97. yaddaş zəyifliyinə görə çox hissəsini xatırlamıram deyə sevinib, ya üzüləcəyimi bilmədiyim bir şey.
uşaqlığımdakı tam dövrləri xatırlamasamda, valideynlərimin irsi daşıdıqları problem bütün həyatıma iz qoyub.zibilin adı talassemiyadır.valideynlərim bu qan xəstəliyinin daşıyıcısıdırlar.talassemiya olmaqla, daşıyıcı olmaq çox fərqlidir.daşıyıcı olmaq heç bir məhdudiyyət vermir.nə qan azlığı, nə ürək qüsuru nə də sağlam insanda olmayan nəsə.iki daşıyıcı, iki xəstənin övladı ya daşıyıcı olur, ya xəstə.
böyük qardaşım talassemiyadı.o dövrdə yayğın xəstəlik olmadığından, həm də rayon yeri filan gec aşkarlanmışdı.hələ, qardaşımın xəstəliyi aşkarlanmayana qədər özlərinin daşıyıcı olduqlarından xəbərsiz idilər..
talassemiya olan biri mütəmadi qan köçürməlidir özünə.
xəstələrin görünüşü yaş artdıqca dəyişir.dəmir artıqlığından dəri qaralır.zənci kimi olmur, amma bildiyin solğun, qara bəniz olurlar.burunları ortadan batıq, dodaqları yuxarıya və aşağıya doğru yüngül meylli olur.başları böyük olur.daha dəqiq desəm, arxa hissəsi uzun olur.
nəysə.uşaq vaxtı qardaşımın hər şeyi olardı.nizamiyəydi nəyəydi balaca maşınlar olardı.qardaşımda ondan 10 larla var idi.amma məndə yox idi.əslində mən oynada bilərdim, amma hər şey qardaşımın idi.velosipedim olmayıb, heç vaxt.qardaşımın olub.təzə paltarları olub, mən onları sonradan geyinmişəm.uşaq vaxtı bu mənə xoş gəlmirdi şübhəsiz ki.bir az nifrət, bir az paxıllıq olardı.mənimlə maraqlanmazdı böyük qohumlar çox vaxt.onun nazı çəkilərdi.düzünə qalsa, deyirlər ki mən elə də baş ağrıdan olmamışam.yeməyin ver, altın təmizlə, yatızdır qalan vaxtı özünə bir iş tapacaq uşaq olmuşam.
yaşım artdıqca az-çox nələrisə anlamağa başlayırdım.talassemiya mərkəzinin qabağında(o vaxt deyəsən ora yox idi, respublikanskidə olurdu)atamla mən maşında oturardıq.atam yatardı, mən bilmirəm nə edərdim.maraqsız keçən zamanlar, yaddaşa yazılmır yəqin ki.bəlkə də ondandır uşaqlığımdan az şey xatırlamam.mamam qardaşımın yanında olardı, qardaşıma da qan vurulardı.xəstələri qorxaq və s. kimi bilirlər.amma bu adamlar o qədər iynə görür ki, heç nədən də qorxmur.indi təsəvvür edəndə dəli oluram.mənim qardaşımın həyatı maraqlı keçir dediyim zamanlarda, qardaşım həftədə 2-3 dəfə 2-3 saat qan köçürdürdü özünə.
hələ vəziyyəti bəzən kəskinləşəndə bir iki həftə xəstəxanada yatdığı da olurdu.söhbəti tamamilə anladığım vaxt çox sevinirdim xəstə olmadığıma.adi birinin xəstə olmamağına sevinməsi, buna tay ola bilməz, bəylər.
indi keçirəm uşaqlıq xatirələrimin sentimental hissələrinə.
qardaşımı öldürmək istədiyim dövrlər.
elə olurdu qardaşıma qan vacib lazım olurdu.qan bankda normalda qan olur, amma müəyyən intervalla.yəni hər gün durub deyə bilmərsən ki, mənə qan verin.elə vacib olanda, mama zəng edirdi qan banka.o cındır işçilərə yalvarırdı..danışıb qurtarandan sonra qışqırardım üstünə, hədsiz əsəbləşərdim.xəstə valideynləri güclü olurlar.bu onların xarakterlərindən asılı olmur, onlar güclü olmağa məcbur olurlar.ona görə mən valideynlərimin kiməsə yalvarışını, yaltaqlığını, ağız açmasını görməmişəm.bu daha da ağırlaşdırırdı məsələni.o anlar qardaşıma nifrət yaranırdı.çün ki, qardaşım elə olanda qan vurmağa getmirdi.imtina edirdi, getmirəm deyirdi.öz-özümə deyirdim, ay oğraş səninçün mama yalvarır, sən getmək istəmirsən.indi oxumuşam, görmüşəm, öyrənmişəm.ki, hərə bir cür etiraz edərmiş.sən demə qardaşım da mamanın yalvarmağın istəmirmiş..
böyük qardaşın üçün sənin dalaşmağın.
qardaşım zahiri fərqliliyinə görə asosial olmuşdu.əlbət, mən o vaxt nə bilirdim asosiallıq nədi.mənsə həmişə sinifdə, hazırlıqda, məşqdə, olduğum hər yerdə aktiv olmuşam.ətrafıma yığılıblar.dostlarım, xətrimi istəyənlər çox olub.ona görə hər gün harasa çağırılmışam, ad günü, adi çay içməyə filan.qardaşım heç vaxt gəlməzdi.bir dəfə nəsə oldu, gəldi.qarayevə çağırmışdı dostlarım.getdik, oturduq, tanımadığım uşaqlar da gəldi.dostlarımın dostları filan.biri qardaşıma baxıb dedi ki, qaqaş kitaydı diyəsən.dostlarım uşağın ağzının poxunu tez bazar yığışdırdılar.mən heç vaxt qorxağ filan olmamışam.amma niyəsə o vaxt heç nə deməmişdim.15 li yaşlarım olardı.
qardaşıma köçürdükləri qanı bir dəfəsində yoxlamamışdılar.hepatit imiş..tez bilindi, xərc tökdü atam tez müddətdə təmizləndi.hepatit də başqa bəladı.bir evdə yaşaya yaşaya, hər kəsdən ayrı yaşamalısan.oyunçunu diskalivikasiya edilməsi kimi.sən bu komandadansan, amma qırağda dayan, girmə oyuna, həyata..a kişi, sənin səhər yediyin yağın ayrı boşqabda olmasından kiçik olub da, bundan böyük olan dərd var?hamam ləvazimatların hamamın ümumi stendində olmur, ayrıca çantada olur..nə bilim, çətindi..
sonra dalağı şişmişdi.o da qan bazasıdı deyə, nəsə talassemyalılarda filan yaşa çatanda şişməyə başlayır.sonra onu əməliyyat elədilər götürdülər.

