verter

111 0 0 0

5. nəsil partizan

Entry: 111

blok başlıqlarını gizlət
bütün zamanlarda yazdığı ən əjdaha entrylər:

Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102

coğrafi determinizm

+58 əjdaha

fransız maarifçisi, ictimai xadimi şarl de baron monteskyö tərəfindən elmi dövriyyəyə buraxılan və coğrafi, bioloji və psixoloji amilləri özündə ehtiva edən nəzəriyyə. özünün "iran məktubları" adlı əsərində bu nəzəriyyəni irəli sürür. o iddia edirdi ki, tarixi proseslər, xalqların, millətlərin siyasi həyatında baş verən dəyişikliklər həmin xalqın coğrafi şəraitindən, iqlimindən birbaşa aslıdır. o yazır ki, şərq xalqlarının daim müstəmləkə şəraitində yaşaması və qərblilər tərəfindən əzilməsi, təzyiq görməsi bilavasitə coğrafi amillərlə şərtlənir. "sərt iqlim sərt xarakter, mülayim iqlim mülayim xarakter" şüarıyla çıxış edən mütəfəkkir şimalda sərt iqlimə uyğunlaşmış xalqları daha möhkəm , sərt, döyüşkən və mübariz olaraq göstərir. məsələn skandinaviyalılar daha cüssəli, hündür və döyüşkəndirlər. cənubda yaşayanlar, yəni isti iqlimə uyğunlaşan xalqlarsa daha sakit, zəyif, üzüyola olurlar . məsələn ərəblər. o həmçinin qeyd edirdi ki, coğrafi şərait həmin mühit insanlarının psixologiyasına da təsirsiz ötüşmür. bu müqayisəni azərbaycan timsalnda da görmək olar. yəni, şimal bölgəmizdə sərt iqlim şəraitində yaşayan insanlarla, cənub bölgədə, mülayim iqlimdə yaşayan insanlar arasında kəskin fərqlər müşahidə olunur. o "qanunların ruhu" əsərində qeyd edir ki, qanunlar hər xalıq yerləşdiyi coğrafi məkana uyğun olaraq hazrlanmalıdır. qanunlar hər xalqın öz ruhunauyğun olmalıdır. yəni şərq xalqlarını idarə etməkçün verilən qanunlar qərb xalqlarını idarəçilik qanunlarından fərqlənməlidir. yoxsa eyni qanunların tətbiqi yanlış və xoşagəlməz nəticələr verə bilər.

47 əjdaha! 12.02.2016 05:44, verter

#198133 şikayət

Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84

Notice: Undefined variable: anonim in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 85

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92

Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101

Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102

evfemizm

+44 əjdaha

hər hansı bir kobud ifadə və deyimi yumşaltmaqçün, işlədilir. məsələn : bu mənim arvadımdır deyiminin evfemizmi - bu mənim həyat yoldaşımdır olacaq. evfemizm bir növ ifadələrin don geyindirilmiş, abıra salınmış formasıdır. evfemizm təkcə gündəlik həyatımızda, məişətdə, işdə işlədilən kobud, bayağı, nəzakətsiz ifadələri əvəz etməkçün işlədilmir. elmdə də kifayət qədər evfemizmlərə rastlamaq olar. məsələn şopenhauer deyir ki; panteizm ateizmin evfemizmidir.

41 əjdaha! 13.02.2016 02:45, verter

#198811 şikayət

aqnostisizm

+42 əjdaha

yazarların çoxunun yanlış anladığı, bəzilərinin isə ümumiyyətlə anlamadığı fəlsəfi anlayış. ən azından enrtylərə baxdıqdan sonra bu qənaətə gəlmiş oldum. aqnostisizmin izahını tanrı anlayışı çərçivəsində məhdudlaşdırmaq yanlış, bir o qədər də absurddur. lakin yazarlarımızın demək olarkı hamısı aqnostisizmin təqdimatını məhz bu konteksdən verməyə çalışmışlar. gəlin əvvəlcə aqnostisizm anlayışının etimologiyasıyla tanış olaq. aqnostisizm yunan mənşəli söz olub, "gnosis"(bilik) sözündən götürülüb. a isə inkar şəkilçisidir. bilinməyən, dərk olunmayan deməkdir. aqnostisizm kainatın, mövcudatda var olan bütün nəsnələrin, maddi və mənəvi olan hər şeyin dərk olunması imkanını tamamilə yaxud qismən inkar edən təlim, dünyagörüşüdür. məhz tanrı anlayışı da adı çəkilən mənəvi və maddi nəsnələr arasında yer alır. məsələn, deyirik ki əli aqnostik olmuşdur. əgər biz aqnostisizmi sırf tanrıya aid etmiş olsaq, onda belə çıxacaq ki, əli özünü dərk etməyə başladığı gündən ölümünə kimi yalnız tanrının bilinməzliyi və dərkolunmazlığı haqda dərin fikirlərə dalmış, yalnız bununla kifayətlənmişdir. gərək ancaq tanrı ola? ya aqnostisizm deyəndə tanrı yada düşə? görün necə də bəsit səslənir. amma aqnostisizm kainatdakı var olan bütün şeylərin tamamilə dərk olunub fenomenə çevrilməsini inkar edir, bu məsələdə idrakımızın məhdudluğunu ön plana çəkir. məsələn: götürək adi bir daşı. aydındır ki daş demək olarki əksər xüsusiyyət və keyfiyyətləri ilə bizə məlumdur. amma ola bilər ki, daşın elə xüsusiyyətləri var ki, bizə hələ də məlum deyil. yəni, daş "özündə şey"dir (noumen ) bəlkə daş bizi eşidir, yaxud daş danışa bilir. hardan bilmək olar? göründüyü kimi bu məsələdə biz adi bir əşyaya aqnostik kimi yanaşmış olduq. nəsnələr o halda fenomen ola bilər ki, onun bütünün xüsusiyyətləri keyfiyyətləri bizə məlum olsun. adicə telefonu, kompyuteri bura aid edə bilərik ki, o insan idrakının məhsuludur yəni, bütün tərəfləri ilə bizə məlumdur. göründüyü kimi, aqnostisizizm təkcə tanrını özündə ehtiva etmir, bütün mövudatla bağlı olan anlayışdır.

