, qusmağı göz yaşlarına qarışmış bu adamın yerində heç kim olmaq istəməzdi. Yuxularında çürüyən ciyərlərini əzizləyən bu adam, ölümü bir daha arzulayıb, gecəni tərk edəcəkdi.

Əyalət qəhbələrinin qəhqəhə çəkib əyləndiyi bu gecələrdə, qayğısızlıqdan divarın bir küncündə pisikərək oturmuş bəzi adamlar, səhnədə hər şeyi unutmuşcasına rəqs edən, yorğun və tərli adamlara uzun uzun tamaşa edir, içkilərini təzələyirlər.

Uzaqdan sevdikləri qadınların, soyuq və rəngsiz bir fotostudiyada çəkdirdikləri vəsiqə şəkillərindən birini nimdaşlaşmış tərli köynəklərinin cibində gəzdirən bəzi aşiqlər, hər kəsin hər şeyi unutduğu bəzi anlarda, sevgilinin qırış və ləkəli üzünü əlləriylə əzizləyir, gözləri doluxsunur.

“Arzular” kafesinin yarı qaranlıq tualetində ağlayanlar, içkinin ağırlığına tab gətirməyib təkcə gün boyu yedikləri ucuz yeməkləri deyil, daha çox ağrılarını ögüyənlər, kafedəki əyalət qəhbələrinin ayaqlarını təsəvvür edə edə sikini oyada bilməyənlər, gecənin və sərxoşluğun verdiyi cəsarətlə sevdiyi insanlara keçici vədlər təkrarlayanlar, həyatlarının ən qısa xoşbəxt yuxusunu görənlər, səs küyünün boğuculuğundan uzaqda, bir anlıq həqiqətlə rastlaşıb, heç nəyin əvvəlki tək olmayacağını anlayanlar , divara yazılmış və artıq zəng çatmayan telefon nömrələrinin üstünə işəməkdən həzz alanlar, “Arzular” kafesinin yarı qaranlıq tualetindən xatirə fraqmentləridir.

Kafenin ətrafındakı bəzi evlərin açıq pəncərə və balkonlarında ağır ağır siqaretlərini püləyən insanların da tamaşa etməkdən həzz aldığı gecə davalarında, boşa çıxmış yumruqların rəqsi, tamamlanmamış ağır söyüş melodiyası, dava edənləri ayırmaqdan izahsız həyəcan duyanları, işsiz manatlıq taksi şoferlərinin hadisənin iştirakçısı olmamaqdan hiss etdikləri rahatlığı, polis otolarının gecəni qırmızı və mavi işıqlarla rəngləndirdiyi andaca gecənin qaramatında qeybə çəkilən insanları, yaddaşımın kinoteatrında yaşadıram.

(baxma: Arzular, kafe, Asif Məhərrəmov küçəsi, 51, Bakı - 2GIS)

heroin

qısa dönəm flirtləşdiyim maddə.

işçi kayfıdır bu. opium sinifinin hekayəsi budur yəni: yaşadığın maddi/mənəvi bütün konfliktləri "təxirə salır". unudursan həyatı. apatiya yaranır. birimi ölüb? mümkündür. insanlar adətən ölürlər. bir hekayəmi yazırsan? yazarsan. həyat qaçmır.

bəzi insanların düşündüyü kimi, düşüncə effekti güclü deyil; əksinə, eroinin təsirində düşüncə yavaş və dəyişkəndir. bir digər tərəfdən zənn edildiyi kimi, hisslər üstündə də böyük qüvvəsi yoxdur; düzdür, düşüncəyə nisbətdə bəlkə biraz; amma hər gün/hər gecə arxasıyca düşəcək səviyyədə yox. həssaslaşırsan uzağı. beynin sakitləşir, kulvatlıyırsan, karoçe. o filmlərdə göstərildiyi kimi orgazmik/ekstaz "boşalma" duyğusu da yoxdur eroində. rahatlama var, düzdür. amma ən yaxşı seksini minə vur - yanına yaxınlaşa bilməz fikiri çox uzaqdır söhbətə. əmin olun eroin istifadə etmədiyiniz günlərin rahatlığı, istifadə etmiş olduğunuz günlərə nisbətdə daha çox olar. əgər mövzumuz xoşbəxtlik və orqazımdırsa. bəs bu sikilmişin dalıyca niyə düşürlər? niyə bu qədər insanı məhv edir o? konsantrasiyası güclüdür, ona görə. divara fokuslanıb, həyatı unudursan. o səbəbdən. iqtidarlar aptek dərmanlarını qadağan edir deyə. qara bazardan çox ucuza alına bildiyi üçün. kasıbçılıqdan. refleksləri uyuşdurma politikasına görə. vs. min səbəb sayılar. əsas səbəb isə eroinin ucuz və insanların kasıb olması ilə düz mütənasibliyidir.

anyway. musiqi sevməz məsələn eroin. musiqiyə bu qədər uzaq drug yoxdur bəlkə də. bu opiumlar hep böyle. insan nə qədər divardan və səssizlikdən kayf tuta bilər ki? ümumi bir axotsuzluq halıdır, konkret. həyata qarşı "sikin durmur". 0.5 sürətdə baxırsan proseslərə. slow motion hərəkət eliyir hər şey.

xarakterini dəyişdirir. ciddi dəyişdirir. zarafatlaşa bilmirsən zamanla. empati duyğun ölür. arzusuzluq periyodu yaşayırsan. arzusuzluq deyib keçməyin. götü açılar adamın. düzdür, teoriyada insan daim arzu istehsal eliyən varlıqdır, eyvallah; amma praktikada arzuya dair heç bir refleks görməyəndə insan tribə girir. sonrası boşluq və qaranlıq. sevdiyin hər şeyi əllərindən alır da konkret. götün açılır onları geri qaytarana, yenidən insan hiss edənə qədər.

uzaq qalın. qarasını ayrı, ağını ayrı sikim. sizə bir şey olmasın.

wuhan koronavirus

sosial və qlobal obsessiya, post viral periyodda, agorafobiyanı gücləndirəcək. kollektiv travmalar (cəmiyyətdə baş verən/yaşanan hər cür estetik vahimə - müharibə, bədbəxtlik, ölüm, sevgi, aclıq, səfalət və s) sonrası fərd, heç vaxt əvvəlki tək hiss edə bilmir və sosial obsessiya, fərdin gündəlik həyat repertuarını ölümlə təhdid edərək, dəyişdirir. bu total təsirin nəticəsi kimi insan, jestlərini itirir. ölüm refleksinə təkan verən hər bir təcrübə, insanı qaçılmaz olaraq yeniləyir. bəli, elədir, insan və onun yaşadığı "ev" dəyişəcək; amma o, bizimlə hansı dildə danışacaq?

bu tip qlobal və kollektiv "faciə"lərin baş obrazları, onu yaşayan insanlar yox, dövlət aparatları olur. o aparatlar ki, şəxsi iradəyə terror tətbiq edərək, hadisələrin nəticəsində, qeyri-şərtsiz "faciə"nin qalibləri sayılırlar. xüsusilə sosial şüurun inkişaf etmədiyi, fərdi olaraq şəxsi iradənin mədəniyyət və hüquq müstəvisində bloklandığı üçüncü dünya ölkələrindəki totalitar aparatların mübarizə strategiyaları, prosesin əksinə, dəyişməyərək, eyni qalır. "həbs etmək". bu izolasiya metodu, dövlət aparatının yaddaşında xüsusi yerə malik mexanizmdir. "dəlilər", "cinayətkarlar" və "xəstələr". nəzarətin məkanı, obrazları dəyişsə də, göz həmin "göz" deyilmi? çöl - daim qorxu/təhdid mərkəzi, "ev" isə ailənin (iqtidar polisinin) qalası olduğu üçün olacaq ki, təcrübə yeni olsa belə, iqtidarların dili dəyişmir.

