yüz ilin yalanları

(baxma: sən məndən də yaxşılarına layiqsən)
(baxma: qayıdacam, söz verirəm)
(bax: hər şey yaxşı olacaq)

su savaşları

Son zamanların ən çox müzakirə olunan mövzularından biri olan su çatışmamazlığı mövzusu haqqında kiçik bir araşdırma etdim və gəldiyim qənaəti sizinlə də bölüşmək istəyirəm. Bir çox yerlərdə bu mövzu haqqında müxtəlif yazılar oxudum amma, bu yazılar daha çox qlobal bir problem kimi götürülərək yazılmışdı. Bəs regional necə? Azərbaycan və ümumiyyətlə Qafqaz regionu üçün nə gözlənilir gələcək illərdə gəlin ona nəzər salaq. Azərbaycanda insanlar bir çox mövzu haqqında düşünmədiyi kimi bu mövzu da onlar üçün önəmsizdi. Hər kəsdə belə bir düşüncə var ki, Azərbaycan çaylarla, bulaqlarla, göllərlə zəngin bir ölkədir. Halbuki, biz Qafqazın su cəhətdən ən “kasıb” ölkəsiyik. Bəs bu kasıblıq gələcək üçün bizə təhlükə ola bilərmi? Bunun üçün biraz rəqəm lazımdır gəlin statistikalara baxaq. AzərsuASC-nin rəsmi saytında qeyd olunduğuna görə 27 kubkilometr yerüstü su ehtiyyatımız var. Bir əmma ölkəmizdə olan su ehtiyyatlarının təxminən 70 faizi sərhədlərimizdən kənarda formalaşır. Məsələn Kür və Araz çayları. Qonşu ölkə olan Türkiyənin şərq hissəsində gedən müharibələrə səbəb olan da məhz bu zəngin su mənbələridir. Kür, Araz, Fırat, Diclə, Uluçay və s. bunun kimi mənbələr həmin ərazidə vəziyyətin gərginləşməsinə gətirib çıxarır. Azərbaycana gələn çaylardan Kür və Araz isə Türkiyədən başqa ölkələrdən də keçir. Kür Gürcüstan ərazisindən, Araz isə Gürcüstan və Ermənistan ərazisindən keçir. Ermənistan ərazisində isə Araz çayının çirkləndirildiyi hər kəsə məlumdur. Yerüstü anladıq bəs yeraltı necə? Yeraltı sularımız isə təxminən 9 milyar kubmetrə yaxındır. Bu rəqəmlər bizim üçün nə ifadə edir bəs? Suyumuz var onu anladıq bəs bunun nə kimi təhlükəsi ola bilər? Gəlin sizə qısaca bir neçə ölkədən danışım. Götürək ən yaxınımızda yerləşən Türkiyəni. Türkiyə artıq neçə illərdir ki, suya görə müxtəlif böyük dövlətlərin hədəfinə çevrilib. Böyüklü balacalı hər bir dövlət bu ərazilər üzərində haqq qazanmağa çalışır. Fransa və ingiltərə kimi müstəmləkəçi dövlətlər Osmanlı dönəmindən bu ərazilərə göz dikib. Bir çox daşlar yavaş-yavaş yerinə oturur beynininizdə düşünürəm ki. Böyük Kürdistan və Böyük Ermənistan kimi xülyaların necə yarandığı da artıq sizə məlumdur. Gözlənilənlərdən əlavə artıq baş tutan bəzi hadisələr də var. Məsələn Kenya su uğrunda aparılan savaşlarla dünyanın gündəm mərkəzinə çevrilmişdi. 500-dən çox insan su üçün savaşaraq ölmüşdü.
Yenidən qayıdaq öz ölkəmizə. Bu dəfə statistikanı hazırlayan qurumları da dəyişək.
Food and Agriculture Organization, AQUASTAT data mənbələrindən götürdüyüm yenilənəbilən təmiz su mənbələrinə və digər ölkələrlə müqayisəmizə baxaq.


Yavaş-yavaş vəziyyətin nə dərəcədə gərgin olduğu anlaşılır. Deyilmi? Buna baxmayaraq Azərbaycan dövləti hansı tədbirləri görür gəlin onlara da nəzər salaq. ilk öncə su gəldi bunu bildik bunun çıxışı da olmalıdı ya yox? Bunun üçün xüsusi sistemlər işlədilir ki, tullantı sular təbiətə daha çox ziyan vurmasın. Azərbaycanda isə bunun əksini görürük. Baxaq sadəcə Bakı şəhərinə – paytaxta. Bakı Kanalizasiya şəbəkəsi şəhərin 72%-nə xidmət göstərir. Və burdan keçən suyun yalnız 50%-i təmizlənir(90% bioloji 10% isə mexaniki). 16-dan çox yerdə tullantı suyun təmizlənməsi üçün qurğular qurulub, lakin bu qurğular ya qismən, ya da tamamilə işləmir. Azərbaycan höküməti bundan əlavə bir sıra tədbirlər də görür ki, buna xeyriyyəçi qurumlardan alınan köməklər və ən əsası dünya bankı ilə 5 sentyabr 2008-ci ildə imzaladığı “ikinci Milli Su Təchizatı və Təmizləmə Xidmətləri” layihəsini misal göstərmək olar. Bu layihə ümumi olaraq 410 milyon dollar dəyərindədir. Məbləğin 260 milyon dollarlıq hissəsini International Bank for Reconstruction and Development (IBRD) and the International Development Association ödəyir, qalan 150 milyon dollar isə Azərbaycan höküməti tərəfindən təmin olunur. Azərbaycan su cəhətdən kasıb olmasına baxmayaraq tikilən anbarlar və s. su hövzələri sayəsində bir çox ölkədən irəliyə düşə bilir sıralamada. Son olaraq indiki vəziyyət və gələcək üçün olan proqnozlar istiqamətində hazırlanan xəritələrə göz ataq.


Gələcəkdə Azərbaycan hansısa çatışmamazlıqlarla üzləşəcək bu artıq məlumdur. Bunun qarşısını savaş yoxsa sülh yolu ilə alacağıq onu bizə zaman göstərəcək. Bu günlük məndən bu qədər. Sağolun. Özünüzə yaxşı baxın, bir də çalışın gündəlik 50-100 litrdən artıq su işlətməyin. Hələlik.

Qeyd materiallar blogumdadır Su Savaşları

ilham əliyev qarabağı azad etsə olacaqlar

bu sifarişi verən: rəisin yanında fırlanan amma nə işlə məşğul olduğu bilinməyən adam
olacaqlar çox bəsitdi millətin məcburi şəkilcə həmin ərazilərə köçürdülməsi başlanacaq təbii ki infrastruktur qurulandan sonra. bundan sonrakı mərhələlərdə dəyərli olan bütün mədənlər işlənəcək potensial bütün layihələr həyata keçirilməyə çalışılacaq. indi kimsə fikirləşər ki, heç bakıda eləmirlər bunları qarabağ hara. demək istəyirəm ki, ilhamın qarabağı azad etməyi nə qədər realdırsa bu addımların qarabağ iqtisadiyyatı üzərində atılmağı o qədər realdır.
nəysə keçim potensial dediyim şeylərə danışıme biraz.
Gəldik çoxdan yazmaq istədiyim bir mövzuya. Əslində mən bu yazının yerinə baxdığım bir serial haqqında olan təəssüratlarımı bölüşəcəyim bir yazı yazacaqdım. Elə bil içimdən bir səs bu mövzu ətrafında yazmağı mənə təlkin etdi və bir anlıq həvəslə araşdırma etməyə başladım. Mövzumuz Qarabağda potensial iqtisadi mühitdir. Adı sizi qorxutmasın. Qarabağ bizdə olsa idi nələrdən pul qazana bilərdik ondan danışacam.