35 əjdaha! 15.08.2016 00:45, verter

#224851 şikayət

postmodernizm

+31 əjdaha

iyirminci əsr fəlsəfi cərəyanlarından biridir. "modernizmdən sonra" deməkdir. postmodernizm inkarın inkarı nəticəsində meydana həlmişdir. belə ki, modernizm yeni bir cərəyan olmaqla , akademik, klassik dəyərləri inkar edirdisə, postmodernizm də modernizmi inkar edərək, ədəbiyyatda, incəsənətdə xaos, elementlər müxtəlifliyi yaradır. amerikan postmodernistlərindən olan con bart bu təlimə belə tərif verirdi: "postmodernizm keçmişin mədəniyyətindən şirə çəkən bədii təcrübədir". postmodernizm əsasən fransız və amerikan mühitində təşəkkül tapmış, mişel fuko, derrida, liotar, dölöz, umbero eko və digərləri tərəfindən bu dəyərlər inkişaf etdirilmişdi. postmodernizm əvvəlcə ədəbiyyat, incəsənət, arxiektura sahələrində təşəkkül tapmış, sonradan bütün sahələri əhatə etmişdir. belə ki, ən ciddi məsələlərdən tutmuş anektodlara qədər postmodernist dəyərlərə rast gəlmək mümkündür. sosial həyatda postmodernizm əsasən nu cümlələrlə ifadə olunur: "mən postmodernistəm" və s. postmodernizm xüsusi bir janr deyil, əksinə bütün ədəbi janrları öz ətrafında birləşdirən mürəkkəb bir təlim, cərəyandır. yenidənqurma, intellektuallıq və eklektizm postmodernizmin əsas xüsusiyyətləridir. burdada 3 əsas fenomen özünü göstərir. 1. mədəni-intellektual fenomen odur ki, hər bir biliyin təcrübə vasitəsiylə öyrənən elm fəlsəfəsi inkar edilir 2. ikinci fenomen odur ki, burada universal deyil, lokal biliklərə üstünlük verilir.3 .sonumcu fenomen isə o idi ki, burada kitab televizya tərəfindən sıxışdırılır. postmodernizmin 2 növü göstərilir: 1) konstruktiv 2) dekonstruktiv. konstruktiv postmodernizm əsasən struktralizmə istinad edirdi. dekonstruktiv postmodernistlər isə analitik fəlsəfəyə, xüsusən də l.vitgenşteyn fəlsəfəsinə istinad edərək qeyd edirdilər ki, "dünya özü mətndir. mətn reallığın əsas göstəricisidir" bu ideya daha çox liotar və derridanın yaradıcılığında öz əksini tapır. postmodernizmi modernizmdən fərqləndirən bir sıra xüsusiyyətlər vardı . əgər modernistlər "sənət,sənət üçündür" deyərək. hər bir sahədə professional, əsl mütəxxəssis axtarırdılarsa, postmodernizmdə vəziyyət tam fərqli idi burada seçim azadlığı var. yəni hər kəs istədiyi sahədə istədiyi şəkildə fəaliyyət göstərə bilər. məsələn: çilingər rəssam olmaq istəyir və rəsm çəkməyə başlayır. postmodernist mühitdə o insan üçün heç bir maneə, yoxdur. çünki o insan bu işi istəyir. fərqi yoxdur o bunu bacarır ya yox. əsas odur istəyir və haqqıdır. göründüyü kimi postmodernizmdə şəxsiyyət və onun iradə azadlığı məsələsi ən yüksək pillədə durur. postmodernistlər iddia edirlər ki, heç bir dəyər, norma yaxud prinsip önəmli deyil. bunlar yalnız keçmişdə qaldı. ora boylanmağın bir xeyri yoxdur. gələcək bizimçün daha çox şey vəd edir. bu baxımdan da postmodernizmdə "tarixə qarşı qiyam" ideyası irəli sürülürdü. bu daha çox fuko yaradıcılığında görüntüyə gəlirdi. o deyirdi ki, əslində tarixi proseslər bir-biri ilə çulğunlaşmayan, əlaqələnməyən hadisələr yığınıdır. fuko tarixi 3 dövrə bölürdü. 1.mifoloji dövr 2. elmi mərhələ 3. postmodernizm mərhələsi. ilkin mərhələdə qeyd olunur ki, burada hadisələr bir birini ardıcıl olaraq təkrar edir. sanki çarxı xatırladır. ikinçi mərhələ elmi kəşflərlə bağlıdır. burada hadisə və proseslər arasında bir nizam var. proseslər bir-birini izləyir, ardıcıl olaraq baş verir. bu sanki ipə düzülmüş muncuqları xatırladır. üçüncü, yəni sonuncu mərhələ isə postmodernizm mərhələsi adlanır. burada sanki bir xaos hökm sürür. sanki ip qırılmış, muncuqlarsa yerə tökülmüşdür. artıq müəyyən etmək olmaz ki, hansı proses hansından irəli gəlir. onu qeyd etmək lazımdır ki, postmodernistlər üçün heç bir dini, əxlaqi, milli, estetik, etik dəyər yoxdur. burada hər bir fərd öz dəyərlərini özü tənzimləyir və seçim şansı boldur. müasir dövrümüzdə postmodernist mühitlərə misal olaraq abş, hollandiya, fransa cəmiyyətlərini göstərə bilərik.

23 əjdaha! 10.02.2016 03:35, verter

#197697 şikayət

insan mənşəyi

+34 əjdaha

antropologiya elminin predimentinə daxil olan əsas problemlərdən biri. insanın mənşəyi, onun mövcudluğu, yaranması haqqında fikirlər ilk düşünə bilən insandan müasir elm adamlarına kimi hər kəsin maraq dairəsində olmuşdur. bu da müxtəlif hipotezlərin meydana çıxmasına zəmin yaratmışdır ki, bunun da fonunda insan mənşəyi haqqında müxtəlif konsepsiyalar işlənmişdir.
1. kreaseonizm. bu konsepsiyaya görə, insan yaradılışı fövqəltəbii qüvvənin adı ilə bağlıdır. bu da monoteist dinlərin mövqeyini əks etdirir. məsələn adəm və həvva haqqındakı mif bunun nümunəsidir.
2. bioloji təkamül. bu konsepsiya ingilis bioloqu çarlz darvin və fransız teoloq və filosofu teyyar de şardenin adı ilə bağlıdır. darvinə görə insan 3.5 milyon il bundan öncə insanabənzər meymundan törəyib. teyyar da təkamülçü mövqedən çıxış edərək, insan növlərini dövrlər üzrə fərqləndirirdi.
3. engelsin əmək nəzəriyyəsi. bu nəzəriyyə darvinin təkamül nəzəriyyəsinin davamı kimi çıxış edir. engels özünün "təbiətin dialektikası" əsərində iddia edir ki əməyin rolunun nəticəsində fiziologiyada baş verən dəyişikliklər insanı 2 ətraf üzərində hərəkətinə gətrib çıxarmışdır. həmçinin nitqin inkşafı da bununla bağlıdır
4. mutasiya konsepsiyası. bu konsepsiyaya görə, xarici təsirlərlə, orqanizmin genezisində dəyişikliklər meydana çıxır. (günəşdən gələn radiaktiv şüalar)
5. kosmik konsepsiya. burda irəli sürülən hipotezə görə, insanın mənşəyi yadplanetlilərlə əlaqəlidir. birinci fərziyyəyə görə, yadplanetlilər yerə gəlmiş, və mühitə uyğunlaşaraq burda yaşamışlar. digər bir baxışa görə bu təsadüfən olmuş, yadplanetlilərin gəmisi qəzaya uğramış və burda qalmağa məcbur olmuşlar.