"ev" fenomeni tarixi təkamüllə birgə kəsb etdiyi/hiss etdirdiyi obrazını tez - tez dəyişdirib. odisseyin bir vaxtlar ən böyük səyahəti, arzusu olmuş "ev", on altı yaşında ondan qaçan bir yeniyetmə üçün, başqa bir ehtiyacın, azadlıq arzusuna aparan yolun ilk etapıdır. odissey üçün "ev", nostaljik obraz, xatirə və xatırlama olduğu halda, yeniyetmə üçün bu, unuduş, təbiəti yenidənyaratma prosesidir. bu gün tez-tez, mantra kimi təkrarlanan, "evdə qal" şüarı, hansı arzunun məhsuludur? "evdə qal/evdə qalmaq" ifadəsi, iqtidarların tarixən (xüsusilə "ata" diliylə) istifadə edib, təkrarladıqları patriarxal buyruqlardan biridir. gəzməyi, gecələri əylənməyi, təbiətə açılmağı tarixən sevməmiş xalqlar üçün yad olmayan dilin bu ifadəsi, insana yaşadığı bu yeni təcrübədə nə demək istəyir? bəli, insanlar evdə qalmalıdırlar çünki səhiyyə sistemi/resursları eyni anda təcrübə edilən hərəkətə qarşı passiv və gücsüzdür. bəli, evdə qalmaq lazımdır, çünki, evdə qalmaq, xəstəlikdən sığortalanmaq yox, xəstəliyi təxirə salmaq məqsədi daşıyır. tibb, dünyanın "həmrəy" hərəkəti qarşısında çaşqın və gücsüzdür. amma o artıq əvvəlki, steril, konfort, ad günü abu-havasındaki məkan obrazı olmadığına görə, evlərimiz və içindəki - bizimlə eyni taleyi - yaşayan insanlarla münasibətimiz getdikcə, kəskinləşəcək. insan psixoloji şiddəti, bədəninə tətbiq edilən istənilən şiddət metodundan daha təhlükəli hiss edir.

hələ ki, hər şey, çox qaranlıqdır. lakin hər qaranlıq dövrü, aydınlıq çağı təqib edər. tarix, - qısa metrajlı da olsa - bu periyoddan sonra təkərrür edəcəkdir. hələ ki, ən yaxşı şey - istehlak patologiyasının komaya girməsi; ən pis şey isə (təbii ki, özüm üçün) gün ərzində 11-15 km yeriməkdən məhrum olmağımdır.

bu günlər çöldəki hər kəs, təəssüf ki, potensial terroristdir.

gecə

# 1: səhərlər gecələrin davamı deyil.
# 2: gündüzlərin polifonik hərəkət repertuarıyla — bir gecə daha həyatda qalan insanların o və ona oxşar digər gecələrdə gördükləri yuxular, bir gecə mütləq ki, çin çıxır.
# 3: köhnə bir şairin bir gecə yadda saxladığı kimi: “gecənin vaxtsız təşrif edən şəri, səhərlərin xeyirindən daha həyatidir.”
# 4: bütün iqtidar mexanizmləri və onların istehsal etdiyi polis sistemləri gecələri yatdığı əsnada, sevgililər gecənin səyyahı olar. gündüzləri dilə gələn “səni sevirəm” jestiylə gecə “səni sevirəm” etirafı arasında sevgili, şübhəsiz ki, gecənin səsinə daha çox inanar.
# 5: işıq qaranlığın yox; qaranlıq işığın təsəvvürüdür. işıq “göz”ü tələylə korlaşdıra bilər; hərçənd ki, bir gecə, qaranlıq bir otaqda, qara pişiyi axtaran kor adam, sərhədlərinin cənnətində deyilmi?
# 6: gündüzlərdə plan, gecələrdə xəyal qurarsan.
# 7: gecə sentimentaldır; gecə, insanın özünü aldatma haqqıdır. insan gecənin zaman və məkanında maskasızdır; gecə, insanın özünü bağışladığı vədədir. çılpaqsan gecələri; qorunmasız, səssiz və sonsuz.
# 8: gecə, boş magistrallarda rəngdən rəngə bürünən işıqforlardır. gündüzlərin həmin qırmızı, sarı və yaşıl nizam-intizam işıqları ki, bir gecə yolunu qırmızı işığın otuz yeddinci saniyəsində gözləyərkən yorğunluqdan yuxuya gedib səhəri sərsəm və heyrət halında açan bir şəhər taksisti, maşının içində gördüyü əsrarəngiz yuxunu suya danışıb.
# 9: günün günorta çağlarında ayaq-üstü, gecələri isə qaranlıqda, tərləyə-tərləyə sevişərsən.
# 10: yuxusu qaçmış poxmel gecə işçiləri, işıqları bir-bir sürətlə sönən burjua evlərinin pəncərələrinə zillənib, əllərini soyuqdan ovuşdurarlar.
# 11: sərxoş bir qadın, gecənin səssizliyini gözyaşlarıyla oxuduğu bir musiqiylə pozar: küçənin bəzi eyvanlarında son illərin ən xoşbəxt yuxusundan diksinərək oyadılmış narazı insan başları görünər və gecəyə daim sadiq, tükləri tökülmüş küçə itlərinin hürüşmələri musiqiyə vəhdət qatar.
# 12: gecə musiqidir. gecəsi (musiqisi) olmayan şəhərdə yaşamaq, arzulamaq və azad olmaq çox çətindir.
# 13: gecə yaddaşdır. hər şey keçir; gecələr qalır.
# 14 : həyatında pavese ilə rastlaşmış olanlara məlumdur: neçə yaşında olursan ol, oyananda keçmir. “yatanda keçəcək” deyən biri — gecənin özünü aldatma haqqından istifadə edir və bağışlanır.
# 15: gecə görüş vədəsinə heç bir vəchlə gecikməz. söz verdiyi vədədə gələr, səni tanıyar, həsrətin sonunda, sevgili gecənin qoynunda qeybə çəkilərsən.
əlbəttə. gecə birazdan başlayacaq.