Çox təəssüf ki, mən bu yazını öz ata-baba yurdum olan Cəbrayıldan - Qarabağdan yaza bilmirəm. Həmişə mənə "Orada yaşasaydım necə olardı?" sualının cavabı maraqlı olub və bu sual altında da bir çox dəfə alternativ reallıqlar canlandırmışam xəyalımda. Mümkünsüz kimi görünür amma bəlkə də bir ümid nə vaxtsa real olar bu düşüncələrim.
Düşüncələrim içərisində orda bir dünya brendi yaratmaq olub həmişə. Müxtəlif sahələrdə öz fantaziyamı canlandırmışam. Amma bu gün xəyallardan yox reallıqdan danışacam. Qarabağda hansı biznes sahələri var? Loru dildə desək nədən pul tutmaq olar? Onu aydınlaşdıracağıq. Keçək araşdırmaların əsası olan statistika və rəqəmlərə. Onlar yalan danışmır.
Əvvəlcə baxaq görək Qarabağda indiyə qədər hansı istehsal sahələri aktiv olub. Qarabağın ən məhsuldar vaxtları yəqin ki, Sovet dönəmində idi. Çünki bu bölgə həmin dövr üçün nəzarət altında idi. Qeyd edim ki, Qarabağ adam başına ən çox üzüm istehsal edən bölgə olub bu dönəmlərdə. Babamın da həmin vaxtlar kələsəri(üzüm bağı) olub. Qalsa idim yəqin indi aqronom olardım kimi fikirlərdə ağlımdan keçir bəzən.
Üzüm istehsalı varsa, mütləqdir ki, alkoqol da istehsal olunsun. Qarabağ tut arağı ilə məşhur olub. Bundan başqa burada çaxır, konyak kimi digər alkoqol məhsulları da istehsal olunub.

 

 
Atamın mənə danışdıqlarına görə üzümün yaxşısı seçilib Leninqrada göndərilərmiş. Burada çaxır çox çəkilməz əsas hazırlanma prosesi yenə də Rusiya ərazisində aparılarmış.

Qısa olaraq desək bizimkilər kölə kimi çalışırmış, üzümün yaxşısını rus yeyirmiş. Səbəbi də çox aydındır ki, çaxır niyə burda çəkilməyib. Belə bir texnologiyanı hər yoldan keçənə öyrətmək olmaz. Həmin insana "yoldaş" desən belə.
Bu yaxınlar da səhv etmirəmsə Bosniya və Hersoqovinadan burada istehsal olunan konyak tapılıb. insanı az da olsa xoşbəxt edir açığı belə bir mənzərə. 
Hazır başlamışıq insan sağlamlığına ziyanlı olan şeylərdən davam edək. Həmin dövrdə siqaret indiki qədər yayğın olmasa da yayılması üçün əldən gələn edilirdi. Təbiidir ki, tələb varsa istehsal da var. Qarabağ həmin dövrlər həm də siqaret istehsal edirdi.
Keçək biraz da pambıqdan danışaq. Sovet dövrünün ikonasına çevrilmiş pambıq tarlalarından Qarabağda da olub. Ümumi olaraq götürdükdə isə Azərbaycan pambıq istehsalında çox güclü olub vaxtikən.

Nədən danışaq sizə mədənlərdən. Qarabağ qızıl və mis yataqları ilə zəngin bir regiondur. Bu məsələyə birazdan deyinəcəm amma hələlik qısa olaraq üstündən keçmək istəyirəm ki, burda bu istehsal sahəsindən də pul qazanılıb vaxtilə.

"Sovetin vaxtı"nı danışdıq keçək biraz da coğrafi cəhətdən bu bölgəni incələyək. Həmişə olduğu kimi yenə də Azərbaycanca mənbə tapmaqda çətinlik çəkdim. Mövzum Azərbaycanın bir regionundan ibarət olsa da. Keçək bir xəritə var ona baxaq davam edəcəyik mövzunu.

Xəritəyə yaxından nəzər yetirək. Bir neçə rayonu üzdən, qısa olaraq nəzərdən keçirək. Başlayaq öz torpağım(burda da yelibazlıq) olan Cəbrayıldan.

Cəbrayıl istər turistik cəhətdən istərsə də yeraltı və yerüstü zənginlikləri ilə başdan ayağa bir sərvətdir.
Mədəni və tarixi əhəmiyyəti olan Xudafərin körpüsü və 1500-dən çox yaşı olan Çinar ağacı və onun üzərində inşa edilmiş çayxana turistləri cəlb etmək üçün əla olardı.

Saydıqlarımdan başqa 18-19-cu əsrlərə aid memarlıq abidələri də bu regionda geniş imkan yaradır bu sahə üçün. Bundan əlavə gözəl təbiəti də bu yerləri cəlbedici qılır. Yəni ki, turistik bir məqsədlə burada istirahət mərkəzləri, otellər açılsa idi böyük gəlir əldə olunardı. Məsələ təkcə istirahət etməkdən getmir əlavə olaraq burada vaxtilə muzeylər fəaliyyət göstərib. Hansılar ki, təxminən 20 minə yaxın eksponat sərgilənib həmin muzeylərdə.
Keçək yeraltı, yerüstü sərvətlərə. ilk olaraq qeyd edim ki, Cəbrayıl böyük bir mərmər ocağıdır. Tək mərmər yox həm də sement, əhəngdaşı və digər tikinti materialları üçün lazım olan xammal bu bölgədə tapılır. Çox insan tərəfindən bilinməsə də Cəbrayılda neft yataqları və dəmir filizlərinin tapıldığı mədənlər də mövcuddur. Baramaçılıq, taxılçılıq, heyvandarlıq və əsasən də üzümçülük üçün burda əlverişli şərait var. Vaxtilə burada quşçuluqla məşğul olunub ki, bərpa etmək kimi bir imkanımız olsa bu da çox gəlirli bir sahə ola bilər.
Özümünkünü dedim indi keçək hal-hazırda həmin torpaqlara məskən salmış rejimin Stepanakert adlandırdığı və özünə paytaxt seçdiyi Xankəndiyə.

Xankəndi vaxtilə çox da saya sayılmaz bir yer olub. Təxminən 18-ci əsrlərdən etibarən aktuallaşmağa başlayıb və özünün lalə dövrünü 20-ci əsrdə yaşayıb.

Yuxarıda gördüyünüz bir çox məhsullar məhz Xankəndidə istehsal olunub. Yəni Xankəndi Qarabağın sənaye mərkəzi olub. Burada  ipək kombinatı, ayaqqabı, xalça, tikiş fabrikləri, süd kombinatı və şərab zavodu kimi müxtəlif zavod və fabriklər fəaliyyət göstərib. Düşünürəm ki, biz bu zavod və fabriklərlə asanlıqla dünya brendi yaradıb xarici bazara çıxa bilərik. Cəbrayıl zonasında olduğu kimi burda da mərmər, əhəngdaşı və əlavə olaraq gil çıxarılır. Bu region nisbətən təzə olduğu üçün açığı desək çox da tarixi abidəsi zadı yoxdu. Dirəşməyin yeri də yoxdu olmayanda olmur.
Gəldik haqqında ən çox danışılan Kəlbəcərə.

Bir sözlə cənnət. Sadəcə turizmlə də çox böyük gəlir əldə etmək olar bu regiondan. Hər tərəf dağlıq, meşəlik.

Təsəvvür edin regionda 30 mindən artıq bulaq var. Bu nə deməkdir düşünün. Bulaq demişkən qısa bir söz deyim davam edək.

Azərbaycanın gələcəkdə su rezervlərini bundan əvvəlki yazılarımdan birində danışmışdım(bax: su savaşları). Çətinliklərlə üzləşməmək üçün gərək suyu ehtiyyatlı bir şəkildə istifadə edək. Azərbaycanda olan anbarlardan biri də Mil-Muğan su anbarıdır. Bundan əlavə bu yerlər dağlıq ərazi olduğu üçün su ehtiyyatı ilə zəngindirlər. Təsəvvür edin sadəcə Kəlbəcərdə 30 mindən artıq bulaq var. Bu da Qarabağı dəyərli edən bir səbəbdir bunu da qeyd edim dedim.

indi davam edə bilərik. Karlovı-Varı adı hər kəsə tanışdır yəqin ki. Bu müalicəvi suyun şəfasından faydalanmaq üçün hər il minlərlə turist Çexiyaya gedir. indi isə sizə bir fakt deyəcəm və Azərbaycanın nələri qazana biləcəyini özünüz təsəvvür edəcəksiniz. Kəlbəcərdə olan istisu tərkibcə Karlovı-Varı ilə eynidir hətta bəzi cəhətlərinə görə ondan daha yaxşıdır.