30 əjdaha! 09.06.2016 02:23, verter

#217038 şikayət

milet materialist məktəbi

+24 əjdaha

bizə məlum olan ilk fəlsəfi məktəb. miletli filosofların yaratmış olduğu ilk materialist məktəb hesab olunur. bu məktəbin nümayəndələri thales , anaksimandr və anaksimen dir. bəzi hallarda materialist yönümlü fikirlərinə görə bura herakleitos u da aid edirlər. lakin qeyd etmək lazımdır ki, heraklit miletli yox, efeslidir. ona görə milet məktəbinin nümayəndəsi hesab etmək yanlış olar. miletli filosoflar varlıq haqqında ilkin təsəvvürləri ilə görüntüyə gəlir ki, bu materialist açıqlamalar kortəbiidir. anaksimen hər şeyin əsasında havanın durduğunu, bütün kainatın havadan yarandığını qeyd edirdi. o deyirdi ki, hər şey havanın sıxlaşması və seyrəkləşməsi nəticəsində yaranır. fales isə hər şeyin əsasında suyun durduğunu iddia edirdi. filosof deyirdi ki, bütün nəsnələr və bu nəsnələrin bütün tərəfləri və ölçüləri sudan əmələ gəlmişdir. fales və anaksimendən fərqli olaraq anaksimandır yeni bir anlayışla çıxış etdi. bu apeiron idi. anaksimandr deyirdi ki, bütün kainatın əsasında apeyron, yəni qeyri müəyyən materiya durur. hər şey sonsuzluqdan yaranıb, sonsuzluğa doğru gedir. əslində anaksimandrın fikirləri daha ağılabatan səslənir. məhz bu mütəffəkkirin fikirləri dünyanın və kainatın yaranması haqda olan iddialarla, müəyyən qədər uzlaşır. bəzi məənbələrdə məlumat verilir ki, anaksimandr falesin tələbəsi olmuşdur və aralarında hardasa 15 yaş fərq vardı. anaksimandr falesə belə bir sualla çıxış edir ki, əgər hər şey sudan yaranıbsa, bəs o zaman su özü nədən yaranıb? bu sualdan da görünür ki, filosof səbəb-nəticə, determinasiya münasibətlərini izah etməyə çalışmış, bu haqda primitiv də olsa təsəvvürlərini sərgiləməyi başarmışdır. həmçinin filosof insanın təkamülü haqqında maraqlı fikirlərlə çıxış edir. anaksimandr insanın balıqdan yarandığını deyirdi. filosofa görə yer tamamilə su ilə örtülmüş və insan suda yaşan bir canlı olmuşdur. sonradan su çəkilmiş və insan quruya çıxaraq təkamül etmiş, indiki formasını almışdır.

21 əjdaha! 25.09.2016 13:40, verter

#231396 şikayət

dialektika

+25 əjdaha

yunan mənşəli söz olub, "mülahizə yürütmək", "mübahisə aparmaq" deməkdir. dialektikanın tarixi çox qədimdir. hələ qədim yunan fəlsəfəsində eley məktəbi nin nümayəndəsi zenon un təlimində görüntüyə gəlir. lakin dialektikanın sistemləşdirilməsi, metod halına salınması məhz hegelin adı ilə bağlıdır. dialektika inkişaf, əlaqələr haqqında ən universal metoddur. metod olmaq etibarı ilə metodoloji funksiyanın daşıyıcısıdır. dialektika təbiətdəki hər növ hərəkəti qəbul edir, onların inkişaf meyllərini öyrənir. nizamlı, nizamsız, xaotik hərəkətlər və s.

dialektik fəlsəfənin bir sıra kateqoriyaları vardır:
(baxma: imkan və gerçəklik )
(baxma: zərurət və təsadüf )
(baxma: forma və məzmun )

dialektikanın özünün isə 3 əsas qanunu var : 1. kəmiyyətin keyfiyyətə keçməsi qanunu 2. dialektik ziddiyyətlilik qanunu 3. dialektik sintez qanunu (inkarın inkarı) .
dialektikanın birinci qanununda, yəni kəmiyyətin keyfiyyətə keçməsi qanununda bir predimentdə nəzərə çarpmayan yaxud hiss olunmayan kəmiyyət dəyişmələri keyfiyyət dəyişmələrinə yol açır. məsələn, insanın başından tüklərin tökülməsi (hansı ki bu prosesdə tüklər tədricən, bir-bir tökülür) , qum anbarında qum dənəsinin azalması, qocalığın gəlməsi və s.
dialektikanın ikinci qanunu olan dialektik ziddiyyətlilik qanuna görə, inkşaf əksilikliklərin vəhdəti və mübarizəsi əsasında baş verir. ziddiyət inkişafı doğurur. məsələn, ağ və qara, evin sağ və sol küncü və s. bu qanun təbiətin istənilən nöqtəsində işləyir. çünki dünyada hər şey bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədədir
dialektikanın sonuncu qanunu olan inkarın inkarı qanununda isə inkşaf inkar əsasında baş verir və burada varisilik əlaqəsi özünün göstərir. bir obyekt bir keyfiyyət halından digər keyfiyyət halına keçərkən, əvvəlki halını inkar edir. lakin bu inkar kökündən söküb atmaq, tamamilə yox etmək deyildir. burada varsisilik əlaqəsi özünü göstərir. yəni obyekt mənfi tərəflərini bərtərəf edərək, müsbət keyfiyyətləri özündə saxlayır və yeni bir keyfiyyət halına keçir. məsələn, şagird tələbə münasibəti məhz inkarın inkarı nəticəsində baş verir. şagird inkar olunur, və şəxs tələbəyə çevrilir. bir müddət sonra isə tələbə inlar olunur, magistr olur. proses bu cür gedir : inkar-inkar-inkar-inkar və s. yaxud digər bir misalda dərslərin bir birini əvəz etməsini göstərə bilərik. birinci dərs başlayır, bir müddət sonra ikinci dərs başlayaraq, birincini inkar edir, eləcə də üçüncü, dördüncü və s.

hegeldən sonra dialektikaya ən böyük tövhəni marks və fridrix engels vermişdir. marksın işlədiyi dialektika hegeldən fərqli olaraq, materialist yönümlü olsa da, aralarında o qədər də ciddi fərqlər yoxdu.

