11. sartre nə qədər müəllimdirsə, camus o qədər yaxşı tələbə idi. camus-u müəllimləşdiyi vaxt, sartre qocalmışdı və yolları ayrıldı. başqaldıran insanı oxuyaraq başlasaydım, yəqin camus-nun digər kitablarıyla maraqlanmayacaqdım. başqaldıran insan modelini nietzschevari ifadə etməsi, foucault qarışığı sosyologiyayla açıqlamağa çalışması alınmamışdı. bərbad olmasa da, normal da deyildi. camusu istər taun, istər yad romanlarıyla dramanın iliklərini qurutmağı bacarmışdı. xoşbəxt ölüm isə bütün roman boyu ölməyə ac olan birinin cənnətin qarşısındaki evdə ölümünü təsvir edirdi. romantik vaxtlarında, ağzında siqaretiylə, dramasını ortaya qoyan camus-nu bəhsi keçən üç roman üçün alqışlamışdım. digər esseləri haqqında isə danışsam, alınmayacaq. meursault xarakteri isə fikirimcə raskolnikovun alter eqosudur. türkiyədə bir dəfə zeki demirkubuza bu sualı vermişdim. hardasa eyni fikirlərlə ortaq məxrəcə gəldik. dostoyevski küləyinin, meursault-da hiss edilməsi bariz idi. xoşbəxt ölüm, yad romanından qabaq yazılmışdı. və hər ikisinin xarakteri meursault idi. meursault-nu yad romanıyla daha yadlaşmış olaraq tanısaq da, mən meursault-nu xoşbəxt ölümün sətrlərində daha çox bəyənmişdim.
uzun sözün qısası; kgb tərəfindən öldürüldüyü fikirlərinə inanmaq istəməyərək, avtomobil qəzasıyla möhtəşəm ölümlərdən birinə imza atmış - köhnə yazıçılarımdan - biri kimi camus-u üçün darıxıram.