Düşünün yaxşı reklam edilsə hər il nə qədər turist sadəcə bu müalicəvi bulaq üçün bura gələ bilər. istisu haqqında uzun-uzadı danışmayacam onsuzda bu barədə çox yerdə məlumat var gəlin digər imkanlara da nəzər yetirək ondansa.
Alüminium, civə, xromit kimi bahalı filizlərlə zəngin olan region həm də ən dəyərli mədənlərdən olan qızıla sahibdir. Ardını siz düşünün. Yəqin ki, Kəlbəcərdən çıxarılan qızıllar barədə xəbərlərə indiyə qədər rast gəlmisiniz. Çox zəngin bir regiondu, həqiqətən. Qarabağın turistik mərkəzi adlandırardım bu yerləri. V.Avixin də dediyi kimi "Kim Tərtərçay dərəsi boyunca seyr etməmişdirsə, isveçrənin gözəlliyinə yalnız o məftun ola bilər".(Kimdi heç bilmirəm, ətağa)
Qeyd edim ki, məqaləyə seçdiyim rəsim(ayaqqabılar olan) 2010-cu ildə Kəlbəcərdə Charles O'Rear tərəfindən çəkilmişdir.
Sayılası çox şeylər var. Adi bir xəritədən yola çıxaraq nələrə sahib olduğunu gördük bu regionun. Altdakı xəritədən də imkanlarımızın nə dərəcədə yüksək olduğunu asanlıqla sezə bilərik.
Çox təəssüf ki, bu gün Qarabağ Artsax adlanan rejimin ixtiyarındadır və biz saydığım potensial yerlərin heç birini istifadə edə bilmirik. Səbəb isə vaxtilə atılan siyasi addımlardır ki, bu gün həmin addımların səhvini sadə vətəndaşlar və xüsusən də Qarabağlılar çəkir. Dərd bir dərd deyil. insan danışmağa utanır ki, 25 il keçib heç bir addım atmırıq. Necə ki, vaxtında torpaq işğal olunanda sakit durmuşduq bu gün də eyni vəziyyətdir. Aydın Xırdalanlının illər qabaq ANS-in efirində "De gəlsin" verilişində dediyi meyxanayla yazını sonlandırmaq istəyirəm. Özünüzə yaxşı baxın. Çalışın əlinizdə olanların qədrini bilin və sizin olanı almaq üçün həmişə can atın.

 

 

marmoulak

Yaxşı bir filmə baxmayalı çox uzun olmasa da hər halda biraz vaxt olmuşdu. Bu günlərdə vaxt edib əla bir filmə baxa bildim. Əvvəldən bunu deyim ki, son zamanlar ümumiyyətlə iran kinolarına maraq salmışdım. Elə həmin marağın məntiqi nəticəsi olaraq da bu filmə baxmaq qərarına gəldim. Filmin adı Marmoulakdır. Farsca bir filmdir və komediya, dram janrında çəkilib. Ssenarisi Peyman Qasım Xani tərəfindən yazılan bu filmin rejissoru Kamal Təbrizidir.(Bu məsələyə indi toxunacam) Və baş rolu Pərvin Parastuyi oynayır. Qeyd edim ki, o da iran azərbaycanlılarındandır. Toxunacağım şey də elə bundan ibarətdir ki, filmdə bir çox anlarda Azərbaycanla bağlı detallara rast gələcəyik. Bu da düşünürəm ki, mədəniyyətlərin bağlılığından irəli gəlir və rejissor bu məsələ üzərində çox incə və mükəmməl şəkildə işləyib. Bütün bunları qoyduq bir kənara indi keçək filmin özünə.
Film bir məhbusun həyatından ibarətdir. Amma bildiyimiz o həbsxana kinoları kimi deyil. Sadəcə olaraq həbsə düşən birinin ordan qaçmağı və daha sonra başına gələnləri nümayiş etdirən bir filmdir.
Məhbusun adı Rızadır. O çox usta bir oğrudur. Divarlara çox ustalıqla dırmanır elə buna görə də ona Marmoulak yəni, Kərtənkələ deyirlər.



Oğurluqlarından birində o tutulur və həbsxanaya atılır. Həm də elə bir həbsxanaya ki, buranın rəisi öz işini çox ustalıqla yerinə yetirir.



Rıza həbsxanaya düşdüyü gündən etibarən həyatı dözülməz vəziyyətdə çətinləşir. Elə ilk günlərdən rəis onu etdiyi hər cuzi şeyə görə hücrəyə saldırır ki, düzəlsin. Onun deyimi ilə desək o “insanları cənnətə yollayır. Zor gücünə olsa da!”. Rıza isə bütün bunlara dözmür. Hətta iş o radəyə gəlib çıxır ki, özünü öldürmək belə istəyir. Həbsxana yoldaşlarından biri ona mane olmağa çalışır. Birdən əlindəki dərman qabı qırılır və onun qolunu kəsir. Onu xəstəxanaya yerləşdirirlər.



Burda o Rıza adında bir axundla tanış olur. Onunla söhbət edir. Ən sonda isə axund Rıza yuyunmağa getdikdə Kərtənkələ onun libasını geyinib aradan çıxır. Könhə bir dostunun yanına gedir. Ölkədən çıxmaq qərarına gəlir. Bunun üçün isə sərhəd bölgədəki bir əraziyə yollanır. Burda onu bir adam gözləməli və ona sənədlərini verməli idi. Həmin yerə getmək üçün o qatara minir və yolda bir çox insanla tanış olur. Onlar gedəcəyi kəndin insanları idi. Yol boyu daim insanlarla əlaqədə olan Rıza bəzi yalanlar demək məcburiyyətində qalır ki, bu yalanlar daha sonra onun həyatının istiqamətini dəyişəcək. O Əl-əmir məscidinə axund olduğunu deyir. Daha sonralar dediyi bu yalan həqiqətə çevrilir. Filmin maraqlı hissələrindən biri də burasıdır ki, namaz qılmağı bilməyən alllahsız Rıza qatar bir stansiyada dayandıqda insanlarla bir yerdə namaz qılmaq məcburiyyətində qalır. Nə edəcəyini bilməyən Rıza dilinin altında sözlər pıçıldayıb sonda “Allahu Əkbər!” deyir. Çox incə məqamlardan biridi. Verilən mesaj məncə aydındır. Qatar yola düşür Rıza kəndə çatır. insanlar onu əhatəyə alırlar və ona böyük hörmət və məhəbbət bəsləyirlər. Burda o axund olaraq işləməyə başlayır ki, qaçmağı üçün şərait yaransın. ilk gündən fəaliyyətə başlayan Rıza həbsxanada tanış olduğu axunddan eşitdiklərini burdakı insanlara deyir. Elə olur ki, insanlar onun moizələrini çox bəyənirlər.



iki şagird isə xüsusi olaraq onun pərəstişkarlarıdırlar. Daim ona suallar ünvarnlayır, onunla ünsiyyətdə olmaq istəyirlər. Bir gün Rıza saxta passportunu götürmək üçün ona deyilən adresə getmək qərarına gəlir və axşam gizlincə şəhərə yollanır. Burda evlərin ünvanları qarışıq olduğu üçün o bir neçə evi gəzmək məcburiyyətində qalır. Sonda isə ona deyilən ünvana çatır. Onun axtardığı adamın həbs olunduğunu eşidir. Həbs olunun həmin insanın anası ona qapıdan çıxarkən çoxlu dualar edir. Rıza da bikef halda evinə qayıdır.

Bir şeyi qeyd etmək yadımdan çıxıb. Rızanın qatarda gördüyü bir qız var ki, ondan xoşu gəlir və həmin qız da bu kənddə yaşayır.

