19. millətçilik və avrasiyaçılıq haqqında

ssri'dən sonra doğulmuş nəsil ali təhsilini bitirib ictimai həyata və əmək bazarına girir. köhnə nəsil (bütün sahələrdə) üstün mövqelərini itirməyə başlayır. bu, təbii prosesdir. yeni nəsil qarabağı görməyib. bunun gündəlik həyatımızda ağır psixoloji nəticələri olsa da, torpaqlarımızın qaytarılması baxımından (strateji hədəf olaraq) bədbin olmağa qətiyyən əsas vermir.
uzun sürən münaqişələrin bir maraqlı cəhəti olur - münaqişənin ilkin mərhələsində uduzmuş nəslin yerinə, bir qayda olaraq, daha davakar nəsil gəlir. fələstin'də "intifada"nı başlatmış nəsil işğala məruz qalmış nəsil deyil, ondan sonra gələn nəsil oldu. çeçenistan'da mübarizəyə qalxmış nəsil də sonrakı nəsil oldu. uzun yazmaq istəmirəm, örnəklər çoxdur.
başqa bir tərəfdən, münaqişənin ilkin mərhələsini udmuş nəslin yerinə, bir qayda olaraq, nisbətən dinc nəsil gəlir. bu nəsil münaqişənin davamını istəmir, ondan faydasını da ala bilmir. münaqişəni başlatmış və onun ilkin mərhələsini udmuş nəslin çoşqusu yeni nəsildə olmur. yeni nəsil rahat həyat istəyir, başqasının torpağına iddialardan əl çəkməyə meyilli olur (təzyiq görürsə). məsələn, ermənistan'da bunun kövrək işarələrini görmək olur.
qarabağ münaqişəsinin ilk mərhələsində hər iki tərəfdən iştirak etmiş nəsil bir-birini yaxşı tanıyır, dilini bilirdi. hər iki tərəfin yeni nəsli bir-birinin üzünü belə görməyib, ortaq xatirələri də yoxdur. mən bunu yaxşı hal hesab edirəm. düşmən tərəflərin (nəsillərin) ortaq xatirələri münaqişənin həllinə (o cümlədən hərbi yolla həllinə) mane olur. nəsil dəyişimi baxımdan üstünlük bizdədir (bir tək demoqrafik anlamda demirəm bunu).
nəsil bir tək bizdə deyil, başqa qonşularımızda da dəyişir. rusiya'da ssri'ni görməmiş nəsil sərbəst həyata başlayır və köhnə nəsli üstün mövqelərdən atacaq. amma rusiya'nın yeni nəsli daha davakar, imperialist və şovinist olacaq (ssri'nin çökməsinin "intiqamını almaq" istəyəcək). odur ki, rusiya'dan bizə qarşı təhlükələrin artacağını düşünürəm.
iran'da da nəsil dəyişimi gedir. inqilab nəsli üstünlüyünü itirir. yeni nəsil dini rejimdən yorulub, azadlıq və modernləşməni seçir. seçicilərin, sahibkarların və dövlət qulluqçularının arasında inqilabdansonrakı nəslin ağırlığıdır ki, iran'ı abş'la açılıma doğru aparır. açılımın başqa səbəbləri də var, amma ən vacibi - daxildə gedən nəsil dəyişimidir. abş - iran açılımı bizim üçün əlavə problemlər yarada bilər (çox guman ki, yaradacaq da). bu haqda ayrıca yazaram bir gün. iran'da yeni nəslin, siyasi dindən uzaqlaşıb, siyasi millətçiliyə doğru gedəcəyini düşünürəm.
orta asiya ölkələrində də millətçi ruh güclənəcək. ictimai düşüncədə türkçü yön artacaq. bu, həm də, rusiya və çin kimi ölkələr qarşısında milli kimliyi və müstəqilliyi qorumaq üçün vacib olacaq. başqa ağlabatan yolları yoxdur.
türkiyə'nin yeni nəsli, əksinə, osmanlı ovqatındadır. akp'nin yürütdüyü siyasətin təsiri var, təbii ki. amma bu, bir tək akp'nin işi deyil (ola da bilməz). ölkədə artan gözləntilər belədir. akp "qonşularla sıfır problem" (problemsiz qonşuluq) siyasətini yürüdürdü. kobud gerçəkliksə odur ki, türkiyə'nin bütün qonşuları problemlidir. suriya'da müharibə, iraq'da müharibə, azərbaycan'da müharibə, gürcüstan'da müharibə, ukrayna'da müharibə, yunanıstan çökür, balkanlar sabit deyil. bu tərəfdən də iran güclənir. türkiyə'nin yeni nəslində neo-imperialist ovqat, bu mənada rusiya'nın yeni nəslində neo-imperialist gözləntilərin artmasına oxşayır.
bir sözlə, ətrafımızda hər yerdə (hətta avropa'da) ya millətçi, ya şovinist, ya da imperialist proseslər gedir. bu proseslərin içində din ancaq alət kimi istifadə olunasıdır (necə ki, həmişə istifadə olunub). çox ehtiyatlı olmalı, istər dini, istərsə dünyəvi beynəlmilləlçi təbliğatlara uymamalıyıq. milli (dünyəvi) dövlətimizi gücləndirməliyik.

soz6 yazarından not: aramızdakı kommunistlər, ssri tərəfli insanlar, xilafət arzu edənlər, kontr arqumentləriniz görsənmir axı?