lirika

eyforik psixotrop kapsul.
xoşbəxtlik dopinqi.
ən gözəl drug görüntüsü və adına malikdir eyni zamanda; amma adı kimi lirik/sentimental yox, daha çox səmimi və hiperaktif təsirlərə malikdir.
pregabalin tərkiblidir.
1,5-2 saat ərzində "partlayır", hər şey gözəlləşir.
8 saat (3 saatı pik) təsir qüvvəsi var. rəvayət odur ki, onunla keçirilən gecə ən gözəl yuxular görülür.
odxadnyakı (illərlə atılmırsa əlbəttə) yoxdur.
hər gün vermir. etik drugdır. doza istəyir. fasilə verərək istifadə edilməsi məqbuldur.
sevişmək üçün çox ideal drugdır. tarix yazarsız, o dərəcə.
apteklərdə satılması qadağan edilib.
qara bazarın göz bəbəyidir.
istənilən maye ilə harmonikdir.
qucaqlaşmaqdır lirika.

elə deyirlər. elə dinləmişəm.

radio

gecəydi; və mən xoşbəxtliyinizdən iyrənib qusduğumu xatırlayıram.
o da yaddaşımdadır ki, radio dalğalarının birində yorğun və yuxulu kişi səsi, gecəni yuxuya dəyişdirməyən həyat adamları üçün şeir oxuyur, poeziya isə estafeti musiqilərə verirdi.
yadımdadır, o, gecələri radio dinləməyi sevərdi. musiqilər axardı gecəyə.
onu bəzən rəqs edərkən xatırlayıram.
Musiqinin sonuncu dalğalarından sonra radionun efirinə zəng edib, sənin üçün darıxdığımı etiraf etdim. Yaddaşsızlıqla həsrətimin qaranlığında - işığın arzusundaydım. radioda etiraf edə bilmədim; deyə bilmədim ki, sən mənim işığım idin. Bədənimdə çiçəklər açır və ölürdü; musiqilər və gecələr dəyişir, amma , səni tapa bilmirdim.
"Hardadır ki, o?"  - yorğun səs dilləndi.
Həsrətimin coğrafi sərhədləri olduğunu, sənin başqa bir ölkədə stres, ağır yuxu və melanxoliya toxunuşlarından qaçaraq sakitləşdiyini dedim ona.
"Bilirsiz, telefon xəttləri bir - birinə qarışıb, iki gecədir nasazlıq var, səsini unudacağımdan qorxuram. Təsadüfün oyununa baxın ki, onu tapa biləcəyim heç bir adresi xatırlamıram." dedim "Siz də radionu xatırladınız" - kişi dedi.
"Hə, o, gecələri radio dinləməyi sevərdi. o, fikirləşir ki, YouTubedan musiqini dinləsən də, radiodan səslənən musiqilərin duyğuları bir başqa olur."
Qarşılıqlı gülümsədik.
"Hansı şəhərdədir sevgiliniz?"
indi xatırlamadığım bir şəhərin adını çəkdim. O şəhərdə bir vaxtlar olduğunu, səyyah kimi küçələrində gəzdiyini, az qala ötəri - xatırlamadığı prospektlərin birində - yanından keçən bir qadına vurulacağını yuxusu qaçmış canlı və sevincək səsiylə ifadə etdi.
"Sevgilinizə mahnı həsr edin."
Gecənin ən sevdiyi musiqini dinlədik.
"Yuxularda görüşün " - dedi radiodaki səs.

əlbəttə; biz yuxularda görüşəcəyik



(baxma: camel-hymn to her)

fraqmentlər

1.
dönüş, yunanca “ nostos” deməkdir. “algos”, kədər mənasını verir; yəni nostalji doyurulmamış dönüş arzusundan qaynaqlanan kədərdir. keçmişin əl çatmazlığına (bütün hallarda ona toxuna/dəyişdirə bilməməyə) qarşı hiss edilən həsrətin yanğısıdır: uzaqdasan və mən sənə nə olduğunu bilmirəm...
bilməmək - bütün ağrı və narahatçılıqların köküdür.

rəvayət edilir ki, yollar, məkan və şəhərlər də, gedən (tərk edən) birinin geri dönmədiyi məkanı tapmaq arzusuyla kəşf edilib. məchula tərəf edilən lirik səfər. təbii və mütləq ki, axtaran, axtardığına bir gecə təsadüf edəcək, onlar qovuşacaqlar; amma hələ - o məchul sonsuzluğda - gizlənmiş olan sevgilini tapmağa dək qət edilən o yollarda, hər şey xatirə və təcrübəyə - eynilə həyatın özünə çeviriləcək...

2.
insan daim həbsxanadadır, k. mütləq deyil ki, dörd divar arasında bir ömür keçirmək üçün, kimisə öldürəsən. sən yenə də öldürək, sikim bu həyata daş qoyanın ağzını, çöl də, türmə də eynidir deyirsənsə, öldürərik həyatım, problem o deyil; problem odur ki, bunun adı cinayət nəticəsində iqtidar məişəlli maddi/mücərrəd həbsxana cəzası və ya foucault demişkən, fərdi (canini) müalicələşdirmək metodudur; amma mən sənə tamam başqa, təbiət/tanrı tərəfindən törədilən insan bədəninin cinayətindən bəhs edirəm, əzizim. insan daim həbsxanadadır deyirəmsə, bunun mənası, bədəndir, k. bədəni, insanın həbsxanasıdır.

“onism” (hissiyatı) - insanın tək və kiçik bədənə həbs olması nəticəsi (həqiqətiylə) dünyada yaşanılan/var olan hadisələrin kiçik tamaşaçısı olmağın verdiyi dözülməz sıxıntı duyğusudur. bu elə bir ağır daşdır ki, insanı həyatın milyardlarla fraqmental periyodundan məhrum edir. insanın bəlkə də ən böyük günahı odur ki, o, eyni anda həyatın hər anında var olmağı bacarmır. insan daima nələrisə itirmək/qaçırmaq üçün var; hətta yatanda (yuxulayanda) belə öz kiçik əhatə dairəmizdən uzaqlaşırıq. bu təkcə böyük dünya idesindən savayı, yaşadığımız coğrafiyalarda - paralel zaman duyğusuyla – bir çox şeyi eyni anda itirmək həqiqətidir. a hadisəsi indi yaşanandırsa (determinizm), (biz səninlə a-nın daxilində həyata davam ediriksə) onunla paralel baş verən b, b-nin nəznində c, d, e, f, qısacası sonsuz fraqmental hərəkətlər dövriyyəsi, a-nın içində olmağın (və sadəcə onunla kifayətlənməli olacağımızın) çarəsiz yansımasıdır. eyni zamanda bütün bu hadisələrin ümumi taleyimizə (ideya olaraq taleyimizə) mistik müdaxilə etdiyini də düşünürəm. barmaqlarımı saçlarımın arasında gəzdirməklə, naməlum bir yerdə/bir anda birinin ölümü, xoşbəxliyi vəya kədəriylə çox gizli əlaqə olduğunu düşünürəm. bax, indi siqaretimi yandırmaqla, birinin afrikada ürəyi tutursa, bunun təkcə mənim siqaretimi yandırmağımla birbaşa əlaqəsi olmasa da, siqaretimi yandırmağımın ona cuzi təsiri var. enerjilər bir-birilərinə təsirsiz ötüşmürlər. feurbax demişkən, insan bir gün tanrıya necə yadlaşırsa, hegel demişkən, insan yetkinliyin fərqindəliyiylə özünə necə yadlaşırsa, marks demişkən, işçi (insan) əməyinə necə yadlaşırsa, insan onismin duyğusuyla da eyni ölçüdə həyata yadlaşır. bilirəm, xeyli faciəvidir, lakin təkcə bu qədər də deyil. onismlə əlaqəli olan bir digər hüzünlü, faciəvi hissiyyat isə, insanlarla əlaqəlidir, k. yanımızda olmayan insanlar (zamanlar) və ya bizim orada olmadığımız şəhərlər (məkanlar) var. o insanlarla yarana biləcək əlaqə, dostluq, sevgililik, düşmənçilik - və ya başqa insani keyfiyyətlər, əsla rastlaşmadığımız üçün (təsadüfimi, yoxsa fatalizmləmi əlaqəli - bilmirəm) əsla yaşanmayacaqlar. bəlkə də o qadın vəya kişi - indi fransanın kiçik bir şəhərindəki evindən çölə baxaraq qabları yuyub yumamaq haqqında fikirləşir - məhz o, həyatımızın rəmzi ola bilərdi, amma ki, olmayacaq, bax onismi qüvvətləndirən, məni tez-tez məhv edən duyğudur bu. ona görə də a-nın içində qarşılaşdıqlarımız, yaşadıqlarımız (bütün o insanlar, o hadisələr) təsadüfi və kifayətsizdir; və biz onları hətta sevib, onlardan bəhrələnməyi də bacarırıqsa, həyatımız o qədər də boş keçməyib deməli. seçimsiz və kiçiyik, k. hər şey bu qədər sadədir.
sən və mən təsadüfi və kifayətsizik; ayrılmalıyıq, karoçe.