Bayaq dediyim iki tələbə sən demə maşında gizlənibmişlər və bütün olanları görüblər. Elə zənn ediblər ki, Rıza kasıblara baş çəkir onlara əl tutur. Onun bu addımı bütün kənddə bilinir və insanlar bir daha onun fəzilətinə aşiq olurlar. Həmin günün sabahı insanlar belə qərara gəlirlər ki, Rızaya kömək etsinlər və bunun üçün də ianə yığırlar. Gecə vaxtı Rızanın qapısını döyüb onunla birlikdə kömək etmək istədiklərini deyirlər. Rıza birtəhər razı olur və onlar bir-bir ev gəzirlər. Beləcə Rızanın adı-sanı getdikcə daha da artır. Seçkilərə hazırlaşan bir nəfər də onu “Populyar fiqur” olaraq evinə dəvət edir və seçki üçün onunla bir neçə şəkil çəkdirir. Bu an həbsxananın müdiri Kərtənkələni axtarmaq üçün Rızanın olduğu kəndə gəlir. Bu qalsın bir qırağa. Rıza təbii ki, yerində dayanmır və çıxış yolu axtarır. Ona passport verəcək adamın arvadı ilə görüşür. O da eyni işlə məşğul olur. Rızadan külli miqdarda pul tələb edir. Rıza ona ianədən yığılan puldan 50 min verir. Qadın işini görməyə başlayır. Sona çatdıqda isə evinə gələn halvaya görə bütün bu işlərə tövbə edir(Halvanı da Rızanın axund olduğu məscid insanlara paylayırdı). Qadın ona göndərilən halvadan belə nəticəyə gəlir ki, o allahın yadından çıxmayıb. Rıza yenə çətinə düşür və nə edəcəyini bilmir. Bir yandan da seçkiyə hazırlaşan həmin şəxs onun zəhləsini tökür. Onlar birlikdə həbsxanaya gedirlər. Axund burda moizə oxumalı idi. Təsəvvür edin burda o kimlə qarşılaşır. Həbsxana rəisi ilə. Özünü gizləməyə çalışan Rıza bunu elə də yaxşı bacarmır. Moizələrinin birində isə rəisə tanış olan sözlərdən birini işlədib onun fikirlərinə əks çıxır: “insanları zorla cənnətə yollaya bilməzsiniz”. Məncə filmin ən dərin hissəsi elə həmin moizənin deyildiyi hissədir. Daha sonra o həbsxanada ona passport düzəltməli olan adamla görüşür. Həmin adam Rızaya anasının yanına gedib adını deməyi tapşırır. Rıza bunu edir və passportunu alır. Sərhədə yaxınlaşır(burda Araz çayını da görürük) və ölkədən çıxmaq istəyir amma bu baş tutmur. Ona bir neçə saat sonra gəlmək tapşırılır. O məscidə qayıdır. insanlar isə bayrama hazırlaşırlar. Axund Rızanı burda rəis tutur və film beləcə sona çatır. Rıza öz libasını filmin əvvəllərindən gördüyümüz uşağa verib təslim olur. Sonda isə filmin ortalarında da eşitdiyimiz Küçələrə su səpmişəm mahnısı səslənir ki, istəyirəm bu yazını da elə həmin mahnıyla sonlandırım. Hər birinizə bu filmi izləməyi tövsiyyə edirəm. Xoş izləmələr.

nun va goldoon

Sözü çox da uzatmadan birbaşa mövzuya girmək istəyirəm. iran filmlərinə olan marağım daha bir filmi izləməyə məni sövq etdi. Bir çoxlarınızın baxmasa da, bir çox səhifələrdə(əsasən tumblr kimi platformalarda olan səhifələrdə romantik, kitabqurdu, sapioseksual qızlar paylaşır) bəzi replikalarını izlədiyiniz bir filmdir. Nun və Goldoon( Çörək və Güldan). Mohsen Makhmalbaf-ın rejissorluğunu etdiyi film çox qarışıq bir sujet üzərində qurulub. Hətta Christopher Nolan filmlərindən geri qalmır deyərdim(sujet xəttinin zamanda dəyişməsi temaları). Belə ki, film iki insanın həyatında olan mühim addımdan bəhs edir. Məsələni belə başa salmaq olmayacaq ona görə ən əvvəldən bir-bir izah edim.
Gənclik yaşlarında bu iki insan bir-birlərini heç tanımırlar belə. Biri polis digəri isə militant olur. Onların gənclik vaxtları isə hadisələrin baş verdiyi ildən təxminən 20 il əvvəl olur – Rza Şah Pəhləvinin dövründə. Bəşəriyyəti xilas etməyə çalışan militant – Mohsen bir qız sevir və onunla bu işi bacara biləcəyini düşünür. O nə isə etmək ehtiyyacı duyur və bu problemin həlli yolunu şiddət və qan tökülməyində görür. O bank soyacaqdı və bunun üçün ona silah lazım idi. Silahı hardan əldə edəcəyini başda çəkdiyim iki addan görə bilərsiniz. Polis onların hədəfinə çevrilir. Mohsen düşünür ki, o polisi bıçaqlasa asanlıqla silahı ondan götürə bilər. Bunun üçün o təxminən bir ay plan qurur. Sevidiyi qız həmin polisə yaxınlaşacaqdı və saatı soruşacaqdı. Polisin diqqəti yayınan anda Mohsen çörəklərin arasında gizlətdiyi bıçaqla polisi öldürəcəkdi. Bu qədər sadə və asan. Qeyd etmək lazımdır ki, gənc polis də düşünür ki, həmin qız ona vurulub və buna görə hər ay müxtəlif bəhanələrlə ona yaxınlaşır. Bu məsələlər qalsın bir qıraqda. indi zamanda birazca qabağa gedək. Təxminən 20 il sonraya. Artıq bu insanlar ikisi də öz işlərini atıblar əvvəlki rejim devrilib və yerinə yeni rejim keçib. Polis müfəttişi işdən çıxdığına görə artıq sərbəstdir və o həyatı haqqında kino çəkmək qərarına gəlir.



Mohsenlə bu barədə danışmaq üçün onun evinə gəlir və onunla razılaşır. Daha sonra bu iki insanın gəncliyini oynamaq üçün aktyorlar seçilməyə başlanır. Mohsen bir neçə suala öz rolunu oynayacaq adamı tapır.



Polis üçün isə bu o qədər də asan olmur. O özünü daha yaraşıqlı görmək istəyir kinoda. Buna görə özünə oxşamayan bir oğlanı seçir. Bəxt elə gətirir ki, onun seçmədiyi və ona çox bənzəyən oğlan onun rolunu oynayır.



Hər iki insan öz rolunu oynayacaq adamı yəni, öz gəncliklərini təsvir edəcəkdilər. Polis bu işə başına gələnləri danışmaqla başlayır, daha sonra isə gənc aktyora kostyum tikdirməyə və güldan almağa gedir.



