3. yəni əslində hər şey təkamül nəzəriyyəsinə uyğundu və din bunu əslində inkar eləmir. dinin inkar elədiyi şey bir şeyin yaranması üçün digər bir şeyi əsas götürməkdi, yəni insanın yaranması üçün balığın sudan çıxmasına ehtiyac yoxdu, çünki allaha nə yaraşmaz, nə də aciz deyil ki, bir şeyi yaradanda nədənsə istifa eləsin. sadəcə "ol!" əmri verər və qeyri şərtsiz olar. təkamül nəzəriyyəsi də burda qırılır biraz. niyə? çünki, allahı, yaradanı inkar edirlər? o zaman (baxma: kimdi yatıran dalğanı dəryada, ey insan?) big bang(lar)-a start düyməsini verən kim idi, nə idi? ruh hardan gəlir, hara gedir? şüur niyə təkcə məhz insanda var? instink yox, ki o heyvanlarda da var, məhz şüur. nəysə, açıq qalan suallar var, indi isə ortaq nöqtələrdən danışaq. deməli...
quran ayəsinə görə allah mələklərə mən insan yaradıram deyəndə, mələklər ona: " yenə də mi qantökən nəsil yaratmaq istəyirsən?" sualını verdilər. burdan aydın olur ki, adəmdən də qabaq sivilizasiya olub. amma kim(lər?) digər məsələ dünyanın yaradılışı, elmə görə 4 milyard ilə yaxındır. bu bizə görə dəhşətli bir zaman kəsiyi olsa da, allah üzün heç bir saniyə/salisə deyil: iki səbəbdən: bir Allah yanında zaman və məkan anlayışı yoxdu. ikincisi, yuxarıda dediyim kimi " ol" kəlməsi ilə yaranir hər şey.
sonra noldu? adəmin cənnətdən qovulması. bu cənnət göydəki cənnət deyil, yerdəki cənnətdir. elə elmin təxmini gəldiyi qənaətə de uyğundur, afrika. cənnət sözü hərfi mənası bağ olduğu üçün, adəm və həvva afrikadakı bağlardan birində şellənirmişlər, şeytan da onlara deyib ki, al bu almadan( ya da buğdadan) ye. yeyəndə də biraz uzaqlasiblar bağdan və bir daha geri dönə bilməyiblər. çıxan kimi də intim yerləri bir-birinə görsənib. sonra başlayıblar birlikdə həyat mücadiləsi verməyə. həm şeytan cənnətdə ola bilməz deyə, daha doğrusu bizim bildiyimiz axirətdəki/göydəki, güman ki elə bu yerdəki cənnətdir.
sonra nolur? bunlar çoxalırlar. din və ilkin sosial qaydalar olmadığı üçün insanlar bir-biri ilə cinsi əlaqəyə də girirlər. (bax: insest )

din o zaman cəmiyyətdə vacib olur ki, o cəmiyyəti idarə etmək çətindir və qaydalar, qanunlar toplusu lazımdı.
beləliklə afrikadan keçib, yuxarılara doğru, hindistana, ordan da indoneziyayaya qədər gedirlər. burda da yeni bir qırılma nöqtəsi yaranır.
ernst haeckel ( häckel- bizim dildə hekel) hansı ki sosial darvinizmin atası hesab olunur, deyirdi ki, indoneziya adalarındaki adamlar son meymun ( insandan əvvəlki) və ilk insan arasındaki( homo sapiens) arasındaki mərhələdə qalıblar. yəni inkişaf etməyiblər, orda cəmiyyətin ətraf mühit ilə əlaqəsi kəsilib deyə. daha sonralar, şagirdi rus alimi həmin yerə gedir, ustadını səhv çıxardır, ustadı olan professor haeckel de ondan inciyir. amma, buna baxmayaraq haeckel xalqların, daha doğrusu irqlərin köçü və kökü haqqında çox detaylı məlumat verib. biz ari irqinə daxilik, almanlarla aramızda bir bağlantı var. haeckel-in irqlərin təsviri daha sonralar nazi almaniyasi tərəfindən rasist niyyətləri üçün istifadə olunur və yəhudiləri qırırlar.

indiyə isə qayıdaq adəmə yəni ilk adama. nə qədər fikir müxtəlifliyi olsa da, hamı eyni yerdə dayanır: əvvəldə nə var idi? yənu hawking deyimi ilə desək: before nothing.
sevgili Göte-miz bu suala belə cavab verir: am Anfang war das Wort [ əvvəldə söz var idi] yəni "ol!"

note: ernst haeckel-in youtube-da çox ejdaha ingiliscə bəlgəsəli var. oturun izləyin