18 əjdaha! 24.08.2016 15:39, verter

#226197 şikayət

anthropocentrism

+20 əjdaha

yunan mənşəli söz olub, insanmərkəzçilik deməkdir. insanı mövcudatdakı bütün varlıqlardan üstün tutaraq dünyanın mərkəzində görən fəlsəfi qavramdır ki, hər şey insana xidmət etməlidir, hər şey insan üçündür fikri ilə çıxış edir.
sifarişi verən: fövqəl insan

18 əjdaha! 30.08.2016 15:06, verter

#227191 şikayət

anna karenina sindromu

+27 əjdaha

son vaxtlar bizim qızlar arasında müşahidə etdiyim sindromlardan biridir. məlumdur ki, normalda qızlar əsasən romantik əsərlər oxuyur, filmlər izləyirlər. əksər hallarda, baş obrazlara xüsusi bir simpatiya, maraq duyurlar ki, bunun da nəticəsində bu obrazlara xas xüsusiyyətləri təkrarlayır, bir növ onların həyatını yaşamağa çalışırlar. bunlardan biri də tolstoyun anna karenina əsərində anna obrazıdır ki, artıq qızlarımız arasında sindroma çevrilməyi bacarmışdır. belə ki, bu sindroma tutulan qızlar iddia edir ki, onları heç kim sevmir, maraqlanmır. əslində bu cür insanlar eqosentrik olurlar. onlar düşünür ki, dünyanın mərkızində mənəm, hər kəs mənə diqqət etməli, məni sevməlidir. lakin, niyə belə olmur? yaxud düşünürlər ki, mən çox gözələm, amma o mənə xəyanət edir axı niyə?. əslində bu cür qadınlar patoloji qısqanclıqdan əziyyət çəkirlər. bəlkə də heç vaxt aldadılmayıblar, lakin hər zaman bu qorxuyla yaşayır, özlərində kompleks yaradırlar.

26 əjdaha! 11.08.2016 13:03, verter

#224316 şikayət

mövsümi depressiya

+19 əjdaha

hər payız keçirdiyim depressiya. qaçışı olmayan bir yol. son bir necə ildir ki, düşdüyüm bu durumun mahiyyətini dərk etməyə başlamışam. səbəbini dəqiq bilmirəm amma, psixoloqlar bunu bu fəsildə işıq azlığıyla əlaqələndirirlər. səbəblər hər nə olur olsun, sanki bir intiharın astanasındaymış kimi hiss etdirir adama.sanki hər şey çoxdan bitib, çoxdan solub, quruyub, payız yarpaqları kimi. sanki hər kəs gedib, bir sən qalmısan. bu depressiya həyatı, özünü dərk etməyə yardımcı olub, əslində bu dünyanın necə absurd və anlamsız olduğunu aşkara çıxarır. nə qədər incitsə belə, səni özünlə, öz keçmişinlə üz-üzə qoyub, ətrafıva və olanlara yenidən, amma bu dəfə bi başqa açıdan baxmağıva şərait yaradır.

(youtube:

)

16 əjdaha! 23.10.2016 18:25, verter

#235073 şikayət

rəqəmlər fəlsəfəsi

+17 əjdaha

antik yunan mürəffəkkiri pifaqorun yaradıcılığında diqqətdən kənarda qalmaması lazım olan mühim və bir o qədər də maraqlı hesab ediləcək məqamlardan biri. pifaqor rəqəmlərin sadəcə ədədlərin sayını göstərməkçün istifadə olunan bir vasitэ kimi qəbullanılması məsələsi ilə razılaşmırdı. pifaqora görə, əslində rəqəmlərin öz dünyası var. onun fikrincə, əslində hər şey heç də bizim gördüyümüz, dərk etdiyimiz kimi deyildir. əslində, bütün nəsnələrin araxsında özünəməxsus sirlər yatır ki, bu da yalnız rəqəmlərin vasitəsilə açıla bilər. pifaqora görə, əslində rəqəmlərin bir həndəsi mənası da var. məsələn o, nöqtəni 1 rəqəmi ilə ifadə edirdi. o, bir rəqəmini hər şeyin başlanğıcı hesab edirdi. və deyirdi ki, hər şey 1 dən yaranır. necə ki, 10, 100, 1000 və s. kimi ədədlər 1 olmadan heçnədirlər. buna görə də, 1 rəqəmi ilkin başlanğıc hesab oluna bilər. pifaqor 1-i tanrı adlandırırdı. o deyirdi ki, iki nöqtə düz xətti yaradır. üç nöqtə artıq müstəvi deməkdir. dörd nöqtə isə fəza. bu dördlük, onun fikrincə, ilkin başlanğıc olan hava, od, su, torpağa işarədir. pifaqor 2 rəqəminin dualistik mahiyyətə malik olduğunu deyir, onu xeyir və şərin, qaranlıq və işığın və s. mübarizəsini əks etdirdiyini görüntüyə gətirirdi. 3 rəqəmi isə, kamillik göstəricisidir. pifaqor müqəddəs rəqəm olaraq 36-nı göstərirdi. çünki 36 rəqəmi 1+2+3 əməliyyatının nəticəsidir. bundan əlavə bu rəqəmin batində gizli sirlər yatır ki, bu da digər rəqəmlərdə yoxdur. məsələn, 1+2+3+4+5+6+7+8=36. pifaqora görə hər şeyin, o cümlədən mənəvi məsələlərin də riyazi mahiyyəti vardır.

15 əjdaha! 20.11.2016 00:52, verter

#237646 şikayət

sünnilik və şiəlik arasında fərqlər

+20 əjdaha

əslində aralarında elə də ciddi fərqlər müşahidə olunmur. ümumiyyətlə islam dünyasında 3 əsas cərəyan vardır. sünnilik, şiəlik, xaricilik. islam dinin yayılmasında, ərəb işğallarının genişlənməsində və s. sünnilərin müstəsna rolu olmuşdur. bundan əlavə islam hüququ və fiqh elminin inkişafı sünnilikdə 4 əsas məhzəbin ; şafilik, hənəfilik, hənbəlilik, malikilərin adı ilə bağlıdır. dövlət idarəetməsində və siyasi müstəvidə də sünnilərin daha aktiv olduqlarını görürük. osmanlı, teymurilər, əməvilər, abbasilər kimi imperiyalar məhz sünni idi. şiələr isə səfəvi və fatimilər adlı imperiyalar yaratmışlar.