Mohsen isə oğlanla danışır və öz sevgilisini oynamaq üçün qız axtarır. Filmin dillərə dastan olan həmin replikası da elə bu məqamda deyilir:
-Yaxşı, sevdiyin biri var?
-Bəli.
-Bəşəriyyəti xilas etmək istəyirsənsə necə evlənəcəksən?
-Tək əldən səs çıxmaz.
-Kimdir o? Ailədən biridir?
-Bəli.
-Bibinin qızıdır?
-Xeyr.
-Xalanın qızıdır?
-Xeyr.
-Dayının qızıdır?
-Xeyr… Bəli.
-Səni sevir?
-Bəli.
-Hardan bilirsən?
-Həmişə oxumağı üçün verdiyim kitabların arasına çiçək qoyur.
-Hamısını oxuyur?
-Əlbəttə oxuyur.
-Soruşmusan?
-Önəmli yerlərin altından xətt çəkdiyi görürəm.
-O da bəşəriyyəti xilas etmək istəyir?
-Bəli.
-Hardan bilirsən?
-Altından xətt çəkdiyi cümlələrdən.
Çox dərin mənası olan bir replikadır.
Qaldığımız yerdən davam edək. Mohsen ilk öncə bu rol üçün öz dayısıqızının qızını nəzərdə tutur. Çox fantastik səslənəcək amma Mohsenin də dayısıqızı ilə eynən gənc aktyorun öz dayısıqızı ilə olduğu kimi münasibəti olub. Onlar Mohsenin dayısıqızıgilə gedirlər amma onun dayısıqızı qızının belə bir rolda çəkilməyini istəmir. Buna görə ikinci seçimə baş vururlar – aktyorun sevgilisi rola çəkiləcəkdi. Belə də olur. Nəhayət bütün set hazır olur və aktyorlar çəkilişlərə başlayırlar. indi gəlin biraz filmin ümumi fəlsəfəsindən danışım.
Filmdə polis gənc qızı sevir və ona gül alır ki, nə vaxtsa saatı soruşanda o gülü həmin qıza versin(bu ona heç vaxt nəsib olmur. həmişə həyəcanlandığından gülü verməyi yaddan çıxarır). Sevgi hissi filmin bu yerində ön plana çıxır. ikinci bir hiss də var: qəzəb. Gənc Mohsen məhz bu hissi təmsil edir. Onun ağlından sadəcə olaraq polisi yaralamaq keçir mərhəmət hissindən uzaq bir şəkildə. indi gələk əsas məsələyə hər iki insan aktyorlara bu hisslərini başa salmağa çalışırlar, amma alınmadığını görürlər. Mohsen özünü oynayan aktyora öldürməyi öyrədə bilmir. Polis isə bir müddətdən sonra öz aktyoruna olmamış bir hadisəni öyrətməyə çalışır. Həyatında olanların o qıza görə olduğunu düşünən polis aktyora qızı öldürməyini deyir.



Nəhayət həmin son səhnə gəlir. Bütün film məhz bu səhnə üçün hazırlanıb. Qız yaxınlaşır saatı soruşur. Əlini silaha aparan aktyor bunu etmək istəmədiyindən tərəddüd edir və vaxtı xeyli uzadır. Gənc Mohseni oynayan aktyor da bıçağı çıxarmaqda tərəddüd edir. Sonda hər şey qəfil cərəyan edir. Gənc polis güldanı, gənc Mohsen isə çörəyi uzadır. Dünyanı xilas etməyin öldürməkdən başqa yolları da var. Çörək və çiçəklə, ədalət və sevgilə, mərhəmət və eşqlə…

