--sitat--
Rooting nədir? Onun mənfi və müsbət cəhətləri
Azərbaycanda Android istifadəçilərinin və bu ƏS-nə olan marağın günü-gündən artması Android üçün çox istifadə olunan, çox danışılan “rooting” əməliyyatı nə olduğu, onun mənfi və müsbət cəhətləri, necə əldə oluna bilinəcəyi haqqında istifadəçilərdə sual yaradır. internetdə azərbaycan dilində bu cüt tam dolğun resursun olmadığını nəzərə alaraq “rooting” əməliyyatı haqqında ətraflı və hər bir Android istifadəçisinin başa düşəcəyi dildə məlumat vermək istərdim.
- Rooting nədir?
Rooting Android ƏS-də çalışan telefon/planşetin sahibinə “superuser” hüquqları verməklə ƏS alt-sisteminə qoşulma və dəyişiklik etmə imkanı verir. Baxmayaraq ki Android açıq-qaynaqlı bir ƏS-dir, burada da istifadəçi varsayılan halda öz cihazında “tam hüquqlu” olaraq ƏS-i üzərində müxtəlif administrativ işlər apara bilmir.
- Bu proses və termin nəyə görə “rooting” adlandırılır?
Root termini Unix/Linux ƏS-də sistemdə bütün proqram, servislərə, fayllara giriş və dəyişiklik etmək imkanı olan “superuser” istifadəçisini təsvir edir. Android ƏS-i də Linux nüvəli ƏS-lərindən biri olduğu üçün həmin termin burada da eyni mənada istifadə olunur.
- Android-in root edilməsi nəyə lazımdır?
Suala ümumən yanaşsaq, root Android istifadəçiləri əsasən öz cihazları üzərində tam hüquqlu və azad istifadəçi olmaq məqsədilə onu root edirlər. Root sahibi olan istifadəçi öz cihazında istənilən dəyişiklikləri edə bilər.
- Bəs nəyə görə istehsalçılar Android telefon və plaşetləri root olunmuş halda satışa çıxarmırlar?
Bəli belədir… Siz Android ƏS-li bir telefon və ya planşet aldığınızda onun tam hüquqlu istifadəçisi yox, bir növ “qonaq” istifadəçisi olursunuz. Ancaq istehsalçıların bunu etməkdə bir səbəbi var. Onlar istifadəçilərin alt-sistem fayllarına daxib olub, orada hər hansı fayllarda dəyişiklik edib və nəticədə Androidinizi təmirə yollamağınızı istəmirlər. Həmçinin istehsalçı istifadəçiyə root imkanı verməməklə ƏS sistemini nəzarətdə daim saxlaya bilir, siz alt-sistem fayllarına dəyişiklik etmədikcə cihaza daimi dəstək və yeniləmələr göndərə bilirlər.
- Root edilmiş Android hansı üstünlüklərə malik olur?
1. Dəyişdirilmiş ROM-lar. Hər kəs yəqin ki Android və digər smartphone-larla bağlı “ROM” sözünü eşidib. Açılışı “Read Only Memory” deməkdir və sizin telefonun yaddaşında olan bütün ƏS, ayarlar, ƏS ilə birgə gələn müxtəlif təyinatlı tətbiqləri özündə cəmləşdirir. Root edilmiş hər bir Android cihaza zövqünüzə, tələblərinizə uyğun müxtəlif developer qrupları və ya tək developer-lər tərəfindən hazırlanmış ROM-lar yazmaq mümkündür. Məsələn siz Samsung Galaxy telefonu istifadəçisisinizsə və TouchWiz interfeysi sizi qane etmirsə, internetdə developerlər tərəfində təklif edilən çoxlu sayda digər interfeysə sahib ROM-lar telefonunuza yükləyə bilərsiniz.
2. Temalar, inferfeys dəyişiklikləri. Təkcə TouchWiz, HTC Sense kimi istifadəçi interfeyslərini deyil, root vasitəsilər ƏS-nin istənilən interfeys detallarını, ikonları, düymələri, şriftləri zövqünüzə uyğun dəyişdirə bilərsiniz.
3. Kernel dəyişmək imkanı, performası yüksəldə biləcək ayarlar. Bir çox dəyişdirilmiş ROM-lar özlərində təkcə interfeys dəyişiklikləri deyil, həm də daha performans təklif edirlər. Root edilmiş Android-də siz prosessor tezliklərini dəyişə bilər, developerlər tərəfindən dəyişdirilmiş Linux kernelləri, onlarla bərabər gələn müxtəlif dəyişdirilmiş drayverlər yükləyə bilərsiniz.
4. Daha yeni Android versiyasına yeniləmə imkanı. Əvvəl də qeyd etdiyim kimi dəyişdirilmiş ROM-lar sizə istehsalçınin telefonla bərabər verdiyi Android-in daha yeni versiyasını sizə təklif edə bilir. Məsələn Android 2.2-də istehsalçı sizə yeniləmə təklif etməsə də developerlərin hazırladıqları ROM-lar ilə siz cihazınızı Android 4.2.2 və ya daha yeni versiyaya qədər yeniləyə bilərsiniz.