əgər fiqh elmi və islam hüququ sünnilərin adı ilə bağlıdırsa, islam fəlsəfəsi də şiələrin təqdimatında görüntüyə gəlir. həqiqətən də şiələr bir islam fəlsəfəsi yaratdılar. bu fəlsəfə ilk islam mücahidi hüseyndən başlayır. şiəlikdə müxtəlif məzhəb və məktəblər olsa da, 3 əsas baxış fərqləndirilir: beşlər, yeddilər və onikilər. beşlər düyir ki, 5 ci imamda imamlıq bitir. yeddilər isə imamlığın 7 ci imamda sonlandığını iddia edirlər. onikilər isə iddia edirki, 11 ci imam həsənəsgəridən sonra imam mehdi zühur edəcək. onun gəlişi qiyamətə işarə olacaq. həmçinin şiələrdə peyğəmbər ruhunun "müqəddəs"liyi ideyası da diqqəti cəlb edir. şiəlikdə belə bir ideya var ki, peyğəmbərdən sonra 12 imamda onun müqəddəs ruhu özünü əks etdirir. buna görə imamlar müqəddəs hesab edilir. bunlardan əlavə şiələrdə daha radikal mövqeli təriqətlər də vardır. məsələn: əliallahlılar. onlara görə, əli allahdır. düzü bu cür baxışlara görə şiələr islam mühitində tənqid olunur, yenilikçiliyə və ifratçılığa görə qınanırlar.

xaricilər cərəyanı isə həm şiə, həm də sünni baxışlarını özündən əks etdirir. beləki, həzrəti əli müaviəylə danışıqlara gedərkən, onun tərəftarlarından bir hissəsi buna etiraz edərək, əlini tərk edir. və ondan ayrılaraq, sərbəst şəkildə islamı yaymağa başlayırlar. afrikanın mərkəzinə qədər islamı yaymağı bacaran xaricilər çox kəskin fikirlərlə çıxış edirlər. onlar tövbə anlayışını rədd edir və deyirdilər ki, günah etmiş müsəlman kafir birindən daha təhlükəlidir. ona görə də öldürülməlidir. həmçinin xaricilərə görə irq və cinsindən aslı olmayaraq hər bir müsəlman xilafəti idarə edə bilər. təbii ki, bu fikirlərinə görə xaricilər xilafət üçün həmişə təhlükə mənbəyi olmuşdu.

bunlara baxmayaq, islamda şiəlik və sünillik arasında istər namazda, istər saqqal formasında, dəstəmazda, raşidi xəlifələri və s. məsələlərdə fərqlər müşahidə olunur. lakin bularin heç biri şiəlik və sünillik arasında mühim fərqlər yaratmağa əsas deyillər. əsil fərq onların mahiyyətində, batinində gizlənir.

18 əjdaha! 24.10.2016 23:23, verter

#235201 şikayət

aşura

+20 əjdaha

yüzillərdir kürəyimizi qançır edən dəmir zəncirləri bircə dəfə olsun düşüncəmizə çırpmış olsaydıq, o zaman üzümüzə açılan cənnət qapıları bizi cəhənnəm girdabından xilas edərdi.
aşura günü kimə görəsə sıradan, bəsit bir gün kimi görünə bilər lakin bu gün ağırlığını hər birimiz çiyinlərmizdə hiss etməliyik. çünki biz inqilabı, mübarizliyi və ən əsas da idealogiya uğrunda fədakarlığı imam hüseyndən öyrəndik. və belə ki lev tolstoyun bu fikri yerinə düşür. "mən istərdim ki məni müsəlman hesab edəsiniz. çünki nə tövratın, nə zəburun, nə də incilin imam hüseyn kimi qəhramanı olmadı."

19 əjdaha! 08.02.2016 18:10, verter

#197481 şikayət

akkulturasiya

+17 əjdaha

ayrı-ayrı mədəniyyətlərin qarşılıqlı münasibətləri fonunda meydana çıxan kulturoloji termin. belə ki, bir mədəniyyətin digər bir mədəniyyətdən əldə etdiyi müsbət cəhətlər, dəyər və normalar akkulturasiya adlanır. belə olan halda mədəniyyətin öz əvvəlki modeli dəyişikliyə uğrayır. məsələn avropalıların vaxtilə şərq xalqlarının mədəniyyətindən mənimsədikəri dəyərlər, normalar akkulturoloji proses adlandırıla bilər.

16 əjdaha! 12.08.2016 15:47, verter

#224465 şikayət

edip kompleksi

+18 əjdaha

psixoterapiyaya ilk dəfə olaraq psixoanaliz yanaşmanın təqdimatını verən dahi alman psixoloqu zigmund freydin bu sahədə nailiyyətləri sonsuzdur. bir sıra psixoloji nəzəriyyə və konsepsiyaların əsasını qoyan freydin edip kompleksi də nəzərdən kənarda qalmamalıdır. bu kompleks antik dövrün nümayəndəsi sofoklun edip əfsanəsindən götürülmüş və freyd tərəfindən işlənilmişdir. freyd iddia edir ki, cinsi yetişkənliyin fallilik dönəmində (3-5 yaş arası) bu kompleks özünü biruzə verir. yəni bu yaşda oğlan uşaqları qarşı cinsə qarşı ilk hisslərini yaşayır, simpatiya duyurlar. daha dəqiq desək onun valideynindən yəni anasından söhbət gedir. bu yaşda oğlan uşaqları analarını atalarına qısqanır, onların bir vaxt keçirməsinə mane olur, hətta bəzi hallarda atalarına düşmən nəzərlərlə yanaşırlar. bu proses genetal dövrdə artıq başa çatır, eyni vəziyyət freydin elektra kompleksində də öz əksini tapır ki, burda isə tam əksinə, yəni qız uşaqları atalarını analarına qısqanır, şüuraltı olaraq ataya sahiblənməyə, onunla daha çox vaxt keçirməyə çalışırlar. necə ki qədim əfsanədə olduğu kimi, edip atasını öldürərək anası ilə evlənir.

17 əjdaha! 06.02.2016 20:24, verter

#197204 şikayət

marksizm

+18 əjdaha

xix yüzilin əsas təlimlərindən biri. elə bir təlimdir ki, siyasi, iqtisadi, fəlsəfi sferalarda özünə yer etməyi bacarmış, hələ də ideyalarda yaşamaqdadır. təbii ki marksizm deyərkən, ilk ağıla gələn karl marks olur. məhz bu təlim həmin dahi şəxsiyyətin adı ilə bağlıdır. bu məsələdə friedrich engelsi də unutmaq olmaz. marksizm qədər fəlsəfəni siyasi mühitə yaxınlaşdıran ikinci bir cərəyana, dünyagörüşünə, təlimə rast gəlmək olmaz.