3.
həyatları boyu müxtəlif qadınların arxasıyca qaçışan, bir çox qadına sahib olan kişiləri iki cəbhəyə ayırmaq mümkündür: epiklər və liriklər. eşq tarixinin iki böyük memarını - don juan və kazanovanı - bu müstəvidə ələ ala bilərik. don juan - istər ədəbi personaj vəya həyata adaptasiya edilmiş bir fiqur olaraq - epik, kazanova isə lirik obrazdır. don juanın eşq intervalındaki missiyası, qadını alçaltmaqdır. o, bu ehtirasa ekzistensial motiv yükləyir və bu hərəkətin - alçaltmanın - nəticəsində gözləri ölənə dək hüzünlü qalacaq qadınlarından ana bətninin intiqamını aldığını düşünür. bütün o: julialar, marthalar, agnes, frayda, sophielər, anasının göbəyindən kəsilməmiş donunun keçmişə olan qayıdış arzusudur. don juanın anası bütün epikalar və esselərdə despot fahişə obrazdır və bir digər ifadəylə o, bütün qadınlarda uşaqlıq illərində itirdiyi müqəddəs ana bətninə dönüşü axtarır.
kazanova avanturistdir. onun üçün gözəlliyi ilahiləşdirmə kultu mövcuddur. venessiyada yerləşən bir kazinoda uduzmaqdan zövq almaq, dünyanı səyahət edərək cənnətə çevirmək, ya da bir qadının bədənindən poetik zövq almaq, eyni arzuya - macəra sevgisinə istiqamətlənir. kazanova, don juanın alçaldılmış qadınlarını tanrılaşdırır. onlara, dünyalarında qeybə çəkilmiş, qadın kimi hiss etmək hissini bəxş edir.

don juan və kazanova. ikisi də sevgi istedatsızıdır. ikisi də qadınları tərk edir. lakin bir fərqlə: donun qadınları həmişə hüzünlü, tamamlanmamış, sonsuz ağrıyla bir ömür keçirəcəklərsə, kazanovanın qadınları geriyə boylandıqlarında hər şeyi xoş xatirə və zövq kimi xatırlayacaqlar.
ancaq kədərin tarixi, xoş xatirələrin tarixinindən həmişə böyük olduğuna görə, epiklər əbədi olaraq sevilir, liriklər anlıq xatırlanır...

4.
bədən bəzən ruhun afişası olur.

5.
azərbaycanlılar dilləri ilə deyil, bədənləriylə "düşünür"/ hərəkət edirlər. ona görə də onların sosial bədən dili pik həddədir.

6.
ataya oxşamaq günahdır.

7.
ağ rəngli divarlar modern memarinin libası, maskasıdır. ağ rəngin tarixsəl imaj olaraq saflığı, səssizlik və məsumluğu təmsil etdiyini düşünməməliyik. ağ - arzudan qabaq gələn tək rəngdir. arzular rəngarəng olmalıdır.

8.
bəzən, elə zənn edirəm ki, yadplanetlilər mediatik fokusdur; onlar reklam propoqandasıdır.

9.
bütün ehtiraslar zamanla vərdişə dönüşürlər.

10.
heydər əliyevdən diskussiya aparan gənc məktəblilər gördükdə, içimdəki qaranlıq biraz daha üfüqə tərəf hərəkətlənir.

11.
eşqindən komaya düşən bir adam tanıyırdım. xxı. əsrdəyik, amma ki, tibb hələ də eşq ağrısına dərman tapa bilməyib deyə-deyə yuxuladı. hər kəs səbəbi stressdən, beyindən bildi; amma ağrıyan və dözməyən ürəyi idi. onu gözləyirlər. amma o, oyanmaq üçün tək adamın sevgisini gözləyir.

12.
azərbaycanın ucqar kəndlərindən birində yerləşən sınıq salxaq bir məktəbin yeddi illik direktoruyla elə həmin kəndin xeyli çirkli və geniş bağçasında yerləşən çayxanasında çay içib, domino oynadım. dördüncü partiyada könlü açıldı, pedofil olduğunu etiraf etdi. 2003 model xp kompyuterinin bir günorta çağı porno izlədiyi yerdə donduğunu, virus nəticəsində məhv olduğunu kədərlə əlavə etdi. amma mən bütün bu çətinliklərə baxmayaraq, yenə də uduzdum.

13.
məktəb. 7-ci sinif, dördüncü dərs: coğrafiya. günorta, 15.30 radələri. bürkü isti. hiss edilən o dözülməz sıxıntı. sonsuzluq sıxıntısı.

14.
sufi, şeytanla rastlaşdığı vaxt belə dedi: ey şeytan, sən necə də gözəlsən. hərçənd ki, səni mənə həmişə çirkin olaraq təsvir etdilər.

şeytan cavab verir:
sən heç məni məndən eşitmədin. məni təsvir edən bütün qələmlər düşmənlərimin əllərində idi.

