8. kompleksli bir təhsil siyasətinin olmaması.
15 il təhsil aldım bu ölkədə bircə dəfə də olsun plan-programlı dərs keçirildiyini görmədim.
başlayaq 1ci sinifdən gəlirsən oturursan dərsdə səhərisi gün 3-4 yekəgöt valideyn gəlir ki,uşağımın yerini dəyiş qabaqda otursun. nə var nə var bunun atası yekədaşşağdı bunun balası qabaqda oturacaq,oxusa dərd yarı heç oxumurdular. beləcə təməl sorunlar başlayır. 20 gün keçir başlayırla pul yığmağa müəllimlər günüdü. nə keçdin ki müəllimə? axı hələ bu qabı doldurmamısan axı nəsə də umasan? sən bir yana səni keçdik direktora,zavuça tas çatmalıdı. niyə qırırsan 6-7 yaşlı uşağın belini.
aylar keçir bu minvalla,yeni ili,8 martı,novruzu əlifba bayramı,hətta öz adgünü,direktorun adgününə pul yığdırırsan? səni bizlərmi doğduq ki adgünü də keçirdək? 45 dəqiqəlik dərsin yarısı jurnal yoxlamaq,yarısı ailəndəki axşamki söhbətləri keçməyəmi gəldin? yoxsa elmmi verməyə? hələ utanmaz utanmaz vaxt çatmadı deyib riyaziyyat,fizika müəllimlərindən icazə alıb saatlarla danışmaq. o buna bunu dedi,bu ona onu dedi,gündəliyi təmiz saxla,partaları təmiz saxla,üstündəki süfrəni sən yu,sən yu. amma qarşılığında dərs keçmə. dərs keçsən onsuz maraq yaranacaq parta da cızılıb yazılmayacaq. keç də bu dərsi.
dərsə 2 dəqiqə gecikən şagirdi şahın keşikçiləri kimi ayaq üstə küncdə saxla,dərs boyu da danla. sən dərsinə hörmət edib 2 dəqiqə gecikəni ayaqda saxlayıb niyə qırırsan o uşağın ayağını sənə olan inamını,ümidini? dərsini keç də.
növbəti günlərdə lövhəyə çıxardıb niyə çətin yerdən məsələ misal elətdirib aşağı qiymətlə təhsilə olan marağını puç edirsən?
biologiya,zoologiya kimi fənnləri direktorun ştatına yazılmış bir məktəb düşünün hətta bir neçə məktəb düşünün.dərsə gəlməyən direktor düşünün əvəzedici göndərib sinif boşqalmasın səs salanlara 2-3 yazmağını düşünün bu məktəbdən həkim,bioloq,zooloq çıxar? çıxmaz.
bu gördüyünüz problemlər kökdən başlayır 11il davam edir. təkcə müəllimlər də günahkar deyil,şagirdlərdə də günah var. amma tendensiyanın kökündə yenə müəllimlər durur təhsil vermədiyin şagirdin də səndən artıq olası deyil onsuz. 9a keçən kimi tualetdə siqarət çəkən,pornoya baxan bir cəmiyyətdə nə təhsil axı? hər zəng sonrası bir birini dərsdən sonra duelə çağıran,ətrafına özü kimi tay tuşunu yığıb dalaşacağı adamı seçən bir ölkədə irəli deyə bi şey ancaq təşkilat adı olar. geri qalmasın nə etsin bu təhsil. 10cu 11ci sinifdə fışqıran hormonlarıyla qız sevən oğlan istəyən,göz-qaş edən,dərsdən 1 saat tez qaçıb dərs çıxışında məktəbin qabağında maşınla şou göstərib səs-küydən dərs keçməyə imkan verməyən bir gənc nəsil vardı. 4 ildi getmirəm universitetə girəndən,inanıram ki hələ də var.