yazarların qısa hekayələri

Sevgi Manifesti

I Hissə - Qızılı payızda boz həyat

Soyuq payız günlərindən biri idi. Pəncərədən çöldə qəribə bir şaxta duyulurdu. Erkin həmişəki kimi həvəssiz halda çantasını yığıb məktəbə ordan da birbaşa hazırlığa getməyi düşünürdü. Həmin günü biraz qəribə hiss edirdi. Bunun səbəbi dünən gecə saat üçə qədər dərs oxumağı idimi, yoxsa havanın birazca çiskinli olmağımı onu dəqiq bilmirdi. Axı o çiskinli havaları heç sevmirdi. Çünki payız onun yaddaşında həmişə mənfi hadisələrlə yadda qalıb. Bir də onsuz da həyatı boz olan bir gənc ətrafın da boz olmağını necə sevə bilərdi axı? Kefsiz halda evdən çıxan Erkin də eynən bunları fikirləşirdi. Payız fəslini düşünürdü, yarpaqları düşünürdü... Solmuş, qızılı yarpaqları... Onlara baxdıqda özünü duyurdu sanki. Kənardan necə də gözəl görünür amma halbuki hər bir sarı yarpaq öz həyatını başa vurub və bir neçə gündən sonra çürüməyə başlayacaq. Erkin bir anlıq özünü yarpaqların yerinə qoyub fikrə daldı. Həyatı bir lent halında gözünün önündən keçdi, həm də elə sürətlə keçdi ki, dönüb geriyə baxmağa vaxtı qalmadı. indi o ancaq gələcəyi düşünürdü. Yarpaqların nə vaxtsa yaşıl olduğu onun ağlına belə gəlmirdi. Çürümək... Ağlında olan sadəcə bu idi. O da nə vaxtsa çürüyəcəkdi. Bəs çürüyənə qədər necə? O bu qədər zamanı nə edəcəkdi? Bunları düşünürdü ki, üzünə dəyən səhər küləyi onu sanki yuxudan oyatdı. Dərsə gecikdiyinin və bayaqdan yolun ortasında dayanıb balaca ərik ağacına baxdığını anladı. Heç nə olmamış kimi özünü toparladı və məktəbin yolunu tutdu.
Həmişəki kimi dərslərdə deyib gülürdü. Ümumiyyətlə deyib-gülməyi çox sevən biri idi. içdən-içə həmişə qəm çəksə də bunu heç vaxt üzə yansıtmırdı. Dostları onu daim pozitiv biri olaraq görürdülər. Onun olduğu mühitlərdə həmişə bir sevinc, bir coşğu duyulurdu. O da insanları xoşbəxt etməyi sevirdi. Şəhərin yeganə klounu kimi ondan başqa hamı gülürdü. Onun gülüşləri isə elə klounlarınkı qədər saxta idi. Hər gün demək olar ki, belə keçirdi. Bu minvalla o mənasız gənclik illərini yaşayırdı. insanlar daima onu maraq obyekti kimi görürdülər. Bu onu biraz da olsa sevindirirdi amma yenə də o daxilində həmişəki ampulanı saxlayırdı. Heç kim onun sirrini bilmirdi. Üzdə bu qədər xoşbəxt görünən bu insan necə ola bilərdi ki, daxildə bu qədər sınıxmış biri olsun. Fəqət, olacaqla öləcəyə çarə yoxdur. Onun da xarakterində belə olmaq var imiş. Hər şeyi yola verərək dərsin bitməyini gözləyirdi həmişə. O yalnız evdə rahat olurdu. O da çox az bir müddət içərisində. Çünki bir müddətdən sonra məcburi olaraq onlarla da ünsiyyətdə olmalısan və yenə az da olsa saxtalaşmalısan. Yəni ki, bu gəncin bir neçə əsas problemindən biri özü ola bilməmək və ya özünü tapa bilməmək idi.
Dərs bitdi. O indi tələsik bir şəkildə hazırlığa getməli idi. Demək olar hər gün gördüyü və onu çox sevən dostlarının yanında olacaqdı. Yenə də deyib gülmək məcburiyyətində qalacaqdı. Eyni zarafatlar, saxta gülüşlər və s. Amma bu gün fərqli bir şey də hiss edirdi. Onu ağacın qarşısında dayanmağa vadar edən həmin güc yenə onu izləyirdi. Bu dəfə onu hadisələrin cərəyan etdiyi mərkəzdə yaxaladı. Bir anlıq dayandı. Başını qaldırdı. Gözləri sanki başından əvvəl qalxmağa can atırdı. O nəyin baş verdiyini hələ də anlamırdı. Daim düşünür, son günlərdə olan davranışlarına məna verməyə çalışırdı. Gözlərinin tuşlandığı nöqtəni sanki görmürdü də. Axı bu gənc nə bilə bilərdi ki, elə neçə gündür baş Verənlərin səbəbi həmin o nöqtədə dayanan qızdır. Musiqiyə düşkün olan və həyatından musiqini əksik etməyən bu gənc bütün bu olanların yaratdığı güclü duyğu axınını bir az da olsa stabilləşdirmək üçün əlini cibinə saldı, telefonunu çıxarıb farsca bir mahnı qoydu. Bu gün heç kimə qarışmaq istəməyən Erkin başını qaldıranda ətrafında dostlarını gördü. O özü də bilmədən maraqları üzərinə yığmışdı. Hər kəs onunla birlikdə bu mahnının melodiyasına şərik olmaq istəyirdi. Hərçənd öz mahnı zövqünə kimsənisə şərik etməyi sevməsə də, etiraz etmədi. Hər kəs bir anlıq dayanmışdı. Gözlərini ən kənarda oturan o qıza yenə tuşladı. Artıq nəyin baş verdiyi ona aydın idi. Deyəsən onun ürəyi artıq boz rəngdən sıxılmışdı. Ona məhz sarı rəng lazım idi. Həmin qızın papağı kimi...
II Hissə - Uzun keçən qısa müddət
Şaxtalı keçən bir payız günü yenə həmin uşaqlar hazırlığa gəlmək üçün qapının qarşısında toplaşmışdılar. Erkin hər şeyi başa düşdüyü gündən bu yana – düz 4 günü sərasər düşünmüşdü. Beynində onun davranışlarını müəyyən edən amma onun özünün belə xəbərdar olmadığı bir plan canlanmışdı. Deyəsən onun bədəni bütün üzvlərin idarəsini beyindən alıb ürəyinə vermişdi. Elə o da hər şeydən bezmiş həyəcan, rəng axtaran ürəyinin əmrləri ilə hərəkət edirdi. Qapının önündə onu görəndə bir anlıq duruxdu. Nə edəcəyini az da olsa çaşdı. Onun özünə də bu qəribə gəlirdi. Ətrafında olan insanlar daim ondan bu məsələlərdə yardım istəyirdilər. Onun danışığı və məsləhətləri elə bir çoxları üçün uğurlu da olurdu. Amma məsələ özü olanda o sanki bütün bildiklərini yaddan çıxarmışdı. indi o dostlarının gözündə şişirdilən və özünün də yalanına aldandığı həmin təcrübəli cavan oğlan deyildi. Az keçmişdi ki, dostları onu yenidən əhatəyə aldılar. O bu dəfə vəziyyətdən çıxmağı bacarmışdı. Bu şans isə həmişə olmayacaqdı. Ona görə o nə isə etməli idi.
Son qərarı olanları bir neçə dostuna demək oldu. Dostlarını ehtiyat və xüsusi incəliklə seçən Erkin hər kəsə öz duyğularından danışa bilməzdi. Ona görə də çox yaxın bildiyi bir dostuna üstü bağlı bir şəkildə həmin qızdan danışmağa başlamışdı. Həmişə məsləhət verən tərəf olan Erkin indi özü məsləhət alan tərəf idi. Qəribədir, amma mümkünsüz deyil.
Hisslərini tam olaraq anlamışdı. Artıq yeganə məqsədi onun xoşuna getmək idi. Elə bil həyatına həqiqətən rəng gəlmişdi. Dərslərin ağırlığı, üzərinə düşən vəzifələr və s. problemlər onu heç narahat etmirdi. O halından xoşbəxt idi. Amma insanoğlu acgözdür daim daha yaxşısını əldə etməyə çalışır. O hisslərinin qarşılıqlı olacağı düşüncəsilə daim həmin qızla əlaqə saxlayırdı, onun gözünə girmək istəyirdi. Bunu da çox yaxşı bacarırdı. Qısa bir müddətdə çox səmimi ünsiyyət qurmağı bacarmışdı. Hər hazırlıq öz zarafatları ilə ortalığı boş qoymurdu. Daim nə isə tapır və insanları əyləndirməyi və daha da maraqlı biri olmağı bacarırdı. Boşluq olan kimi gözlərin çevrildiyi ilk hədəf o olurdu. Qəribədir ki, o da çox ustalıqla bu baxışları söndürə bilirdi. Öz zarafatları davranışları, arada etdiyi bəzi oyunlar hər şey sanki tam oturuşurdu və çox xoşagələn idi. içində olan sevgi onu daha da həvəsləndirirdi. O artıq əvvəlki saxta şəxsiyyəti yox daxilində bir yerlərdə çoxdandır yatmış olan həqiqi kimliyini ortalığa çıxarmışdı. Daxilindəki nikbin Erkin illər-illər öncə bədbin Erkinə uduzmuşdu. Lakin qisas vaxtı yaxın imiş. indi həmin bədbin Erkindən əsər əlamət yox idi. Artıq ürəyində bədbinliyə dair heçnə yox idi. Hər şey əla gedirdi. “Playlist”-ində olan mahnılar da dəyişmişdi. indi daha çox gəcnsayağı mahnılara qulaq asmağa üstünlük verirdi. Daha xoşbəxt və şən ritmli mahnılar seçirdi. Bir gün hazırlıqdan çıxanda adəti üzrə playlistindən bir mahnı seçdi. Təsadüfə bax ki, çoxdandır qulaq asdığı bu sənətçini sarı papaqlı həmin qız da çox sevirmiş. Erkindən sənətçinin adını soruşanda oğlan sevincindən qanad çalıb uçacaqdı. Onunla biraz həmin sənətçidən danışmağa başladılar. Artıq “playlist”-lərin ən üst sırasında həmin mahnı dayanırdı. Hər an, hər boşluq tapdıqda həmin mahnıya qulaq asırdı. Ağlında canlananlar isə çox təxmin ediləndir. Sarı papaqlı qız – Aynurun siması. Əvvəllər onu düşünmək xoş gəlsə də indi artıq bu əzaba çevrilirdi. Yanında olub ona toxunmamaq bir müddətdən sonra gəncin halisunasiyalar görməyinə gətirib çıxardı. indi o yalnız bir şeyi fikirləşirdi ürəyinin ondan xəbərsiz hazırladığı planın son həmləsini necə yerinə yetirəcəyini. Ürəyin planlarının mükəmməl işlədiyini də qeyd etmək lazımdır. Axı o özü də bilmədən hər şeyi yaxşıya çevirməyi bacarmışdı, həm də uzun keçən qısa bir müddətdə.
III Hissə - Son hazırlıq
Hər bir şey hazır idi, bircə Erkinin özündən başqa. O üzüb-üzüb axırına çatmışdı. Çox sevdiyindən nəyi necə edəcəyini tamam unutmuşdu. Ürəyi də deyəsən bu məqamda aciz idi. O yeganə çarəni dostlarına danışmaqda gördü. ilk olaraq ən yaxın iki dostuna bu haqda məlumat verib, məsləhət istədi. Artıq gizlətidiyi heç bir şey yox idi. Ən nəhayət bu qərara gəldi ki, sinif yoldaşlarından bir qızın vasitəsilə Aynurun sevgilisinin olub-olmamağını araşdırsın. Öz dostlarına içini açmağa qadir olsa da bunu digərlərinə demək onun üçün çətin və təhlükəli idi. Buna görə üstü bağlı bir şəkildə nacizanə bir istək dedi və ona lazım olan məlumatları aldı. Qızın sevgilisi yox idi. Bu sevindirici ola bilərdi, amma sevdiyi biri var idi. Erkin bu sözləri eşitdiyi gündən etibarən bütün ola biləcək ehtimalları götür-qoy etməyə başladı. Axırda bu qənaətə gəldi ki, deməyib özünə işkəncə verməyindənsə, deyib bir dəfəlik canını qurtarmağı daha yaxşıdır. Hər şey dəqiq olmalı idi. Buna görə ilk dediyi iki nəfərdən birindən işin əsli-astarını araşdırmağa başladı. Cavablar isə eyni idi. O artıq daha sərt və konrket qərarlar vermək üçün qarşısında heç bir maneə görmürdü. Bundan sonrakı çabaları hər şeyi deyə bilmək üçün olacaqdı. Bazar günü səhər vaxtı hazırlıqdan çıxdığı vaxtı özü üçün hədəf götürmüşdü. O vaxta qədər isə hər şey hazır olmalı idi. Buna görə şənbə günü bütün dostlarına onları tək buraxmaqlarını xahiş etdi. Artıq bu məsələni altı-yeddi nəfər bilirdi. Amma bu insanların içində qız yox idi və olmamalı idi də. Çünki Erkinin son zamanlar – təxminən 4-5 ay qızlarla münasibəti elə də yaxşı deyildi və bunu demək onun üçün səhv addım olardı. Onun üçün indi bu məsələlər çox da əhəmiyyət kəsb etmirdi. Daima ağlında hazırladığı sözləri təkrarlayır, danışacağı mətnin qüsursuz olmağını istəyirdi. Həmin günə az qalmışdı.