15.
hər an daxilində sonsuzdur.

fyodor mixayloviç dostoyevski

fyodor mixayloviç sevgi istedatsızı deyildi; əksinə, onu, eşqin qürursuz uşaqlarından hesab etmək olardı. fedya kimi insanlar sevəndə dəhşətli sevirlər. o qədər dəhşətli ki, sevgiləriylə necə davranmalı olduğunu bilmir, eşqdən əldə etdikləri xoşbəxtliklə bacarmırlar; və bütün bunların müqabilində hər şeyi iyrəncləşdirir, sevdiklərinə mənəvi zərər ötürürlər. həqiqətən də var belə insanlar. hər nə qədər qəribə səslənsə də, onlar sevgiləriylə ziyan vururlar. - məni o qədər sevirsən ki, sevgindən iyrənirəm.
deyirlər ki, eşq qürursuzdur. böyük qələt edirlər zənnimcə, amma o qədər də səthi olduğunu fikirləşmirəm. fedya kimilər eşqdə qürursuzlaşırlar. ya da belə: eşq onları it qüruruna dönüşdürür. məhv olurlar. dünyanı bir qadından vəya bir kişidən ibarət görəcək həddə korlaşırlar. hərəkətləri başa düşülmədikcə aqressivləşirlər - əslində, təməldə, hər şey onlar üçün yaxşıdır, amma korun mahiyyəti bəllidir: o, görə bilmir - və çox sonra gözləri açılanda, hər şey ona sadə və axmaqcasına gəlir.
mənim yüz illik gözlərim və dünyadan qoca təcrübələrim eşqi üçün yerlərdə sürünən çox bədənlər və ruhlara şahidlik edib.
məsələn elə bizim fedyanan polina suslovanın hekayəti kimi.

deməli dostoyevski, parisdə suslovanı görəcəyindən həyəcanlansa da, hələ də onu səbəbsiz və qəfil tərk edib getmiş bu qadına olan qəzəbi soyumaq bilmirdi. suslova, dostoyevskinin onun yanına – parisə gələcəyi xəbərini gündəliyində bu cümlələrlə təsvir edir: “bugün dostoyevskidən bir məktub gəldi. məni görmək üçün səbrsizləndiyini yazıb. yazığım gəlir ona!”
parisə çatdıqda, suslovanın kiçik pansionatlardan birində qaldığını öyrənir. yanına gedir, qapını döyür; suslova onu dəyişmək bilməyən baxışları və solğun simasıyla qarşılayır. dostoyevski suslovanı özünün qaldığı yerə aparır, ondan hər şeyi danışmasını istəyir: lakin yol boyu ikisi də dərin səssizliyə qapılırlar. dostoyevski, yolda bir neçə dəfə ağzını açsa da, tələsməsi üçün faytonçunun üstünə çığırmaqla kifayətlənir.
nəhayət ki, evə çatırlar, içəri daxil olan kimi dostoyevski suslovanın qarşısında diz çökür və onu itirdiyi üçün peşmanlığını dilə gətirir. əvəzində isə suslova onu sakitləşdirməyə çalışaraq, parisdə tanış olduğu yeni sevgilisi – salvadordan danışır. suslovanın gözyaşları içində danışdığı hekayəni dostoyevski donuq baxışlarla dinləyir və ondan xoşbəxt olub olmadığını soruşur. cavab “xeyr” idi. dostoyevski bir qədər əvvəl qulaq kəsildiyi hekayəni təhlil edirmiş kimi dillənir: “necə olur ki, həm sevir, həm də xoşbəxt olmadığını deyirsən?” suslova alçaldılmaqdan duyduğu həzz və dostoyevski üzərində qazandığı qələbənin məmnunluğu ilə bildirir ki, ondan fərqli olaraq, salvador sevmir. dostoyevskinin gücü: “onu kölə kimi sevirsən hə? dünyanın o biri ucuna da olsa onunla birgə getməyə razısan. bir gün başqasına aşiq olacağını bilirdim. mənə olan hisslərin təsadüfi idi”, – deməyə yetir.

fedya peterburqa, suslova isə parisə yollanır. suslovanın bir vaxtlar gözlərində ilahiləşdirdiyi dostoyevski, bu eşqdə təlxək obraza dönüşür. gözdən düşür. bir il sonra da ölür.

biz əksərən ya çox sevirik, ya da ümumiyyətlə sevməyi bacarmırıq. ortasını tutuzduranda isə deyəsən xoşbəxtlik haqqında azca danışmağa haqqımız çatacaq.

bakını sevməmək

slavoj žižek post modernizmin ən bayağı və osturağçı sosio filosofudur. yazdıqlarını başa düşməməklə birgə (bəlkə də cahilliyim buna əngəldir), onu, şəxsiyyət olaraq da bəyənmirəm.
lakin əsrimizin qondarma qəhrəmanının əfsanəvi bir fikiri mövcuddur. deyir ki zizek: "you don't hate mondays, you hate capitalism" - yəni, sən bazar ertələrindən deyil, kapitalizmdən nifrət edirsən.
bazar ertələri, ümumiyyətlə aylar, illər vs - ümumən səbəbin üstünü örtən maskalar, vasitə metodlarıdır.

bir başqa misalı sapyoseksual qadın və kişilərdən verək. sapyoseksualların əksəriyyəti qadınlar olur. şopenhauer isə "eşqin və cinsəlliyin metafizikası" adlı fəlsəfi əsərində qeyd edir ki, sapyosekusal qadınlar böyük illüziyanın içində olurlar. bir kişiylə sırf onun bildiklərinə görə yatmaq istəyi, - bilməməyə - olan aclığı doyurmaq üçün yetərli bir hadisə deyil. şopenhauer çox bəsit bir şeydən danışır əslində: mənimlə yatdığın halda mənim bildiklərimə sahib olmayacaqsan. çox vaxt bu tip qadınlar axmaq olurlar. bilginin cazibəsinə asanlıqla uduzurlar. sonra - iş baş tutduqdan sonra - onlara çatır ki, hər şey sadəymiş. heç bir fokus yoxdur. şopenhaueru yalayıb həzm etmiş birinin altında orqazm olmaq şopenhaueru dərk etmək deyilmiş və misalı zizekvari sonlandırsaq: sən mənimlə yox, şopenhaurla yatmaq istəyirsən, deyə bilərik.

goethe çox sevdiyim ilk gənclik şeirlərində tez - tez təbiət obrazlarından istifadə edirdi. türklər imge deyirlər buna, dilimizin kasadlığı isə obraz sözünə icazə verir. məsələn - yazmasa belə, mən indi uydursam da - goethe deyir ki, kaş weimarda qış sonsuzluğa aid olardı, bütün insanlıq yükünü daşıyan bu yaşlı çiyinlərim günahlarıyla birgə qara qərq olaydı... şair qısacası deyir ki, qış vasitədir, mən mənə qışı xatırladan başqa bir varlığın həsrətindəyəm. mən sonsuzluğa aid qışı deyil, onun mənə sonsuza dək aid olmasını istəyirəm.

mövzunun hara gəldiyini bildiniz, that's the point. sən bakını deyil, başqa şeyləri sevmirsən. bu da çox uzun, ümumən kədərli və yaralı olduğumuz mövzudur. iqtidarı sevməyə bilərsən. səni atıb gedən bir qadını sevməyə bilərsən. işini sevməyə bilərsən. ən nəhayət də özünü. bizim kiçik neapolu xatırladan şəhərimizin əksər sakinlərinin ən mühim problemlərindən biridir bu: özümüzü sevməyi bacarmamaq.

