14. müharibə sonrası, aclıq, kütləvi xəstəlik və bu kimi problemlər sonrası bütün cəmiyyətlər dinə, mistizmə, bilinməzə yönəlməsi hərdaim olmuşdur. (almanlar xaric de ay oğraş, almanlar xaric de).
tanıdıqlarımdan bir neçə hicablı təxmini bu formada imana gəliblər: "yuxuda ağ saçlı mikayıl mirzəyə oxşayan dayday "nöş imana gəlmrsən a bala" dedi, tər suyun içində oyandım...", "ay zaura baxırdım reski öz-özümə dedim ki, mən neynirəm ala, ondansa imana gəlim", "illərcə görmədiyim sinif yoldaşım birdən yadıma düşdü, 3 gün keçmədi ki, metroda gördüm həmin adamı, şokdaydım - həqiqətən tanrı uludur" tipli safsatalar.
bunlar əslində ideya boşluğunu doldurmaq, "gözəgörünməzdən kömək ummaq", "heç olmazsa tanrını razı salaq", "ya birdən öləndən sonra həqiqətən nəsə varsa?" kimi suallara özü ağlına batan cavab tapa bilmədiyi üçün məcbur "dinə iman etmişdir."
yəni adam paralel evrənlərdən, qara dəliklərdən, sicim teorisindən və bir çox "niyə"lərdən təsirlənib cavab axtarışına çıxmayıb. bilmədiyi, anlamadığı şeyi tanrının ayağına yazıb, öz tanrısını "yaradıb". və həmin tanrının gözündə də özü haqlıdır. başqalarını da öz tanrısı ilə yarqılayıb minməyə hazırdır. ona görə dindarların danışdıqları ilə yaşadıqları arasında bu qədər fərq, anormallıq var. hərəsinin öz tanrısı var və böyüdükcə bunlar qruplaşır, işidləşir, əxiləşir, iranlaşır. eynən fənərlilər, cimbomlular və s kimi.. heç birinin yaşadığımız bu sistemi bilmək ilə dərdi yoxdur, amma insanlara allahlıq etmək istəyirlər. bəziləri zorla, zora gücü çatmayan bəziləri də yalançı məsumluqla diqqətdə olmaq istəyir..
hicablıların sayının artması isə təhsilin dalının dağılması ilə əlaqədardır.