marksizmi yaxşı anlamaq üçün marksın və engelsin keçdiyi həyat yolunu bilmək vacibdir. marks və engels almaniyanın ən məşhur universitetlərində təhsil almış, dərin iqtisadi, siyasi, fəlsəfi biliklərə yiyələnmişlər. ilk vaxtlarda marks hegel dialektikasından və idealizmindən təsirlənərək "gənc hegelçilər" adlı təşkilata üzv olur. lakin çox keçmir ki, marks hegel idealizmindən imtina edərək, marterialist mövqe sərgiləməyə başlayır. bu işdə fransız materialistlərinin rolunu xüsusilə qeyd etmək lazımdır. marks materializmi özünəməxsus şəkildə işləmişdi. bununla da dialektik materializmin əsasını qoymuş oldu. marks və engelsin ilk görüşü 1842 ci ildə "reyms" qəzetinin redaksiasında olmuşdur ki, bunu da təsadüf adlandırsaq, heç də yanılmarıq. bu iki şəxsiyyət həmin tanışlıqdan sonra bir-birinin yazılarını ciddi şəkildə izləyərək, diqqətdə saxlamışlar. həmin dövrdə karl marks kapitalist formasiyasının qarşısında dura biləcək olan əsas güc mənbəyi hesab edilən fəhlə sinfinə verdiyi dəstəyə görə purissiya höküməti tərəfindən təhlükəli şəxs elan olunur və təqiblərə məruz qalır. belə olan halda marks ölkəsini tərk edərək, fransya yollanır və burada engelslə ikinci dəfə görüşmək şansı qazanır. bu görüş təxminən 1844 cü ildə baş verir. bu iki dahi arasında yaxınlaşma, sonradan dünya fəlsəfi fikir tarixində dərin bir iz buraxmış oldu çox keçmədi ki, marks və engels "alman ideologiyası", "müqəddəs ailə", "fəlsəfənin yoxsulluğu" əsərləri görüntüyə gətirə bildirlər. bu əsərlər təkcə fəlsəfi deyil, həm də iqtisadi və siyasi tutumuna görə də avropa mühitində bir ilk idi.

sonradan marks fəaliyyətinə görə fransa höküməti tərəfindən ölkədən çıxarılır və marks brüsselə gəlir. burda da çox qala bilməyən mütəffəkkir təzyiqlərin nəticəsi olaraq londona yollanır. lakin london həyatı onun üçün heç də uğurlu alınmır. çünki keçirdiyi ağır, maddi-mənəvi böhran marksı dərindən sarsıtmışdı. marksın çoxlu uşaqları olmuş, lakin baxımsızlıq və müəyyən xəstəliklərdən vəfat etmişlər. yalnız 3 qızı yaşamışdır. marksı bu çətin vəziyyətdə ayaqda tutan xanımı və dostu engels olmuşdur ki, ikinci marksın dolanışığı üçün maddi yardımlar etmişdir. marks 70 ci illərdə dünyadakı bütün proletariarlara səslənərək (əsas da abş), onları birləşməyə çağırırdı və ilk dəfə olaraq i internasianalı yaratmağa nail olur. ii internasional isə marksın ölümündən sonraya təsadüf edir ki, bunun da təşəbbüskarı məhz engels olmuşdur. marksın ən böyük əsəri "kapital"dır ki, 1867 ci ildə i cildi işıq üzü görür. ii və iii cildi isə marksın ölümündən sonra engels tərəfindən çap olunmuşdur. müvafiq olaraq 1885 və 1894 cü illərdə. marksın həyatında baş verənlər, keçdiyi ağır həyat yolu, onun təliminin formalaşmasında və marksizm adı altında görüntülənməsində mühim rol oynamışdır.

marksizm 3 əsas hissədən ibarətdir
1. dialektik materializm
2. iqtisadi-siyasi əlyazmalar
3. elmi kommunizm
dialektik materializm özünəqədər mövcud olan materialist dünyagörüşlərindən tamamilə fərqlənir. marks hegelin dialektikasından bəhrələnərək, onu özünəməxsus şəkildə işləmişdir və materialist təqdimatını sunmuşdur. və xüsusilə tarixilik prinsipindən istifadə etmişdi. filosof deyirdi ki, hər bir formasiyada müəyyən bir üst sinif olur ki, o sinif çoxluqda olan kütləni əzir, özündən asılı hala salır. belə olan halda siniflər arasında ciddi ziddiyyətlər və uçurum yaranır ki, bu da yolverilməzdir. marks sinifsiz cəmiyyət arzulayırdı. o deyirdi ki, xüsusi mülkiyyət ləğv olunmalıdır və yalnız bu halda sosial bərabərlik ola bilər. o insanları haqları uğrunda, cəmiyyətdə statusları uğrunda mübarizəyə, inqilaba çağırırdı. marks "kapital" əsərində izafi dəyər anlayışını işlədir. marksa görə izafi dəyər kapitalizmin ən böyük hilələrindən olub, kapitalın varlanmasının əsas mənbəyi və səbəbidir. izafi dəyər- işçinin iş dəyəri və aldığı pul arasında olan fərqdir. (məsələn, işçi 8 saat işləyib 10 manat almalıdırsa, izafi dəyərə görə 12 saat işləyib 10 manat alır). kapitalizmi ciddi şəkildə tənqid edən filosof yazırdı ki, yalnız sosializm bizi elmi-kommunizmə çatdıra bilər.

marksın gördüyü işlər və ideyaları çox keçmədi ki, bütün avropaya yayıldı və qısa müddət ərzində fəhlə sinifləri öz haqqlarının müdafiəsi uğrunda mübarizəyə başladılar. marksdan təsirlənərək, klara setkin, lelin, pleyxanov kimi şəxsiyyətlər yetişdi. pleyxanov lelini tənqid edərək, onun fikirlərini təkzib edirdi. xüsusın də "aprel tezisləri" adlı əsərini. çünki lelin sosializmin əbədiliyindən danışaraq, ən başlıca amalın elmi kommunizm mərhələsinə keçid olduğunu deyirdi. pleyxanov isə lelinin əksinə olaraq deyirdi ki, hər bir sistemdə olduğu kimi, sosializmin də sonu vardır və heç bir əbədilikdən söhbət gedə bilməz. görünür pleyxanov düz deyirdi. məhz sovyetlər birliyi 70 ildən sonra süquta uğradı və sosialist dəyərlər kapitalizmlə əvəz olundu.

marksizm daha çox iqtisadi-siyasi təlim olsa da, fəlsəfiliyi ilə də bir o qədər diqqətəlayiqdir. lakin bu cərəyan fəlsəfi sitemlər arasında özünə o qədər də yer tap bilmədi. lakin buna baxmayaraq, hal-hazırda marksın, engelsin ideyalarına sadiq qalan çoxlu siyasi-iqtisadi təşkilatlara, qurumlara, sistemlər də qalmaqdadır ki, onlarda öz fəaliyyətlərində marksın, engelsin ruhunu yaşadırlar.

16 əjdaha! 26.08.2016 23:58, verter

#226529 şikayət

herkules sindromu

+13 əjdaha

əsasən, böyük cüssəli kişilər arasında rastlanan sindrom. yarımallah hercules tipli kişilər nədənsə daha çox qadınların öhdəliyində olan işləri görməyi özlərinə təhqir, alçaldılma kimi qəbul edir, daim bu işlərdən uzaq durmağa çalışırlar. məsələn: qab yumaq, yemək bişirmək, ev təmizliyi və s.

