1. bəzi məlumatların əsla dəyişməyən, həmişə eyni qəbul etməsini müdafiə edən düşüncə axınıdır. ən bariz nümunəsi isə din faktı üzərindən verilər. elm, siyasət, fəlsəfə, din və digər hər mövzuda əsla yeni məlumatı qəbul etməz. araşdırmaya şiddətlə qarşı çıxan bu axın, təbii olaraq fəlsəfə elm budağından heç xoşlanmaz.

amma öz doğruları yeni belə olsa hər şəkildə qəbul edilməlidir düşüncəyə görə, buna nümunə olaraq; erkən-orta dövr faktor orta əsrlərdəki xristianlıq təlimləridir. aristotalin söylədiyi hər şey, şərt farketmeksizin, doğru qəbul edilmişdir. bunun nəticəsində isə, cənnəti parselleme, engizisyon məhkəmələridir..

dərhal əlavə etmək lazımdır ki, bu düşüncə quruluşu hər pisliyi törədən, dövlət və rəhbərlik döyüşləri ilə doğulmuş və inkişaf etmişdir. ayrıca aristotale də gəlsək, coğrafi kəşflər ilə inkişaf edən avropada, ata-oğul-müqəddəs ruh yəni 'təslis "anlayışı dövrün ziyalıları tərəfindən haqlı bir sorğuya girmişdir.

aristotalin doqmatik təliminə görə; hristiyanlık'ta təslis vardır. yəni ata (tanrı) oğul (keşişlər vasitəçilər) və müqəddəs ruh, eyni mertebededir. yəni bir keşiş də tanrı sayılır. amma eyni zamanda tanrı nüfuzunun də fərqli olduğu bilinər. teslis'in bu ziddiyyəti, ilk universitet olan bologne universiteti tələbələri tərəfindən sorgulanmış və 'o zaman tanrı da insan' cavabı verilmişdir. burada, ziyalılar, doqmatizmi istehza etməkdədir.


doqmatizm, dövr devrimleriyle, insanlıq həyatından təəssüf ki, çıxmamışdır.

fransız qiyamı olduğunda belə, girilən 'işıqlanma çağında, çağ gərəyi olaraq fəlsəfə edilməsinə icazə verilmişdir lakin bu səfər də edilən fəlsəfə doqmatik olmuşdur.

newton, fəlsəfə sahəsində (təbiət qanunu ilə tanınan) hər şeyi təbiət ünsürünə bağlamaqdadır. yəni ona görə, dünyaların orbitdə qalması, çox yaxşı insanların öldürülməsi və digər bütün uc hadisələr də yalnız təbiət nizamıdır.