yəni ki, bakı gözəldir, hətta mənim cənnətimdir, sadəcə ətrafı pisdir.

sadəcə siz yaşaya bilmirsiz.

qeyd: özüm də 9 ildir yaşamıram orda. gedəndə də iki həftədən çox yaşaya bilmirəm. yəni ki, mən də bakını yaşaya bilmirəm. ancaq nəyi günahlandıracağımı dəqiq öyrənmişəm.

gecə gecə necə darıxdım, ala...

sözaltı sözlük

uzun vaxtdır ki yaza bilmirəm; hələ uzun vaxt çəkəcək ki, yazmayacam. yazmamağın bir çox səbəbi olur. birincisi, həyat şərtləri (onun zaman intervalı) elə gətirir ki heç nəyə vaxt edə bilmirsən. zaman, insan böyüdükcə bir çox şeyi qurban kimi əllərindən alır, bunu bir daha yaxşı başa düşürəm. buna zövqlərin də daxil olur, şəxsi həyatındaki insanlar da. yazmamaqla, yaza bilməməklə, həyatında birini itirmək arasında elə də böyük uçurum yoxdur. zaman, təkrar etdiyim kimi, hər şeyi qurban edir, əllərindən alır. xülasələşdirsək, kiçik zövqlərimdən biri halına gəlmiş - sözlüyə yazmaq - prosesini zamanın qurbanı adlandırıram.
ikincisi, artıq əvvəlki kimi yazmağa həvəsim olmur. və bu təkcə sözlüklə əlaqəli bir hal deyil. zamanında çox yazdığımı fikirləşirəm. şübhəsiz, şübhəsiz ki deyiləcəklərin sonu gəlməyib, onlar həmişə növbələrini gözləyirlər, ancaq bu vədələrdə belə düşünmürəm, məncə bir vaxtlar istər bura, istər başqalarına yazdıqlarımın bir qüvvəsi var və onlar hələ tam həzm edilməyiblər. dövrümüzün dostoyevskisi deyiləm, ancaq inanıram ki üç il yarımlıq bir zaman kəsiyində sözlüyə verə bildiyim tövhə bugün məni haqlı çıxardır.

onu demək istəyirəm. ayda, ildə bir dəfə girdiyim sözlükdə kütləvi halda köhnə yazılarımın dəyər aldıqlarını görürəm. yarı zarafat, yarı ciddi - bu hal məni klassik kimi hiss etdirir. gözəl hissdir. deməli həyatda heç nə hədərə getmir, boşa çıxmır, zaman özü hökmünü - vaxtı gəldikdə - verə bilir.

bir də, on - on beş yığılıb qalan mesaj var. heyif ki heç birinə cavab verə bilmirəm. orada mənə istiqamətlənən dəyərli suallara, bir mövzu əhatəsində fikir mübadiləsinə reaksiya verə bilmirəm. cavabım yoxdur. elə çaşqın dövrdəyəm ki o qüvvəni özümdə hiss edə bilmirəm. amma hamısı yadımdadır, hamısının öz yeri var.

bura, sözlük, sosial vətəndir. yazın, yaradın, biz də oxuyaq.
görüşənə dək. (bir tribunadan eşidilən qışqırıq kimi: bu, əsla əlvida deyil!)

yazarların 17 yaşlarındakı hallarına deyəcəkləri

nostalji (yəni, keçmiş) yaxşı vəya pis - qətiləşmiş olandır. və deyim ki, insanın, sözügedən qətiyyəti qəbullanmağı xeyli çətin və ağır olur. keçmiş - kaşkilərin, peşmançılığların vətənidir. heç nəyin əvvələ qayıtmayacağı, əvvəlki tək olmayacağı fikiri insanda çarəsizlik yaradır.
bugün (yəni, indi - anın daxilindəki "keçmiş") - bulanığdır. ona görə də heç vaxt indiki zamanda, anı yaşamaq fikirinə inanmağım gəlməyib. insan, anın daxilində qeyri-şüurlu varlıqdır; indinin mühakiməsini ya keçmiş, ya da gələcək həll edə bilər. çünki anın sürətiylə insanın zamanı qavrama sürəti tərs mütənasibdir; ona görədir ki insan heç vaxt anın öz formal zamanını tuta bilmir. zaman - ən dərində, mühakimə prosesidir. insan isə ancaq və ancaq ya keçmişini ya da gələcəyini mühakimə edə bildiyinə görə indiki zamanın davam ediciliyi, yanılğıya yaxındır.
gələcək - müəmmadır. insanın keçmişə yazdığı məktub öyrənilmiş çarəsizlikdirsə, gələcəyə yazdığı məktub da xəyalpərəstlikdir. (gələcək ümidvericidir, deyirlər)
gələcəyə məktub yazmaq mənlik deyil, belə bir şeyə cəhd etsəm belə, inanmıram ki mən də alınsın. ancaq keçmişə - xüsusiylə yeni yetməliyin ən qızıl çağı və həndəvərlərinə - bir şeylər xatırlatmaq olar.
indi yazılan yaşın (carpe diemin yanılğı dolu mühakiməsində) dəyərini itirsə belə...

- o vaxtlar, yaşın etibariylə sənə şübhəli gələn, lakin zaman ötüb, illər və təcrübələr dəyişdikcə qətiləşən bir şey var və bunu gec (ağrılı, sancılı olsa belə) qəbul edəcəksən: heç nə, heç vaxt istədiyin kimi olmayacaq; bilirəm, bunu qəbul etmək çətin gələcək sənə; həqiqəti ifadə etmədən dolaylı yollara əl atmaq köhnə məharətindir; ancaq həyat sənə özü başa salacaq.

- yanında sənə bağlı, həmişə olmasa belə uzun müddət yanında dayanacağına inandığın bir qadınla yaşayırsan. eqoist olsa da, sənə dəyər verir. elə bilirsən ki çıxıb getməyəcək. yanılırsan, bir səhər, bütün əşyalarını ağlaya-ağlaya çamadanlarına yığıb səni tərk edəcək. içində nəhəng bir rahatlıq var. bilirsən ki, geri qayıdacaq. o, həmişə qüruruna uduzanlardandır. qürurları bir parça zədələnsin, bax necə sürətlə qaçırlar. o ki, sakitləşir, əsəbləri soyuyur; bax qaçdıqları sürətlə geri qayıdırlar. lakin səhv etmirəmsə 19 oktyabr səhəri deyil. çıxıb getdiyi anda qapını arxasıyca çırpıb, siqaret yandırıb, tək qalmağın bəxş etdiyi xoşbəxtliklə musiqi dinləməməliydin. o, o gündən sonra sənə heç vaxt qayıtmayacaqdı. ilk sevgin, səni həmişə uzaqlardan təqib edəcəkdi. sən sonra çox kədərli musiqilər dinləyib, çox siqaret kötükləri söndürəcəksən. çoxları girib, çıxacaq. onu xatırladan bədənlərlə sevişib, gözlərini yumub başqa dodaqları öpdükcə onu təsəvvürünə gətirəcəksən - bunlar zamanla sənə ağır təsir etsələr də, keçəcək. zaman, öz hökmünü sakitləşdirməklə verəcək.
indi o, başqasıyla xoşbəxtdir - vəya bilmirəm, bəlkə də xoşbəxt görünməyə çalışır. bu ikincisi, zədələnmiş kişi qürurunun bir uydurması, təsəllisi də ola bilər. yox, zaman səni özü öz əlləriylə böyüdüb, yetkinləşdirəcək.