arada otururuq tək olanda qardaşımla, söhbət edirik.çox arıqdı.mənə idmana getmək istədiyini deyir.bir az kökəlmək, əzələ filan yığmaq istəyir.plastik əməliyyat etmək istəyir burnun.bax o anlarda, mən dünya xaraba qalmışın ədalət tərəzisin sikmək istəyirəm.tərəzivi sikim dünya..

11 yaşımda bacım olmuşdu.az yaşlarda talassemiya görünüş də bilinmir.hələ çoxu qəşəy olur.toppuş filan.bacımın talassemiya olmamasını istədiyim qədər, qardaş, heç, nəyi o qədər könüldən istəməmişəm, arzulamamışam.hələ nəticlər öyrəniləndəki həyəcanı demirəm.bacım talassemiya olmadı..

bu yazdıqlarım samanlıq da bir otdu sadəcə.indi bunları başa düşdüyüm dövrdə, seyrək saçlı qardaşım mənə baxanda, saçlarımı daramağımdan belə utanıram.abilər, bilirəm siz dölbeyin deyilsiz ki, belə edəsiniz..amma edənlərə deyin, icazə verməyin onlara xəstələri, zəyifləri, qüsurluları, zahiri görünüşü fərqli olanları diskriminasiya etsinlər.onları sevin, yaxın buraxın özünüzə, mənə təklif bir dəfə edəndə, onlara israr edin.kömək edin, amma qüsurludu deyə etdiyinizi bildirməyin.onların düşünməyə vaxtları çox olur, onlar üçün yaşadıqları bu həyat türmədi.xəstəlikləriylə məhdutlanan sərədlərdi həyatları.ona görə daha həssas olurlar, çox sentimental olurlar.demək istəmədiyiniz, etmək istəmədiyiniz şeyləri onlar başqa cür alqılayırlar.həssas olun onlarla, ehtiyatlı davranın.ədalətin heç vaxt bərqərar olmayacağı, xəstə doğulan uşaqlara görə günahlandırılacaq kiminsə olmadığı bu dünyada, səbəbkar axtarmayın.artıq baş vermiş bir şeyi, həll etməyə çalışın.niyə xəstədi deməyin, xəstədisə mən ona nə edə bilərəm deyə düşünün.

p.s. qardaşım gününün yarısını kompyuter qarşısında keçirdin.online oyunlar oynayır.əclaf hansı oyuna başlayırsa, gəlir söküb dağıdır.böyük klanlara, qruplara başçılıq eləmək filan.babat potensialı var.dedim axırda bir azca da xoşhal edim sizi.adam arada ürəyini boşaltmalıymış.)

edit: qardaşım 31:05:2017 tarixinde, 22 yaşında, ebedi olaraq ayrıldı bizden..