oksidosin

1. yunanca sürətli doğum mənasına gələn "eşq hormon" olaraq bilinən hormon. beyində hipotalamusda sintez olunur və hipofizdən buraxılır. qadınlarda doğum anında rəhmin genişləməsi üçün bolca ifraz olunmasıyla bilinirdi ilk başlarda. sonradan isə oksidosinin daha çox funskiyaları ortaya çıxdı. qadınlarda doğum anından başqa orgazm anında da yüksək miqdarda sintez olunur. "qucaqlama hormonu" olaraq da bilinir. zira oksidosinin sintezi arttıqca bağlı olduğun insanı qucaqlama, yaxın hiss etmə vəziyyəti ortaya çıxır. qadın və kişilərdə hər ikisində orgazm anında sintez olunmasına baxmayaraq qadınlar orgazmdan sonra partneri qucaqlamaq istəsə də kişilərdə oksidosin başqa təsirlər göstərir, kişilər qucaqlamaq istəmir, yatmaq istəyir, elmi olaraq aparılan təcrübələrə görə.

eşqə düşülən zaman hər iki partnerdə yüksək miqdarda sentezlənir. və bir birinə bağlanırlar. və yenə eşqə düşülən zaman dopamin və vasopressin ilə birlikdə ən çox sintez olunan hormon olaraq bilinir. insanlara və partnerə/məşuqə bağlılığı, sosyallığı arttırdığı bilinir. qadınlarda daha çox sintez olunması səbəbi ilə qadınar öz məşuqlərinə daha çox bağlanırlar və ona bağlandıqları üçün başqasını istəmirlər. kişilərdə isə nisbətən az sintezləndiyi və başqa təsirlər yaratdığı üçün kişilər partner dəyişikliyinə daha yatğındırlar. heyvanlar üzərində təcrübələr zamanı daha çox oksidosin verilmiş siçanın öz partnerinin yanında qalması, oksidosini azaldılmış siçanın isə fərqli partnerlərə getdiyi aşkarlanmışdır. burda qısa bir haşiya açmaq lazımdır; demək ki bir oğlana bağlanmış qızları kezban adlandırmamaq, fərqli qızlarda gözü olan oğlanı da qınamamaq lazımdır, zira təbiətləri gərəyi insanlar fərqlidir. həmçinin eyni cinslər arasında da müqayisə aparmaq çox da -düzgün deyil. misal "diləfruzun əri əbülfəz axşamacan oturur arvadının dizinin dibində, mənim qəzənfərim isə qapı qapı arvad dalınca gəzir" cümləsi yanlışdır, zira əbülfəz ilə qəzənfərin beynindəki oksidosin hormonu bərabər olmaya bilər (doğuşdan), həmçinin dopamini də qeyd etmək lazımdır. zira dopamin də partner dəyişikliyinə səbəb verir.

qadınlarda doğum zamanı sintezləndiyi üçün və doğumdan sonrakı aylarda yüksək səviyyədə olduğu üçün oksidosin "qucaqlama hormonu" kimi öz vəzifəsini yerinə yetirir. bu bir növ təkamülün nəticəsi də ola bilər, ananın öz balasını qucaqlayıb qoruması üçün oksidosin bir növ ona təkan verir. buna matrenal love deyilir. romantic lovedən fərqlidir və beyində fərqli nöqtələri hərəkətə keçirir.

biri ilə qucaqlaşıb görüşərkən, hətta əl ilə salamlaşarkən belə "təmas" səbəbi ilə oksidosin sintezlənir və o insana bağlılıq artır. qadınlarda daha çox sintezləndiyi üçün qadınların yaşam tərzlərinə birbaşa təsir göstərir. misal, streslə başa çıxmaqda qadınlar və kişilər fərqli yolları seçirlər. səbəbi isə stres anında qadınlardakı oksidosin miqdarı onları "tending and befriending" deyilən yola yönləndirir, "məşğul ol və dostluq qur". qadınlar streslə başa çıxmaq üçün bir şeylə məşğul olur, yemək bişirir, corab hörür, ev təmizləyirlər vəya dostları ilə görüşüb dərdləşirlər. onlardaki oksidosin, streslərini daha sakin yaşamağa kömək edir. kişilərdə isə az oksidosin səbəbi ilə stres zamanı onlar "fight or flight" deyilən yola yönəlirlər, yəni "savaş ya da qaç". ya sərt reaksiyalar verirlər, ya da insanlardan uzaqlaşırlar. və ya içlərindəki enerjini ortaya qoyacaqları yerlərə gedirlər. idmanlar bunun üçün münasibdir məncə.
(baxma: eşq/*127818)

2. paul zak`ın oksidosin haqqındakı aydın və gözəl izahı üçün;
http://www.ted.com/talks/paul_zak_trust_morality_and_oxytocin#t-957226

oksidosin

Yalnız deyilsən!

Yalnız deyilsən!