5. ƏS və onun tətbiqlərini “backup” və silmək imkanı. Root edilmiş Android-də siz müxtəlif tətbiqlər vasitəsilə cihazınızda mövcud olan sistem və yüklənmiş tətbiqləri, müxtəlif servisləri və ya bütöv ƏS-ni backup edə bilərsiniz. Məsələn Play Store-da mövcud olan Titanium Backup və ROM Manager sizə backup işləri görməyə tam funksional olacaqdır. Bundan əlavə root edilmiş Android cihazınızda ƏS-nin özündə silinməsi mümkün olmayan tətbiqləri və servisləri root vasitəsilə daimi olaraq silə bilər, onun rezerv kopyalarını yarada bilərsiniz.
6. Yeni imkanlar! Play Store-da da bir çox tətbiqlərə rast gələ bilərsiniz ki o tətbiqlər Android-inizdə mütləq root olmasını tələb edirlər. Root hüququ olan Android-lərdə həmin tətbiqlərdən istifadə edib daha çox funksionallıq əldə edə bilərsiniz. Məsələn AdFree Android tətbiqi ilə müxtəlif oyunlarda və ya tətbiqlərdə reklamlarıb göstərilməsinin qarşısını ala biıərsiniz. Və ya ProxyDroid tətbiqi ilə eyni kompüterinizdəki kimi Android-inizdə də proxy ayarları quraşdıra bilərsiniz.
- Bəs Android-i root etməyin mənfi cəhətləri hansılardır?
1. Cihazınızı daimi xarab edə bilərsiniz. Android-inizi root etmək üçün ən böyük risk onu daimi olaraq xarab edə bilməyinizdir. Root edilmə prosesinin çox ciddi və dəqiq aparılması zəruridir. Hər hansı bir kiçik səhv sizin cihazınızı daimi olaraq xarab edə bilər!
2. Cihazınızın zəmanəti itə bilər. Android-in root edilməsi cihazlardan asılı olaraq bəzən bir çox proseduralardan keçir. Məsələn “bootloader”-i kilidli olan cihazlarda ilk əvvəl kilidin açılması, daha sonra isə root üçün ƏS-nin hack edilməsi zəruridir. Bütün bu proseduralar isə çox cihazınızın istehsalçı zəmanətini ləğv etmiş olur. Bəzi cihaz istehsalçıları isə istifadəçini cihazı root etməkdən və ona dəyişdirilmiş ROM-lar yazmaqda yayındırmaq üçün ona dəyişikliklər qeyd edən xüsusi sayğac yerləşdirirlər.
3. Təklükəsizlik! Root edilmiş Android öz alt-sistemlərinə girişə icazə verdiyi üçün müxtəlif naməlum mənbələrdən cihazınıza root tələb edən tətbiqlər yükləmək ciddi təhlükəsizlik məsələlərinə gətirib çıxara bilər. Həmin tətbiqlər sizin cihazınızdakı məlumatları oxuya bilər, onlarına göndərə bilər və ya arzuolunmaz proses və servisləri cihazınızda emal edə bilər. Bu səbəbdən cihaza naməlum mənbələrdən root hüququ tələb edən tətbiqlər yüklənməsində çox diqqətli olmaq lazımdır!
- Bəs root edilmiş cihazı yenidən əvvəlki halına gətirmək mümkündürmü?
Bəli! Bu proses “root” tərminin antonimi olaraq “unroot” adlandırılır. Root etdiyiniz zaman tələb olunan təxmini eyni proseduralarla siz cihazınızı yenidən əvvəlki halına gətirə bilərsiniz və bununla da root hüququnu ləğv edə bilərsiniz. Əvvəl də qeyd etdiyim kimi Android cihazın root edilməsi, bootloader-inin kilidinin açılması cihazınızın zəmanətini ləğv etdiyi üçün, hər hansı səbəbdən hər nə vaxtsa cihazınızı təmirə göndərməli olsanız cihazınızı ilk əvvəl unroot, daha sonra isə bootloader kilidini yerinə qaytararaq onu yenidən zəmanətli vəziyyətinə qaytara bilərsiniz.
- Root qanunidirmi?
Bəli, tam qanunidir! Hər nə qədər istehsalçılar istifadəçiləri uzaq tutduqları, zəmanət vermədikləri bir proses, özəllik olsa da Android cihazın root edilməsi bütün dünyada tam leqal, qanunidir. Məhz elə bu səbəbdəndir ki Play Store-da da çoxlu sayda Google-un təsdiqlədiyi root hüququ tələb edən tətbiqlər mövcuddur.
- Hər şey aydındır. indi mən Android-imi necə root edim?
Bugünkü gündə Android cihazların və istehsalçılarının 100-lərlə sayda olması təbii olaraq onlar arasında fərqlərə səbəb olur. Bu səbəbdən də Android cihazları root etməyin konkret mövcud bir metodu yoxdu, hər biri istehsalçısından, modelindən asılı olaraq özünün unikal metodu ilə root edilə bilir. Cihazınız və onun modelindən asılı olaraq internetdə onun root edilmə haqqında məlumat axtara bilərsiniz. Bu işdə forum xda
saytı hər zaman köməyinizə çata bilər və ya saytımızın yeni istifadəyə verilmiş rooting ilə bağlı forumunda cihazınıza uyğun sorğunuzu yerləşdirə bilərsiniz.--sitat--
mənbə :droid.az