o zar-zor keçən illərdə məktəbdən cəmi 40-50 nəfər girərdi universitetə onun da 8-10u yüksək balla,qalanı bəxtə-xuda. o bəxtə xuda girən uşaqların tələbəlik illəri də məktəbdən heç fərqlənmir. zəng vurulsun düşüm siqaret çəkim vaxtım keçsin məntiqi ilə keçir həmin 4 il də. onsuz qırıq-sınıq natamam biliklə girdiyin universitetdə onu lap şilküt edirsən öz əllərinlə,öz beyninlə.
yadımdadı 1ci kursda ilk günlər arxada zipposuyla stol yandıran kim,kağız yandırıb ayaq altına atan kimi,belə mühitdə nə dərs?
yenə köhnə hamam köhnə tas. zamdekan gəlir,dekan gəlir 2də 1 dərsi bölür.ona qayb yaz buna qayb yaz. səs salan oğlanlar,çənə qızlar,auditorianı ələ ala bilməyən müəllimlər.
4 ildə 3 ayrı qrupda oxudum dedim bəlkə uşaqlarlıqdı yox hamısı eyni ağılda eyni dünya görüşdə. tək-tük olardı ki,fikirləri bakirliyini qorusun -* hər kəs nəyinisə itirə-itirə gəlmişdi buralara.
o 4 ildə cəmi 5 mütəxəssis gördüm,planlı programlı dərs keçən qrupu ələ alan adam. komputerilə,proektoru ilə yepyeni slidelarla tələbədə maraq oyadan. düşün 50 fənn keçirsən lakin 5-6 müəllimdən razı qalırsan universitetdə.
qalanı sovet psixologiyalı,çantasında 80cı illərin mühazirələri ilə yorucu 90 dəqiqələr. bitse de gitsek ədasında keçən 4 il. sadəcə son 2 ili oxuya bildim öz gücümə. yaxşı ki də oxudum. əslində texniki təchizat olaraq bütün imkanlar sunulur tələbələrə amma tələbənin atılımı olmadıqca bunlardan xəbəri olmur.
düşün amerikadan,kanadadan,israildən,ruminiyadan video dərslər var amma tələbələrin xəbəri,olanların da marağı yoxdu.
səbəb də informasiyanın universitetlə tələbələr arasında düzgün aparılmamasıdır. burdan almaniyadakı universitetə mesaj yazırsan 3-5 dəqiqə ərzində cavab gəlir,amma burdan bura universitet daxili transkriptini tyutordan almaq 2 gün,dekanı tapıb imzalatmaq bir həftəni alır.
universiteti bitirirsən kariyera mərkəzi səni ixtisas təcrübəsinə ixtisasına uyğun yerə göndərmir,o əziyyət çəkib oxuduğun 2 ilin də bir x çəkir üstündən.
belə bir təhsil sistemi olan ölkədə təhsil də tələbə də irəli gedə bilməz.
təhsilimizin qurtuluşu üçün çox az işlər görülür. çox az adam fədai olur,dərs keçir,rüşvət almır. onların da sayı barmaqla sayılır. hazırda universitetlərdə dərs keçən mütəxəssisləri xaricə oxumağa təcrübə programlarına göndərmək lazımdı. həmin müəllimlər təhsilimizi bataqlıqdan xilas edə bilər. şəxsən effektini yuxarıda yazdığım 5 müəllimdə görmüşdüm. auditoriyanı ələ almaqları,təcrübələri,tələbədə maraq yaratmaqları çox fərqlənirdi yerli təhsil almış müəllimlərdən.
universitetlər ildə milyonlarla manat pul qazanır həmin yaranmış maliyyədən mütləq 5-10 müəllimi seçib yayda və qışda seminarlara göndərmək lazımdı. və bu fəaliyyət hər il sayları artılaraq davam etdirilməlidir. bu iradlarımı və təklifimi universitetdə də səsləndirmişəm. ümid edirəm qulaq ardı edilməz yoxsa vay gələcək nəsillərin halına.