1. tarixin ən məşhur riyaziyyatçılarından ancaq həvəskar olanlarından fermatın ölümündən sonra riyaziyyatçılara qoyub getdiyi, üçyüz ilə yaxın riyaziyyatçıları məşğul edən ancaq profil rəsmimdəki sir andrew wiles tərəfindən 1995-96 cı illərdə sübut olunan teorem. eyni zamanda hüquq təhsili alan fermat ölümünə az qalmış son bir riyazi fikir irəli sürür: x*n+y*n=z*n

yəni ki n>2 olduğu təqdirdə bu ifadə həmişə keçərsizdir. milyonlarla ədəd üçün yoxlanılmasına baxmayaraq bütün ədədlər üçün keçərli bir sübut yoxdursa hipotez elə hipotez olaraq qalır. fermat yazdığı bu bərabərliyin altında qısa bir not yazır:

"… cuius rei demonstrationem mirabilem sane detexi. hanc marginis exiguitas non caperet! "

bir sözlə bu təklif üçün möhtəşəm bir isbat tapmışam ancaq yazmaq üçün kağızda yer yoxdur. fermatın yazmaq üçün yer olmaması bəhanəsi ilə üstü kölgəli qalan hipotez düz üçyüz ilə yaxın sonra ingilis riyaziyyatçı tərəfindən isbat edildi.

n=1 və n=2 hallarında bərabərlik doğrudur ancaq iş n>2 pilləsinə qalxanda dəyişir. isbatın mətni haqqında sir andrew wiles entrysində yazacam.

teorem sübut olunandan sonra insanlar düşünməyə başladılar; görəsən fermat həqiqətən isbatı bilirdi ya yox? bir çox qəzet, jurnal, internet saytları bu mövzuda yazdı, pozdu ancaq bir çoxu fermatın isbatı bilmədiyini düşünürdü. bəhanəyə bax: kağızda yer yoxdur. yəni adamın evində bir dənə kağız yox idi? -*

ikincisi və ən maraqlısı isə isbatın müəllifinin üstündə durduğu düşüncədi; deməli, isbatın mətni üçyüz il əvvəl bilinməyən riyazi ifadələrə söykənir. bir neçə il əvvəl təzəcə kəşf olunan ifadələrə. bəs fermat bunları bilmədiyi halda necə isbatı bildiyini iddia edirdi? isbatın qısa izahını yazmağa çalışsaq iyirmi səhifəlik entry olar ancaq fermat bu isbatı bir səhifədə yaza biləcəyinə necə inanırdı? yəqin fermat riyaziyyatçılar bu problemlə məşğul olsun deyə necə deyərlər çox ağıllı bir biclik işlətmişdi; riyaziyyatçıları isbatı düşünməyə təşviq etmişdi.