- oxuduğun fakulteti, indi oxuduğun bir başqa fakultet kimi - bitirə bilməyəcəksən. sənin sonluqla bağlı, bitirməklə əlaqəli çox ciddi problemlərin var. hekayələrin kimi, sevgilərin kimi, dostluqlar və bir şəhərdə yaşamaq kimi. səni on yeddi yaşında, qeyri müəyyən gələcəyin ən böyük və axmaq xəyalpərəstlərindən birisən və buna görə səni günahlandırmıram; bu özü yaşının xarakteristikasında var.

- atanla hələ yeddi il sonra görüşəcəksən. yolda görsən tanımayacağın şəxsi qabağında oturmuş halda tapacaqsan. ümumi hərəkətlərinin repertuarını təqib edib, onu tanımağa cəhd edəcəksən. o yaşlarda ona qarşı heç nə hiss etmirdin, indi də xüsusi heç nə hiss etmədiyini bilmiş ol; lakin bir fərqlə: onu kəşf etmək eşqi içinin dərinliklərindən sənə tərəf gülümsəyir.

- bir dəfə çox ciddi ölüm təhlükəsi yaşayacaqsan. və sənə məlum olacaq ki, yaşamın ən uzun gecəsi 21 dekabr deyil, insanın ölümə çox yaxın olduğu halda, yaşamı seçdiyi gecədir. o gecə sənə oxuduğun bütün kitablardan daha çox şey öyrədəcək.

- artıq flirtlərlə ömür çürütmürsən. bu, yaxşıdır. kifayət dərəcədə bəzi insanların heyfini başqalarından çıxartdın. bir gün fikirləşdin ki, bəsdir, normal həyat yaşamaq lazımdır. düzdür, evlənmədin, ən uzun münasibətin on yeddi yaşına təsadüf etsə belə, sənə hələ də normal bir yolun axtarışındasan.

xülasə, hələ çox böyüməli olacaqsan, yoldaş van den budenmayer.

niyə

bəzən elə təəssürat oyadır ki, sanki yaradılış tarixçəsinin ən qədim, qədim olduğu ölçüdə ən çətin, lirik və ağır sualıdır.
bir neçə ay əvvəl "niyə" sualı haqqında kiçik araşdırma aparmışdım. araşdırmanın - qısıtlı - nəticəsinə əsasən deyə bilərəm ki, təkcə sentimental və lirik dil qrupuna aid edilən azərbaycanca da deyil, demək olar kökü və yaşı hardasa insanla eyni olan digər bəzi dillərdə də bu sual, qarşı tərəfə çarəsizliyin ifşası üçün ötürülür və qarşı tərəf sözügedən sualın ağırlığı altında əzilir.

fikir verin: fransızlar " pourquoi" (pu'kva), portuqallar " porque" (porke), italyanlar " perche" (perke) deyir. orta avropalılara nəzər saldıqda xorvatlar " zašto", çexlər " proč", macarlar " miért", ruslar isə " почему" deyirlər. azərbaycan dilində isə bu "niyə" sualıdır. demək olar bütün dillərdə niyə sualı həm də səbəb dilənçisi mövqeyində olur; və əgər fikir versək, bütün intonasiyalarda (xüsusiylə lirizmə sahib dillərdə) səbəblər oxşar kədərlə axtarılır. pourquoi, chéri? perche, marcello? bir yanğı var "niyə" sualında; eynilə belə: " məni niyə gözləmədin?"

bilmirəm...

əlvida

yuhanna (1/1): əvvəlcə söz var idi və söz, tanrıydı. buradaki tanrı sözünü, köhnə yunancaya məxsus, melodiya sözüylə dəyişdirmək xoşuma gəlir. əvvəlcə söz var idi və söz, musiqiydi. hər sözün melodiyası olmur; lakin elə ifadələr var ki, - və xüsusiylə bu ifadələr eyham vurduqları, kəsb etdikləri mənalarla da səsləniş/vurğu baxımından lirik, sentimental, xoşbəxt, poetik vəya hüzünlü əlaqə içinə girirlərsə - o sözlər hərəkətin altında qalır, vəya hərəkətin özünə çevrilirlər... ağlıma çox sevdiyim əlvida sözü düşür. mənası etibariylə xeyli köklü kədərə malik bu sözün digər dillərdəki qarşılığıyla, "bir daha görüşməməyin", "bir daha görməmənin" kədərini müqayisə edirəm. amerikanlılar "farewell" deyirlər; sinonim olaraq, " goodbye" sözü var. lakin "goodbye" daha çox "hələlik", "görüşərik" optimistliyini ötürür sanki. "farewell" də isə xüsusi, ağır yanğı var... fransızlar " au revoir" (ouğva), ruslar, " прощай", çexlər " sbohem" (daha çox gülə-gülə mənasında vidalaşırlar), polyaklar " pożegnanie", kədərli kişilər və qadınlar vətəni italyanlar " addio", portuqallar " adeus" (hər iki ifadə adagio - ağır templi musiqini xatırladırlar) deyirlər. və yuxarıda sadalanan sözlərə diqqət kəsilsək, məlum ayrılıq, bir daha heç nəyin geri qayıtmayacağı həqiqətindəki kədərə vurğu olan - əlvidanın melodiyasını hiss edərik...
anar isə "beşmərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi" romanının ilk sətirlərində təhminənin zaura əlvidasına belə şərh verir ki, "əlvida", "hələlik", "görüşərik" - bunlar eyni sözdürlər. hələlik deyib, bir ömür görüşməmək də olar, əlvida deyib, bir gün sonra qovuşmaq da...
yəni ki, çox çətin söhbətdir birinə əlvida demək. daha da çətini, əlvidanı reallaşdırmaqdır. bunu isə nə melodiya, nə sözlər nə də tanrı ifadə edə bilər...

stalin

aşağdaki fotoyla, təqribən iki həftə əvvəl, hüzünlü yay istilərinin hökm sürdüyü sonuncu bakı gecələrində rastlaşdıq.
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1d/Kato_Svanidze_funeral.jpg

timidus

çətin vaxtlardır. o qədər çətin ki, proustvari metaforizə etsək, yayın günorta sonraları içə səbəbsiz və məchul halda kök salan iç sıxıntılarıyla yaşayıram.
bayaq #222371 (ofsiantı) oxudum. qoyduğu musiqini dinlədim. yazı bitəndə, iyirmi bir dəqiqə keçmişdi. son illər ərzində (bəlkə də son 7 il ərzində) həyatımın ən təsirli müddətlərindən biriydi.
bayaq necə sıxıntılıydımsa, indi daha ağır hiss edirəm bədənim və ruhumu.
yaşadıqları elə də yad deyil, özü də bilir. ağrılarımız da tanışdır.
heç nə əlavə edə bilmirəm, bilməyəcəm. hər şey yadımdadır demək istəyirəm ona. mən hər şeyi xatırlayıram.

