bugün wiki təsadüfi son
sözaltı sözlük
məsləhət postlar mesaj Profil

...

big bang

əjdahalar   googlla
yazarların baxdığı seriallar - yazarların favorit serialları - the big bang theory - öyrənildiyində təəccübləndirən məlumatlar - sözlük yazarlarından teleserial tövsiyələri - unudulmaz film replikaları - stephen hawking - başlıqları alt alta oxumaq - yazarları düşündürən suallar
    7. riyazi bir termindir. mənası isə aşağıdakı kimi tərif olunur. əgər bir diferensial tənliyin mövcud olduğu intervalın başlanğıc nöqtəsi, həmin tənliyin maximal həllinin başlanğıc nöqtəsindən daha kiçikdirsə, onda tənliyin həlli özünün başlanğıc nöqtəsində bir sinqularlığa sahibdir. riyaziyyatın abstraktlığından azacıq aralanmaq üçün fiziki bir dildə anlatmağa çalışacam. əgər bir hərəkət tənliyinin təyin olunduğu intervalın başlanğıc zamanı, həmin tənliyin həllinin başlanğıc zamanından daha əvvəldə yerləşirsə, onda hərəkət tənliyinin həllinin başlanğıc nöqtəsində bir sinqularlıq var. sinqularlıq balaca bir dəyişikliyin sonsuz təsiri olduğu nöqtələrdi,bu nöqtələrdə fiziki qanunlar keçərli deyil. indi abstraktlıqdan tamamilə kənara çıxmaq üçün bildiyimiz bigbang nəzəriyyəsinə bağlıyacam. fəzanın hərəkət tənliyi bütün zamanlar üçün keçərlidir. mənfi sonsuzluqdan, müsbət sonsuzluğa qədər. yəni əzəli və əbədidir. amma tənliyin həlli, hansı ki, qalaktikaların, ulduzların, planetlərin, hətta atomların, elektronların koordinatlarını göstərməlidir, müəyyən bir sonlu nöqtədən başlanğıcını götürür, bizim fəzamızda 15 milyard il əvvəldən. təbii ki, 15 milyard il əvvəl mənfi sonsuzluğa baxanda daha böyük rəqəmdir. riyaziyyatda big bang haqqında qanuna görə onda tənliyimizin bu həllinin başlanğıc nöqtəsində bir sinqularlıq olmalıdır, hansında ki, fiziki qanuna uyğunluq mövcud ola bilməz. doğurdan da böyük partlayışı izah edərkən hər şeyin sıfır həcmdə sonsuz enerjiyə sahib nöqtədən çıxdığı deyilir. sinqularlıq da məhz budur, həmin nöqtədə fiziki qanunlar mövcud deyildi. ondan trilyonda bir saniyə sonra fiziki qanunlar var idi, amma həmin sıfır nöqtəsində yox idi.
    təbii ki, böyük ehtimal riyaziyyatdakı bu qanunun adını big bang nəzəriyyəsindən sonra qoyublar. amma qanunun mövcudluğu big bang nəzəriyyəsindən əvvəl də bilinirdi, yəqin başqa adla. riyaziyyata heyran olmamaq mümkün deyil. necə də açıq deyir. əgər hərəkətin, prosesin fiziki qanunauyğunluqları onların mövcud olmağa başlamasından əvvəl də mövcud idisə, onda fiziki reallıqlar bir sinqularlıqdan başlayır.
    bu qanunun başqa cür versiyası da var:
    (bax: blow up)



hamısını göstər

üzv ol

...