IV Hissə - Manifest və ya duyğu partlayışı
Vaxt çatmışdı. Bu gün Erkin daim baxışlarında batdığı, üzünə baxanda gözlərində atəş canlanan həmin qıza öz sevgisini etiraf edəcəkdi. Hazırlığa girirdilər. Digər günlərdən fərqli olaraq bu gün o səssiz idi. Baxışlar yenə onun üzərində idi, lakin danışdığı üçün yox. Hər kəsin məsələdən xəbərdar olduğu üçün. Onun baxışları isə yenə eyni nöqtəyə tuşlanmışdı. Əvvəlki qədər rahat nəzər sala bilmirdi. Daim baxır Aynurun da ona baxdığını gördükdə gözlərini qaçırdır və bu ardıcıllıqla eyni hərəkətləri təkrar edirdi. Hazırlığın bitməyinə az qalmışdı. iki nəfər müəllimdən icazə alıb biraz tez çıxacaqdılar. Digərlərinin də məsələdən xəbəri var idi. Yeganə qızlar bilmirdi ki, az sonra nələr baş verəcək. Artıq vaxt çatmışdı. O ciddi bir şəkildə durdu və əynini geyindi. Həmişəki qoşduğu və Aynurun da bəyəndiyi mahnılardan niyəsə qoşmadı. Bəlkə də bu günün fərqliliyini ona çatdırmaq istəyirdi. Otaqdan çıxdılar. Aynur ilə Erkin qabaqda yeriyirdilər amma onlardan bir neçə addım öndə qızlar gedirdi. Erkin sözə başlamaq üçün uyğun anı güdürdü. Aynur bu yerişlərdən şübhələnsə də, özünü anlamamazlığa vururdu. Bunu yaxşı bacardığını demək olmazdı. Erkin də bunu anlamışdı. Qızları ötməklərinə az qalmış Erkin “Bu gün hazırlığın var?”,- deyə soruşdu. Biraz təəccüblənən Aynur ona baxaraq: “Bundan sonra fizikaya da gedəcəm”,- dedi. Erkin qızdan danışmaq üçün iki dəqiqə müddət istədi. Onlar yeriyişlərini biraz da yeyinləşdirdilər. Qızları xeyli ötdükdən sonra Erkin güc bəla ilə sözə başladı:
-Aynur, sənə bir sözüm var. Çoxdandır demək istəyirəm, amma deyə bilmirəm.
-Heç indi də deyə bilmirsən.
-Hə, düzdü.
Kiçik bir sükutun ardından Erkin dərindən nəfəs alaraq davam etdi:
-Ürəyimdə saxladıqca artıq mənə yük olur bu.
Aynur gülümsünərək:
-Erkin, məni qorxudursan.
-O baxır sənin cavabına. Konkret cavab da gözləmirəm, düzü. Sadəcə olaraq istəmirəm bundan artıq ürəyimdə saxlayım.
-Ay da, görəsən fikirləşdiyim şeydi?
-Çox güman ki.
-Yox e, birdən mən fikirləşdiyim olmaz.
-Sən de, mən də deyəcəm.
-Yox, birdən dediyim olmaz.
Yenə ortalıq biraz səssizlik olur və onlar fərqinə varmadan yolun böyük bir hissəsini getmiş olurlar. Aynur biraz keçdikdən sonra sual verir:
-Sən Hicran ilə sevgili deyildin ki?
Erkin gülür və sinif yoldaşları arasında olan zarafat onun yadına düşür. Sinifdə sadəcə olaraq deyib-gülmək üçün belə bir zarafat yaranmışdı və bir müddətdən sonra çox ciddi bir şəkildə geniş miqyas almışdı. O olanları izah etməli idi:
-Yox əşi, o zarafat idi.
Bunları dedikdən sonra hər iki tərəf eyni şeyi düşündüyünün fərqinə vardı. Erkin bütün cəsarətini topladı, yenidən nəfəsini dərdi və bir nəfəsə dedi:
-Aynur, səndən xoşum gəlir.
Nə qədər cəsur olsa da, sevirəm deməyə cəsarəti çatmamışdı.
-Ay da, məni şoka saldın. Heç vaxt ağlıma gəlməzdi belə bir şey. Necə deyim, sən məni mən səni…
Bu sözləri dediyi anda Erkinin ürəyində bir qığılcım ümid alovunu yandırdı. Aynurun gülüşü, gözlərində görünən o sevinc, danışığı hər bir şey yaxşılığa bir işarə idi.
Aynur az keçməmişdi ki, sözünü bitirməyə çalışdı:
-indi nə deyim mən sənə?
-Onsuzda konkret olaraq cavab gözləmirdim. Sadəcə olaraq istədim deyim ki, ürəyimdə qalmasın.
-Nə deyim vallah? indi heç nə deyə bilməyəcəm.
-Yaxşı, problem deyil. Yəqin ki, düşünməyə vaxtın olacaq.
Bu sözləri də dedikdən sonra iki nəfər arasında olan münasibət konrketləşmişdi. Yenə ortalıq səssizliyə qərq oldu. Aynur bu sükutu pozmaq qərarına gəldi və dedi:
-Mən də deyirəm bu niyə bayaqdan sakit durur, baxır, çıxanda da mənimlə eyni addımlayır. Şablon olacaq deməyim, amma şokdayam bu dəqiqə.
-Bilirəm. Həyatdı da.
Bu sözü işlətməyi Erkin xüsusilə çox sevir. Təxminən beş ildir ki, Anarın “Beşmərtəbəli binanın altıncı mərtəbəsində” adlı əsərindən olan bu söz onun dilində dolanır və bir çox anlarda da lazımınca istifadə edir.
Onlar indi birbirlərinin gözlərinə baxa bilmirdilər. Aynur qızarmışdı. ikisi də fikri başqa yerə yönəltmək üçün arxadan gələn uşaqlara baxırdılar. Erkin həddən artıq sevinirdi. Sanki elə indicə ayaqları yerdən üzüləcəkdi. Aynurun hissləri isə hər kəsə müəmmalı qalmışdı.
Birdən Aynur: “Bunlar da on saata gələcəklər”,- deyə gileyləndi. Erkin əlini uzadıb dostlarını səslədi. Onlar da yəqin anladılar və addımlarını tezləşdirdilər. Hər kəs gəldi və Erkin oğlanlarla görüşdü. Sonda onlardan biri “Dedin?” sualını verdi. Erkin:
-Hə dedim.
-Nə dedi?
-Heç hələ fikirləşəcək.
Bu dialoqdan sonra artıq ayrılacaqdı. Hər kəsə “Sağolun”deyib yola qoyulan Erkin fit çala-çala hansısa melodiyanı mızıldanırdı. Deyəsən bu Emin Sabitoğlunun bəstəsi olan “Gözüm yaşla dolmasınmı?” idi. Məhlələrinə daxil oldu və sevincək evə doğru tələsdi. Hazırlığa gecikmişdi. Buna baxmayaraq heç narahat olmur və özünü çox xoşbəxt hiss edirdi. Yəqin ki, bu onun son həftə ərzində keçirdiyi ən xoşbəxt gün idi. Nəinki son həftə, hətta indiyə qədər yaşadığı ömründə keçirdiyi ən xoş günü ola bilərdi. Biraz heyifsilənirdi ki, beynində hazırladığı onca sözlərdən sadəcə bir neçəsini deyə bilmişdi. Amma bu da çox qısa çəkirdi. Həmin günün axşamı evə getdi və azca içki ilə gecəsini daha da şənləndirdi. indi geriyə sadəcə gözləmək qalırdı. Cavabın veriləcəyi günü gözləmək.
V Hissə - Qaranlıq - #000000
insan ürəyi nələrə qadir imiş… Erkin iki günün içərisində bunun şahidi oldu. Onun ürəyi qəfəsdə sıxışıb qalmış bir quş kimi çırpınırdı. Həyatı dolu-dolu yaşamağı sevən bir gənc üçün bundan aşağısını gözləmək də olmazdı. O bütün hissləri ən yüksək həddində yaşamalı idi. Artıq iki gün keçdi. Həyəcanla çərşənbə axşamının gəlişini gözlədiyi üçün bu müddət ona çox qısa gəldi. Səhər yuxudan durdu. Səliqə ilə üst-başını düzəltdi, həmişə istifadə etdiyi ətiri vurdu və saçını daradı. Məktəbə getməyə hazırlaşırdı halbuki. Hövsələsi daralmışdı, dərslərdə otura bilmirdi. Sadəcə olaraq istəyirdi ki, tez bir şəkildə hazırlığa getsin. Nəhayət, vaxt çatdı. indi o böyük bir sevinc və həyəcanla hazırlığın keçildiyi yerə doğru addımlayırdı. Gözü isə daim bir nəfəri axtarırdı və budur o öndə başını aşağı salaraq sakit bir şəkildə irəliləyirdi. Onlar gedib otağa daxil oldular. Uşaqlar hazırlıq başlamamışdan əvvəl həmişə deyib gülərdilər. Bu gün fərqli idi. Erkin də yerini dəyişmək qərarı almışdı. Qızın gözlərinə baxa bilmirdi. Baxdığı anda sanki gözləri alışır, ürəyini zəhərsiz bir ilan sancırdı. Utandığından mı ya verəcəyi cavabdan qorxduğundan mı ondan qaçmağa çalışırdı. Ona görə də həmişə qızın önündə oturduğu yeri boş buraxıb ən küncə doğru yeridi. Elə orda da əyləşdi. Yenə də gözləri həmin nöqtədə idi amma bu dəfə fərqli perspektivdən baxırdı. Bu isə çox pis olmuşdu. Həmişə baxanda gözlərində boğulduğu insanın gözlərinə baxa bilmirdi. Bütün hazırlıq müddətində sakit qalan bu oğlan arada sola çevrilib digər küncdə əyləşən qıza baxırdı. Qız da bu gün biraz fərqli idi elə bil. Saçını fərqli yığmışdı, geyimi biraz fərqli idi sanki, bir də baxışları da fərqli idi. Erkin mümkün olduğu qədər göz-gözə gəlməməyə çalışırdı. Qarşısındakı dəftərə baxarkən birdən səbəbsiz bir şəkildə başını sola çevirmək ehtiyyacı duydu. Gördüyü mənzərə onu biraz da ümidləndirdi. Aynur ona baxırdı. Bu baxışlar idi bəlkə də hazırlığın sonuna qədər onu həyəcanlandıran. Nəhayət bu hazırlıq bir zülm kimi də olsa bitdi. Hər kəs çıxmağa hazırlaşırdı. Onlar ikisi getmək üçün uzun olan yolu seçmişdilər. Elə yanyana yenicə gəlmişdilər ki, Erkin başladı:
-Addımlarımı eyniləşdirdiyimi görürsən və yəqin başa düşdün ki, sözə başlayacam.
-Sən yoxsa, mən?
-Ümid edirəm fikirləşmək üçün iki gün bəs etdi.
-Getdiyim gündən fikirləşirəm. Bilmirəm necə deyim ki, xətrinə dəyməsin.
Bu sözlər bir iynə kimi onun ürəyinə batdı sanki. O iynəni oradan çıxarmaq mümkün olmayacaqdı və həmin iynə ona indidən ağrı verməyə başlamışdı. Ürəyində hadisələrin mümkün ardıcıllığını qurdu, zamanın dayanmasını arzuladı. Aynur isə dayanmadı:
-Bilirəm onsuzda inciyən biri deyilsən.
Artıq nə cavab verəcəyini çaşan Erkin: “Hə, eləyəm. Var məndə biraz o xasiyyət”,- dedi. Onun dedikləri özünə də mənasız gəlirdi amma bundan sonra artıq dediklərinin heç bir əhəmiyyəti yox idi. Aynur sanki deyib canını bu işkəncədən qurtarmaq istəyirdi. Kənardan görünürdü ki, ona da bu mövzu üzərində danışmaq elə də asan deyil. Ona görə çox gözlətmədən davam etdi:
-Özün də bilirsən də temanı.
-Bilirəm amma hansını deyirsən?
-Mətin temasını.
-Hə bilirəm.
-Sənə onu kim demişdi? Nərgiz yoxsa Ülvi?
-Elə hər ikisi.
-Başa düşdün də yəqin ki. istəməzdim sənə yox deyim. Biraz şablon çıxır yenə amma Sən məndən də yaxşılarına layiqsən.
-Hə, elə bil biraz şablon oldu.
-incimə.
-Yox, yox. Həyatdı da.
Bu sözü işlətdiyi artıq ikinci an idi. Qəribə olan burasıdır ki, birində böyük bir ümid içərisində digərində isə həmin ümidlər qırıldıqdan sonra demişdi bu sözləri.
Erkin çölə çıxanda həmişə gözləri yaşarardı. Bu daha çox küləkli havalarda baş verirdi. Ətrafında olan insanlar da buna öyrəşmişdilər. indi onun gözləri yenə də yaşarmışdı. Bu dəfə də küləkdən. Sararmış bir yarpağın həyatına son qoyan bir küləkdən. Boz dünyanı rəngləndirən həmin küləkdən. Sarı papaqlı qız özü ilə birlikdə bütün rəngləri Erkinin həyatına gətirmişdi. Erkin isə bir şeyi bilmirdi. Bütün rənglər qarışanda sonda qara rəng alınır. Onun dünyası indi məhz həmin rənglə boyanmışdı. #000000 bu kodu o hələ həyatı boyu çox görəcəkdi. Bu kod qara rəngin, onun həyatının rənginin kodudur. Bəlkə nə vaxtsa bütün rənglər qarışmaz, bütün işıqlar qarışar. Həmin gün məhz həmin gün bizim gəncimiz ağ tonlarla qarşılaşacaqdır.