13 əjdaha! 13.08.2016 11:16, verter

#224549 şikayət

nitşenin tanrı öldü frazası

+17 əjdaha

fəlsəfi fikir tarixinin ən böyük simalarından biri və deyərdim birincisi olan dahi alman filosofu nietzschenin ən mübahisəli fikirlərindən biri də tanrı öldü frazasıdır. bu fraza filosofun ən məşhur əsəri olan "zərdüşt belə buyurdu"da görünrüyə gəlir. demək olar ki, fəlsəfi təfəkkürdə inqilabi ideya olmaq baxımından yeni fəlsəfi baxış açısı, mühit formalaşdırır. çoxsaylı mütəffəkkirlər tərəfindən bu frazaya dair müxtəlif yanaşmalar irəli sürülmüşdür. bu frazanı subyektiv nöqteyi nəzərdən açmağa çalışacağam. əvvəla nietzsche nin nihilist olması bəllidir. dəyərlərdən, əxlaqi normalardan imtina mütəffəkkirin baxışlarının mərkəzində durur. belə ki, bu əxlaq ,normalar dini aspektdən yanaşıldıqda ,məhz tanrı tərəfindən bizlərə verilib. məgər bu dəyərlər əbədidirmi? onları söküb atmaqla, kökündən baltalamaqla sonuna çıxmaq mümkündürmü? xeyr. bunun bir yolu var. o da bu dəyərlərin təqdimatçısı olan tanrını öldürmək. burda söhbət cismani varlığın, yaxud şüurda ideal bir qüvvənin məhvindən getmir. söhbət günahkar qismində görüntüyə gələn tanrının ölümündən gedir. bəli, tanrı öləcək, yenisi doğulacaq. o tanrı ki, übermensch onun yerində olacaq. artıq tanrı öldü, onu biz öldürdük. ümid edirik ki onun yerinə daha layiqlisi keçəcək. o köhnə dəyərləri, qayda və normaları özüylə apardı. elə bir doğulsun ki, o artıq yeni dəyərlər gətirsin və özü heç bir şey qarşısında əyilməsin. necə ki, martin haidegger qeyd edir: "köhnə tanrılar bizi çoxdan tərk edip, yenilərisə hələ də gecikməkdədir".

16 əjdaha! 06.02.2016 20:59, verter

#197209 şikayət

volyuntarizm

+13 əjdaha

əqlə, zəkaya deyil, əsasən iradəyə üstünlük verən mənəvi cərəyan. volyuntarizm bütün mövcudatın əsasında iradəni görür, onu əsas fenomenal güc olaraq göstərir. volyutarizmin əsas nümayəndələrindən biri şopenhauer deyirdi ki, biz həyatda öz istəklərimiz arxasıyca qaçır ,nələrisə dəyişməyə çalışır, bu istəklərlə yaşayırıq. lakin bilmirik ki, bizim bütün istəklərimiz dünya iradəsindən asılıdır. nə qədər cəhd etsək də, dəyişə bilmərik.
(bax: arthur schopenhauer )
(bax: friedrich nietzsche)

11 əjdaha! 28.08.2016 22:04, verter

#226925 şikayət

francis bacon

+17 əjdaha

bekon ingiltərədə, varlı zadəgan ailəsində doğulmuş, gənc yaşlarından başlayaraq təbiətşünaslıqla, məntiq, siyasət və fəlsəfəylə maraqlanmışdır. kembric universitetində oxuyarkən elmlərrin öyrənilməlilməsinə sxolastik yanaşma və təhlili bekonu qane etmirdi. təbiət elmlərinin öyrənilməsində buraxılan səhvlərə toxunan bekon, təbiətə yanaşmada ilk öncə təbiətin özündən başlamağın, onu öyrənib tədqiq etməyin labüdlüyünü qeyd edirdi. təbiət elmlərini şərh edərkən, təbiət haqqında konkret və dəqiq bilikləra sahib olmaq lazımdır. bekon bir müddət fransafa yaşamış, atasının ölümündən sonra londona geri dönərək, onun ticarət işlərini davam etdirirmişdir. artıq zadəganlar arasında xüsusi nufuz qazanan bekon ciddi elmi diskussiyalarda iştirak edir və siyasətlə daha yaxından maraqlanır. siyasətə olan xüsusi marağı onu siyasi xadim kimi məşhurlaşdırır. çox keçmir ki, lord rütbəsi alan bekon bir müddət sonra lord-kansler vəzifəsinə yüksəlir. lakin bu o qədər də uğurlu alınmır, haqqında rüşvətxorluğa görə cinayət işi başlanır və vəzifəsindən uzaqlaşdırılır. buna baxmayaraq, bəraət alan bekon bir daha siyasətə qayıtmır və yaradıcılığını tamamilə məntiq və fəlsəfə sahəsinə istiqamətləndirir. bekon materialist idi. həmçinin də emprizmin və tədqiqat metodu olan eksperimentin banisi hesab olunur. engels və marks onu eksperimentləşdirici elmin banisi hesab edirdilər. onlar qeyd edirdi ki, ola bilsin bekon materializm sadəlövh və bəsitfir,lakin buna baxmayaraq yeni dövr fəlsəfəasi üçün çox şey demək idi. o, materialist kimi hər bir obyektin, əşyanın atomlardan təşkil olunduğunu qeyd edirdi. atomlar ən kiçik hissəciklər olup, müəyyən materiaya, formaya malikdirlər. bekon təbiət elmlərinə dair çoxlu dəyərli əsərlərin müəllifidir. təbiətin öyrənilməsində induktiv və deduktiv metodlara istinad edirdi. cəmiyyətə dair baxışları onun "yeni atlantida" və "henrixin tarixi" əsərində üzə çıxır ki, bekon ilk əsərində utopik cəmiyyət və quruluş yaratmağa çalışaraq, cəmiyyətin rifaha çatmasında və inkişafında elmin rolunu şişirdirdi. ikinci əsərində isə ingiltərə ictimai quruluşuna toxunan filosof henrixin hakimiyyəti vaxti üzə çıxan nöqsanları qeyd edir, onların aradan qaldırılması üçün mexaniki materialismin rolunu qeyd edirdi. qeyd etmək lazımdır ki, bekon teist idi və yaradıcı qüvvə kimi tanrının mövcudluğunu qəbul edirdi. o, "ikili həqiqət" konsepsiyasını qəbul edir və deyirfi ki, 2 cür həqiqət var : 1. dini həqiqət. 2. fəlsəfi həqiqət. dini həqiqət tanrı haqqında olan həqiqətdir, fəlsəfi həqiqət isə dərk olunmuş, idrak süzgəcindən keçirilmiş həqiqətdir. bəzi hallarda, və demək olar ki əksər hallarda dini həqiqət fəlsəfi həqiqət tərəfindən məhdudlaşdırılır. ruh haqqında da danışan bekon burada hissi (cismani ruh) və ağlasığmaz (tanrı tərəfindən verilən ruh) ruhu qeyd edirdi.
bekon idrak sahəsində müstəsna xidmətlər göstərmişdir o, dərketmədə hissi idrakın rolunu xüsusilə fərqləndirirdi. və deyirdi ki, təcrübi idrakla hər şeyi dərk etmək olar. elə bir obyekt yoxdurki onu öyrənərkən, əvvəlcə hisslərimizdən keçməsin. frensis bekon insanın dərk etmə prosesində 4 cür yanılmanı göstərirdi. bunlar bekon kabusları da adlanır. : 1. cins, 2.mağara, 3.teatr, 4. bazar yanılmaları. cins yanılmaları insan təbiətindədir bəzən anadangəlmə olur. bu yanılma ona görə yaranır ki, insan öz təbiətiylə şeylərin təbiətini qarışdırır. mağara yanılması fərdin öz yanılmasıdır. insanlar müəyyən yuvalarda yaşayır və fərdi keyfiyyətlərinə görə fərqlənirlər. bir kitabi müxtəlif fərdlər oxuyur, müxtəlif cür təhlil edirlər. bazar yanılmaları isə insanların ünsiyyət prosesində meydana çıxır. insanlar köhnəlmiş sözlərdən istifadə edirlər. teatr yanılması isə bekon dövrünün və ona qədərki fəlsəfənin yanılmasıdır. hər bir fəlsəfi təlim sanki teatrı xatırladır və təxəyyül məhsuludur. bekon bütün yanılmaların aradan qaldırılmasında induktiv metoda əsaslanırdı

