2. elmi ədəbiyyatdan daha çox özgələşmə kimi tanıdığımız bir nəzəriyyə. yadlaşma nəzəriyyəasinin əsasları karl marks tərəfindən işlənmişdir. marks kapitalizmi iqtisadi yadlaşmanın əsas səbəbi kimi göstərir. kapitalist münasibətlərin inkişafı yadlaşmaya səbəb olur. burada əmək şəraitinin ağırlığı, əməyin nəticəsinin insandan uzaq düşməsi, "izafi-dəyər" əmək alətlərinin çatışmazlığı , iqtisadi manupulasiya və s. başlıca səbəb kimi göstərilirdi. yəni, əmək şəraitinin ağırlığı, iş yükü qrafiki və s kimi amillər işçidə əməyə qarşı xüsusi bit etinadsızlıq, biganəlik yaradır ki, bu da yadlaşmaya gətirib çıxarır. məsələn işçi işə getmir, yaxud işinə həddən artıq həvəssiz yanaşır. erix fromm da yadlaşmanı kapitalist münasibətləri fonunda izah etmişdi. o deyirdi: yadlaşma- kapitalizmdə hər insanın qaçılmaz bəlasıdır. yadlaşmanı təkcə iqtisadi deyil, eləcə də psixoloji, fəlsəfi, siyasi aspektdən də izah etmək olar. məsələn fəlsəfi yadlaşma daha çox alber kamyunun yaradıcılığında ön plana çıxır. onun "yad" əsəri buna bariz nümunədir. yadlaşmanın psixoloji-fəlsəfi tərəflərini izah edən kamyu qeyd edir ki, bu durumda insan sanki hər şeydən qaçır, ətrafında hər şeyə biganə, etinadsız yanaşır. sanki fərd özü özünə belə özgələşir. onunçün heç bir dəyər qalmır. ən yaxınlarına belə yadlaşan fərdin durumunu kamyu əsərdə bir cümlə ilə izah edir "bu gün anam öldü. bilmirəm, bəlkə də dünən ölüb". artıq hər şeydən uzaqlaşan və soyuyan insan həyata bir absurd baxır. hər şey öz anlamını, dəyərini itirmişdir. absurdun isə çıxış nöqtəsi yalnız intihardır.
müasir dövrdə cəmiyyətdə yadlaşmaya səbəb olacaq vastələr kimi əsasən televizya, qətl, cinayət verlişləri və s. göstərilə bilər. hətta təhsil sistemində belə yadlaşma problem kimi meydana çıxır. burada dərslərin ağırlığı, müəllimin uşaqları həddindən artıq sıxması, aşağı qiymət yazması və digər amillər dərsə qarşı etinadsız, yad münasibətə gətirib çıxarır ki, bu da təbii ki yolverilməzdir.