#sözaltı şeir

indicə bir şeir atdım elə bunu da atım bəsdi bu günlük
bilməm niyə oldum ki, pərişan beləcə
qaranlıq dərdimə yanır şam beləcə
səhərlər mən içirəm, gecə düşür qəm çoxalır
həyat çox çətin olur mənimçün axşam beləcə
bilməm niyə oldum ki, pərişan beləcə
düzəlmir, düzəlməsin artıq heç bir önəmi yox
onsuzda ümid bağlayanda məhv olur insan beləcə
bilməm niyə oldum ki, pərişan beləcə
bir şey ki, gül üzünə baxmağa heç gəlmir üzüm
onda diz döyüb deyirəm keçərmi dövran beləcə
bilməm niyə oldum ki, pərişan beləcə
deyirsən tap yaxşısını, bil ki, səndən yaxşısı yox
tapırlarmı bu qədər asan sən təki canan beləcə
bilməm niyə oldum ki, pərişan beləcə
həmin gün yadda qalar bir insan da öldü o gün
həmin insan mən idim, mən öldüm cavan beləcə
bilməm niyə oldum ki, pərişan beləcə
molla əmi, cismim üçün azca da səbr eylə hələ
indi isə ruhum üçün verəcəyəm ehsan beləcə
bilməm niyə oldum ki, pərişan beləcə

#sözaltı şeir

hamı yazır mən də bir ikisini yazım qoy ara-ara vaxtım olanda yazdıqlarımdan paylaşaram burda bundan sonra
Belə gətirdi qədər, sonda kədər qaldı mənə
Hamı tərk etdi məni, xəyallarla baş-başayam
Ağlımda bir sima var, bircə nəfər qaldı mənə
Belə gətirdi qədər, sonda kədər qaldı mənə
Gizlincə gözünə baxıb oxuyurdum hisslərini
Qəflət bir zaman oldu, ani nəzər saldı mənə
Belə gətirdi qədər, sonda kədər qaldı mənə
Qeybdən səs deyir mənə gözlərinə yaş yaraşır
Yaddaşım unut deyir, ürəyim sevmək öyrədir
içimdə müharibə: ürəklə yaddaş savaşır
Təəssüf ki, uddu ürək, sevgi zəfər çaldı yenə
Belə gətirdi qədər, sonda kədər qaldı mənə
Az qalıb görməyəcəm mən daha səntək gözəli
Götür bu xatirəni, məndəkilər qaldı mənə
Belə gətirdi qədər, sonda kədər qaldı mənə
Səninlə olanda bil gec keçərdi hər saatım
Eşq ilə keçirdiyim qərinələr qaldı mənə
Belə gətirdi qədər, sonda kədər qaldı mənə.