15 əjdaha! 08.02.2016 22:30, verter

#197515 şikayət

noumen

+19 əjdaha

şotland əsilli almaniyalı filosof immanel kant "özündə şeylər"i noumen adlandırır. nədir "özündə şeylər"? kant deyirdiki, bizim idrakımızdan kənarda mövcud olan şeylərdir. onlar duyğu və təfakkürümüzün hüdudlarından kənarda mövcuddurlar. "özündə şeylər" birinci gəlir, şüurumuz isə ikinci. özündə şeylər dərkolunmazdır, və o biri dünyaya aiddir. transendentdir. yalnız bizə məlum olduqdan ,dərk edildikdən sonra təzahürə, fenomenə çevrilir."özündə şeylər"in (noumen) ən yaxşı izahını verən karl marks qızılı misal çəkərək deyir : qızıl kəşf olunmamışdan öncə noumen idi .heç bir xassə və xüsusiyyəti bizə bəlli deyildi. lakin kəşf olundu və təzahürə çevrildi. amma burda bir məqam da var. qızıl tam olaraq fenomenə çevrilə bilmədi. nə qədər araşdırılsa belə, "özündə şey"liyini hələ də saxlayır.
həmçinin nitşe də bu məsələyə toxunmuş, qeyd etmişdir ki, allah "özündə şey"dir.

17 əjdaha! 09.02.2016 02:42, verter

#197568 şikayət

əxlaq kodeksi

+15 əjdaha

kim ki əxlaq cəngavərliyi edir, elə ən əxlaqsız onun özüdür. ona görə də əxlaqa toxunan mütləq ləkələnir. (f.nietzsche : "musiqinin ruhundan tragediyanın doğuluşu)

14 əjdaha! 06.02.2016 21:11, verter

#197210 şikayət

teodeisya

+14 əjdaha

tanrının ədalətli, aqil və mərhəmətli varlıq olduğunu iddia edən fəlsəfi dünyagörüşü. bu cür mövqe nümayiş etdirən insanlar düşünür ki, tanrı ən ali və adil varlıq olub, ədalətsizliyə və şərə qarşıdır. lakin əsasən teoloqlarda rastlanan bu baxış açısı heç də birmənalı olaraq qarşılanmır. əgər tanrı ədalətlidirsə, o zaman niyə insanlar acından ölür, yaxud günahsız insanların soyqırıma məruz qalması hansı ədalətdir?. kimi sualllar qarşısında həmişə çıxılmaz şəraitdə qalırlar.

13 əjdaha! 28.08.2016 20:59, verter

#226914 şikayət

antinomiya

+14 əjdaha

yunan mənşəli söz olub,iki qanun arasında elə bir təzaddır ki, bu halda qanunlar, prinsiplər bir-birinə tərs düşür.
klassik alman fəlsəfəsinin nümayəndəsi immanuel kantın 4 məşhur antinomiyasınə diqqət yetirək:
1. kainat və qalaktika zaman baxımından əbədi deyil. antitezis - əbədidir.
2. hər bir mürəkkəb substansiya sadə hissələrdən ibarətdir. antitezis - ibarət deyil.
3. iki növ səbəbiyyət vardır ki, biri təbiətin qanunlarına müvafiq gəlir, digəri isə azadlığa. antitezis - yalnız təbiətin qanunlarına müvafiq gələn səbəbiyyət mövcuddur .
4. kainatın səbəbi olan varlıq vardır. antitezis - belə bir varlıq yoxdur.

kant deyirdi ki, insan idrakı bu ziddiyətləri həll etmək iqtidarında deyil, nə qədər ki bu ziddiyətlər dərk edilməmiş qalacaq, insan heç vaxt noumen ləri dərk edə bilməyəcək. bu antinomiyalar dialektik baxımdan nə qədər maraqlı olsa da, kant bəzi məsələlərdə yanılırdı. əvvəla kant yalnız əqldə, zəkada olan antinomiyalardan danışırdı. nəzərə almaq lazımdır ki, obyektiv gerçəklikdə də antinomiyalar vardır. ikincisi də, kant yalnız 4 antinomiyanın adını çəkir, lakin həyatda minlərcə bu cür antinomiyalar vardır. qəbul etmək ıazımdır ki, həyat özü elə antinomiyalardan ibarət olub, ziddiyətlərdən təşkil olunmuşdur.

14 əjdaha! 12.08.2016 21:09, verter

#224493 şikayət

yazarların idarə etdiyi ən yüksək sürətli nəqliyyat vasitəsi

+10 əjdaha

(baxma: taxtadan düzəldilən somokat )

10 əjdaha! 14.08.2016 14:51, verter

#224691 şikayət

Notice: Undefined variable: user_id in /var/www/soz6/sds-themes/vengeful-light/profile.php on line 1336

blok - başlıqlarını gizlət
Notice: Undefined variable: user_id in /var/www/soz6/sds-themes/vengeful-light/profile.php on line 1343

verter

son bəyənilənlər:

oxuyucuların bəyəndikləri: