13. "o elə demiş, bu belə demiş, bu belə etmiş" sözlərini bir yana qoyaq da bu "türk" "azerbaycan türkü" və "türkiyə türkü" sözlərinə diqqət verək. qısa yazacağam, ağıllı insanlarsınız, "ləb demeden ləbləbi" ni başa düşərsiniz.

millət dediyimiz topluluklar bir-birindən necə ayrılır? din, dil, rəng, coğrafiya? bəlkə hamısının təsiri var lakin ən əhəmiyyətlisi "dil" dir əfəndilər dil.

peki, iki dil bir-birindən necə ayırd edilir? bunun da cavabı müasir dil alimlərə görə "qarşılıqlı anlaşabilirlik" dir. iki fərqli ləhcə/şivə/dialekt vs. danışanlar anlaşıyorlarsa (bunun təfərrüatlı ölçümləri də var da deyək biz yetmiş faiz, səksən faiz) biri mən zimbabveliyem, digəri də surinamlıyam desə də eyni dili danışarlar.

indi soruşuram, türkiye vətəndaşları ilə azerbaycan vətəndaşları öz rəsmi dilləri ile danışıb bir-birlərini anlayabiliyorlar mı? sanaram ittifaq edirik ki "bəli".

dilləri bir olduğuna görə bu iki ölkənin rəsmi dilini ana dilini danışanlar da eyni millət olur mu? əl-cavab: "olur".

indi qavqa haradan törəyir ona baxaq.

1. türk, sözü türkiyədə yuxarıda zikr etdiyimiz şəkildə bir millətin fərdi olmağı deyil, türkiyə respublikasında vətəndaşlıq bağıyla bağlı fərd olmağı təyin edir. bu vəziyyətdə axmaq bir şəkildə yunan da, qaraçı də, kürd də türk oluveriyor. bu səhvdir.

2. millət və dil ayrımlarının yalnız dilçilik və sosiologiya vs. elmlərə görə deyil siyasi mənfəətlərə görə de olur. bu gün çində tək bir "çin dili" olduğunu qəbul etmək də norveç ilə isveç dilinin fərqli dil olduğuna inanmaq da siyasi bir hadisədir.

3. bir dilin iki fərqli şivə/lehçesini yazı dili etsəniz "azerbaycan dili" ilə "türkiye türkçesi" arasındakı fərqləri dərhal əldə edərsiniz. bir düşünün, erzurumlu başqa, muğlalı başqa, niğdeli başqa şəkildə yazır. türkiyədən ən aşağı on dil çıkarırsınız.tabii hamısı "azerbaycan dili" ilə "türkiye türkçesi" kimi bir-birinə bənzər şəkildə.

bu vəziyyətdə şapkanı önümüzə qoyaq da düşünək, "azərbaycan türkcəsi" və "azərbaycan türkü" ifadələrinə elmi olaraq mı qarşı çıxırıq, yoxsa türkiyəden və türkiyə türklərindən nifrət etdiyimiz üçün mi palçıq atırıq?