bağdad

1. iraqın paytaxtı və ən böyük şəhəri.
bağdad aşağı mesopotamiyada dəclə çayının hər iki tərəfində yerləşir.
şəhər qədim babilin, məşhur mədainin (ktesifon) qalığlarından istifadə olunaraq tikilmişdir. bağdadın tarixi 766-cı ildə əsasının qoyulmasıyla başlamamış, mesopotamiyada daha əvvəllər də burda sivilizasiya olmuşdur. bağdad deyildiyi kimi 766-cı ildə xəlifə əl mənsur (754-775) tərəfindən tikdirilmiş və ilk adı "darus səlam" (sülh-əmin-amanlıq evi) olmuş, sonralar "mədinətüs səlam" (sülh-əmin amanlıq şəhəri) adlanmışdır. bağdad adı isə burdakı kiçik qəsəbələrdən birinin adı olmuş və müəyyən müddət sonra bu ad bütün şəhəri ifadə etmişdir. bağdad farscadır. "bag" tanrı "dad" vermək-tanrının verdiyi nemət, ya da "bag" bağça "dad"vermək-verilmiş bağ-bağat mənasına gəldiyi düşünülür.
eramızdan 1000 il əvvəl ilk aptekin açıldığı bu şəhər 8-ci əsrdə sürətli inkişafa yenidən başlamışdır. abbasi xəlifəsi harun ər rəşid (786-809) bağdadda ilk kitabxana inşa etdirmiş, oğlu məmun (813-833) da atasının yolunu davam etdirmişdir.

8-9-cu yüzilliklərdə bağdad artıq inkişaf etmiş, kosmopolit bir şəhər idi. yunan filosoflarının əsərləri ərəb dilinə tərcümə edildiyi üçün bu dil elmin də dili sayılırdı. 832-ci ildə "darul hikmə" (hikmət evi)-nin açılması islam fəlsəfəsinin formalaşmasına zəmin yaratdı. bağdadlılar digər şərq mədəniyyətlərini öyrənərək tərəqqi etdi. məsələn 106-cı ildə çinli çay lun ilk kağızı ixtira etmişdisə, 794-cü ildə vəzirin oğlu ibn fazil dünyada ilk kağız fabrikini məhz bağdadda açdırdı. çünki şəhərə müxtəlif ölkələrdən alimlər gəlir, öz töhfələrini verirdilər. 9-cu əsrdə şəhər əhalisi bir milyona çatdı. bu dövrdə bağdadda fiqh, astronomiya, tibb, riyaziyyat, fəlsəfə kimi elmlər inkişafın pik nöqtəsində idi. şəhər min bir gecə nağıllar silsiləsində daim rifahla təsvir olunan əfsanəvi məkan olaraq şöhrət tapmışdı.

11-ci əsrdə güclənən büveyhilər bağdadı ələ keçirmək istəyərkən dövrün xəlifəsi qaim qüdrətlənən səlcuq dövlətinin sultanı toğrulu köməyə çağırmışdı. 1055-ci il dekabr ayının 15-i hücuma keçən toğrul şəhəri büveyhilərdən təmizlədi. xəlifə ona "şərqin və qərbin hökmdarı"titulunu verdi. 1142-ci ilə kimi səlcuq qoşunu burada qalmışdı...

bağdad üçün ən şiddətli zərbələrdən biri heç şübhəsiz 1258-ci il monqol istilası idi. onlar şəhəri viran qoyub xəlifəni qətlə yetirdilər. beləcə məşhur bağdad xilafəti süqut etdi.

növbəti yüzilliklərdə ağqoyunlu, səfəvi tərkibinə qatılan bağdad 1534-cü ildə osmanlı sultanı qanuni süleyman tərəfindən alındı. 1623-cü il 1-ci şah abbas şəhəri səfəvilərə qaytarsa da 1638-ci il sultan 4-cü murad yenidən buranı osmanlı torpağlarına qatdı. (şəhər səfəvi şahı şah səfi dövründə əldən çıxdığınnan onu sonralar "şah səfeh" adlandırırdılar)

20-ci əsrin ilk illərində bura almaniyanın eksponsional siyasətinin hədəfi idi ki, 1903-cü il berlin-bağdad dəmiryolu layihəsi hazırlanıb sonradan iflasa uğramışdı. 1917-ci il birinci dünya müharibəsində bağdadı ingilislər tutdu....

1958-də əsası qoyulan iraq respublikasının mərkəzi olmuş bağdad 1979-cu ildən səddam hüseynin millətçi ərəb bəəs partiyası tərəfinnən idarə olunmağa başladı.

səddam hüseyn hökumətinə qarşı olan müttəfiqlər 17 yanvar 1991-dən körfəz müharibəsi bitənə kimi (28 fevral 1991) şəhəri intensiv bombaladılar.

9 aprel 2003-cü ildə bağdad yenə bombalandı və abş səddam hüseyn hökumətini devirib iraqı işğal elədi

bağdada müsəlman şərqində çox önəm verilmiş, adı el məsəllərində daim çəkilmişdir.
"burda mənəm bağdadda kor kor xəlifə" və ya hələdə türkiyədə işlədilən "ana gibi yar, bağdat gibi diyar olmaz" deyimləri bu qəbildəndir.

2. yaşıl bölgə istisna ki bu yaşıl bölgədə hökümət orqanları,xarici səfirliklər və s. yerləşir yaşamağın cəsarət tələb etdiyi şəhər. bağdad artıq bağdad deyil. sünni-şiə olaraq ayrılan məhəllələrdə insanlar bir-birinə düşməndilər. bağdad gələcəkdə qurulacaq sünni ərəb dövlətinin paytaxtı olacaq ki, şəhərdə şiələrin üstünlük təşkil etməsinin bu məsələyə aidiyyatı yoxdur. şiələr gedib bəsrədədə yaşaya və öz şiə ərəb dövlətinin paytaxtı edə bilərlər.

bağdad

Yalnız deyilsən!

Yalnız deyilsən!