18. oruc tutmaq hər şeydən əvvəl allahın buyurduğu ibadətdir və özünə müsəlman deyən kəs hər şeydən əvvəl sırf allah ona oruc tut deyib deyə ibadət etməli və orucunu tutmalıdır. bu zahiri anlayışdır. bir də islamda onun fəlsəfəsini anlama, dərk etmə vardır və bu hər yoldan ötənin başı üçün deyildir. o səbəbdəndir ki hər başdan bir səs çıxır və hamı ağzına gələni danışır. əlbəttə mən elə bir iddiada bulunmuram ki mən filosofam amma aldığım təhsil və savadım imkan verir ki azca da olsa mülahizə yürüdə bilim. yoxsa biz kimik ki, heç nə bilmərik. sokrat demişkən, heç nə bilmirik.
orucun mənasını başa düşmək üçün əvvəlcə gərək islamın nə olduğunu, insanlara nə öyrətmək istədiyini başa düşəsən. əvvəllər də bir neçə entry-mdə yazdığım kimi islam hər şeydən əvvəl insanın öz nəfsi ilə mübarizə aparması dinidir. islamın əsas məğzi insanın öz nəfsini idarə etməsi və ona qalib gələ bilməsindədir. nəfs deyəndə ancaq yemək nəzərdə tutulmur. hər şeyə qarşı nəfs - pula, yeməyə, cinsi ehtiyac və başqa bir çox istəklərə. ümumiyyətlə əsas məsələ ondan ibarətdir ki, istəklərimiz dolub daşır və biz onların əsirinə çevrilməməliyik, əksinə onları düzgün şəkildə yönəldib onları idarə etməyi öyrənməliyik. islam birinci növbədə insana öyrətməyə çalışır ki, öz nəfsinlə mübarizə apar və onu idarə etməyi öyrən. bu müqəddəs işdir və ibadətdir.
oruc tutmağın da mənası 1 ay tamamilə allahın qarşısında ibadət edərək hər şeyə qarşı nəfsini boğmaqdır. yuxarıda dediyim kimi nəfs təkcə yemək yemək deyildir, bura cinsi ehtiyac və başqa şeylər də daxildir. ona görə də oruc tutanda təkcə qarnınla tutmursan hər şeyinlə ibadət edirsən - heç bir günah iş görmürsən. yalan danışmırsan, kiməsə pislik etmirsən, söyüş söymürsən, naməhrəmlərdən kənar gəzirsən. 1 ay özünü tamamilə bütün şeylərdən kənara çəkib ehtiyac və istaklərini "tərbiyə edirsən". bu allahın yanında bir ibadətdir və çox şərəfli bir ibadətdir. indi durub demiyin ki ibadətin yaxşısı pisi olmaz, sadəcə oruc tutmaq mənim üçün çox böyük bir işdir, çox müqəddəs işdir.
bi də deyirlər ki əşşi 11 ay nə gəldi elə sora oruc tut, da noldu. əvvəla burda məsələ ondan ibarətdir ki, özünə müsəlman deyib oruc tutan kəs 11 ay "nə gəldi eləmir" - zina eləmir, insanlara pislik eləmir, yalan danışmağa çalışır. diqqət edin yalan danışmamağa çalışır dedim çünki söhbəti "1 ay" məsələsinə yönəldirəm. heç kəs ideal deyil, və əlbəttə ki hamı nəsə günah eliyir. sadəcə olaraq allah ramazan ayında 1 ay oruc tutmağı buyurub ki ildə bir dəfə özümüzü günahlardan maksimum çəkindirək və nəfsimizi "tərbiyə edək". əgər kimsə oruc tutanda, ac qalanda birdən birə heç vaxt başa düşmədiyi bir şeyi dərk edibsə - "ayda bax ee dordan kasıblar necə ac qalırmış" deyib az da olsa onları başa düşdüyünü və bundan sora kasıblara kömək edəcəyi qərarını veribsə bu çox yaxşı bir şeydi. amma bu o demək deyil ki, hamı orucu acları başa düşmək tutmalıdır. əgər bunu dərk edibsə nə gözəl, amma orucu yuxarıda qeyd olunanlardan dolayı tutmalıyıq. və ən əsası sırf allah rızası üçün təmiz niyyətlə tutmalıyıq. yəni niyyətimizdə "arıqlamaq" ya nəsə başqa bir şey olmamaldırı. allah buyurub və allah buyurduğu üçün tuturuq. allah bütün oruc tutanların oruclarını qəbul eləsin.