1. "yad qadının məktubu"

stefan zweigın 1920-ci illərdə yazmış olduğu, qarşılıqsız sevgini bir qadının dilindən anlatdığı əsər.

"Oğlum dünən öldü"dən "oğlumuz dünən öldü, bizim oğlumuz, sənin öz oğlun"a keçid edən qadın- məktubu yazan hər şeyi etiraf edir:
--spoiler--

13 yaşından bəri illərlə onun ətrafında ruhu belə duymadan gəzindiyini, vyanadan ayrılanda- sevgisindən uzaq düşəndə onun üçün yas tutduğunu, yetkinlik yaşına çatanda artıq bir qadın hissi və "onun olma" istəyi ilə geri qayıtdığını və hətta buna nail olduğunu, hamilə qaldığını, onun oğlunu dünyaya gətirdiyini, amma həyatına təsir etməsin deyə ona deyə bilmədiyini, özünü sataraq oğlunu atasına layiq böyütdüyünü, birlikdə olduğu şəxslərin ona böyük hörmət və sevgi bəslədiklərini, hətta evlilik təklifi etmələri, amma onun eşqinə sadiq qaldığını və yenə göz-gözə gəldikləri və əl-ələ yatağa girdikləri o son gündə belə -ilk bir yerdə olduqları gündən nişanələr də verməyinə baxmayaraq-onu tanımadığını, köməkçisi olan qocanın 1 saniyəlik baxışından belə onu tanıdığını, amma sevdiyi insanın onu əsla tanımadığını anladır bütün həyatını sevdiyi insana həsr edən bu qadın. Elə bir həyat ki, bütün hər şeyə qarşı qulaqlarını və gözlərini bağlamış, yalnızca bütün doğrusu-yanlışı, əyrisi-düzü, enişi-yoxuşu sevdiyi insan olan həmin həyat.

--spoiler--

Psixologiyanın dibinə enmiş zweig'ın bu əsərini oxuduqda hadisələrin həqiqətən baş vermiş olduğunu, məktubu həqiqətən də belə bir obsessiya qarışıq sevgiyə sahib olmuş qadının yazdığını düşündüm, çünki yalnız məhz bu cür qarşılıqsız sevgi yaşamış olanlar bilə bilər ki, bunlar real həyatda da baş verə bilər, lakin deyilmiş. Məsləhətim odur ki, keçmişdə də bu kimi hadisələr yaşamış, hələ də təsirində qalmış olan kəslər varsa, bu kitabı oxumağı bir müddət ağıllarından keçirməmələridir, əks təqdirdə bir neçə gün kitabın təsirində qalmaq gözləniləndir.


--spoiler--

"amma mənim içimi aça biləcəyim heç kəsim yox idi, kimsə mənə bir şey öyrətmiş, mənə xəbərdarlıq etmiş deyildi, təcrübəsiz idim və hər şeydən xəbərsiz idim: özümü taleyimə bir uçuruma atlayarmış kimi təslim etdim".

"saatlarca, hətta günlərcə o zamanlar səninlə necə yaşamış olduğumu anlada bilərəm, hətta mənim üzümü haradasa heç tanımayan səninlə".

"indi artıq mənim üçün yalnız sən varsan dünyada, yalnızca sən, mənimlə əlaqəli heç bir şey bilməyən sən, bu arada heç bir şeydən xəbəri olmayanı oynayan və ya hər şeyi və hər kəsi lağa qoyan sən. Bəli, yalnızca sən, məni əsla tanımamış olan və həmişə sevdiyim sən".

--spoiler--