əbədi dostluğumuzun simvolu olsun bu yazı. var ol.

umbay

2000 sonrası - internetin uşaqları, ələlxüsus sosial şəbəkələrin qədəmləriylə birgə, "hater"; yəni, əzilmişlik kompleksindən əziyyət çəkməyin nəticəsi olaraq qara yaxan, hədislik dərəcəsində qısqanclıq hissinə sahib olan, özündən yaxşı olanın ayağından yapışıb aşağılara çəkmək məqsədi güdən, bir güruh, "kommuna" yaratdı.
bu şəxslər "yaxşıyla/pisin" fərqində olmadan, içlərinə kök salan nifrətləri boşaltmaq naminə hər fikirə, şəxsə hücum çəkməyə başladılar. onlara belədə "mənəvi" zədə vurduqları üçün azca da olsa rahatlıq tapdılar.
xüsusiylə facebook "dislike" butonunu gətirməyərək bir çoxunun arzusunu qursağında qoydu. - və aparılan statistikalara əsasən deyə bilərik ki, hələ də insanların facebook və twitterdə görmək istədikləri ən radikal dəyişiklik illərdir "dislike" butonudur. facebook illərlə, müxtəlif emojilərin vasitəsiylə ən azından bu hissi bir yerə qədər doyuzdurmağa çalışdı/çalışır; ancaq iddia edə bilərəm ki, onlar heç vaxt "dislike" butonunu əsaslı olaraq gətirməyəcəklər. gətirə bilməzdilər? tələbatın fərqində deyillər; ya ağılları yoxdur? var. məsələ buradadır ki, "dislike"ın olduğu bir yer çöküşə tərəf qısa yoldur. çünki "mən sənin fikirinə qatılmıram", "fikirini bəyənmirəm", "tipini sevmirəm" - kimi qarşı arqumentsiz dəyərləndirmələr insanlarda hiddət oyadır. bununla bacaran - xüsusiylə alçaqlığın ümumibəşər periyodunu yaşayan bu dünyada - heç də çox deyil.
insanlar 8-12 saat ərzində kapitalizm tərəfindən yorğun varlıqlar halına gətirilirlər, sevgililəri onları tərk edə bilir, hədsiz dərəcədə borcları yığılıb qalmış ola bilir; və bütün bu neqativliklərin içində, rahatlamaq, nəsə demək, danışmaq, dərdləşmək istədikləri virtual dünyalarda "bəyənilməmək" onları qaçınılmaz olaraq soyudur.
səhv başa düşülməsin: bu, mənimlə əlaqəli bir protest deyil; bir dəstəklə, təhqirin oxşar şey olduqlarını fikirləşirəm.
ancaq sözlükdə müşahidə etdiyimə əsasən deyə bilərəm ki, bu hater-çi dəstə "umbay" butonuyla hələ çox kəllələr aparacaq; və bu, düzgün politika deyil.

umbay demişkən. lələ üçün darıxdım.

tualet

mədəniyyət tarixinin beşiyi.

adəm ilə həvva, cənnətin əvəzsiz guşəsi olan adendə, hələ almanı gəmirməmişdən çox qabaq, günah və utanc hissindən yoxsun halda həyatlarına davam edirdilər.

adəm sonsuz təbiətin əhatəsində bir uşaq kimi qaçışır, lüt ayaqlarıyla yerdəki çiçəkləri əzir, dodaqlarıyla fit çala-çala torpaq ananın üstünə işəyir, sıçırdı. bəzən həvva da qabırğasından törədiyi kişisinə qatılır, insanlıq tarixi var olduqca dəyişməyəcək bədənsəl təlabatlarını ödəyirdilər.
qoxu hissiyatı hələ o qızıl çağlarda inkişaf etməmişdi. bir digər tərəfdən qoxular hələ lənətlənməmiş, vəya əfsun edici hesab edilməmişdilər. ona görə onlar üçün adenin yaşıllıqları üstünə həkk edilən ifrazatları, kədərli bir qızılgüldən (onun qoxusundan) bir o qədər fərqlənmirdi.

sonra olanlar hər kəsə məlumdur. həvva hissiyatına uduzur (qadınlığın ilk inqılabı), adəm məntiqsiz davranaraq almanı dişləyir və onlar beləliklə günah və utancı eyni anda kəşf edirlər. bu kəşf etməylə birgə ilk protest edilən çılpaq bədən olur ki, buna da səbəb penis, vagina və anüs olur. deməli heç nə artıq əvvəlki kimi olmayacaq adendə. bu utanmayla birgə bir ritualda sona çatır. ritual: torpaq anaya qayıtmağı xatırlamaq naminə bir jest...

mədəniyyət tarixi, tualetlərin təbiət ananın qoynundan dörd divar arasına keçməsiylə başlayır. sonra ora qapı əlavə edilir, qapı arxadan bağlanır və belədə tək tənha, bir səhnəni xatırladan tualet pistləri insanı ətraf dünyadan məhrum edir.

mən daha çox tualetə girib arxadan qapıları bağlayan insanlarla maraqlıyam. və qeyd edək ki, bəzi insanlar (uşaqlıq fobiyaları, klastrofobiya nəticəsində) qapını arxadan bağlama ehtiyacı hiss etmir. mən, hərəkətin iki mahiyətiylə maraqlanıram: qapını bağlayıb, orada sıçmaq vəya işəmək; lap deyək masturbasiya etmək. hamı bilir ki bir insan tualetə çox vaxt bu üç hərəkəti reallaşdırmaq üçün girir. birinci variantda, qapının bağlanması adəm ilə həvvanın utanc hissləriylə müqayisə edilib, açıqlana bilər. çünki, bəli, mən işəyib vəya sıçıram, amma bu mənimlə öz bədənim arasındaki əlaqəmdir və sizlər - ev sakinləri, pub/cafe yoldaşlarım - məni bu halda görə bilməzsiniz... bu hərəkətin kökündə lənətlənmə var. utanc hissi aşkardır. demək olar ki heç kim sıçdığı vəya işədiyi anı risk altına atmamaq naminə qapını bağlayır.
ikinci variantda isə, qapının bağlanışı, xəyalpərəstlik və diqqət mərkəzində qalmayla açıqlana bilər. işəyirəm, deməli varam. onlar sanki bir tərəfdən də inandırmaq istəyirlər ki, biz əslində tualetdə heç nə etmirik. sadəcə xəyal qururuq. özümüzlə dərdləşirik. kitab oxuyub, gələcəyi fikirləşirik. problemləri bu qısa vaxt ərzində tək başına həll etmək istəyirik. və bu bağlı qapılar arxasında xəyallarımızı bölməmək naminə qapıları bağlayırıq.

nə isə. neçə vaxt idi bu mövzu ağlımdan çıxmırdı; dərdləşmək istədim.