29. nominalizm fəlsəfəsinin yaranması və inkişafı bizimlə bağlı olmasa da, mədəniyyətimiz nominalistikdir. biz, millət olaraq, adların sərbəst varlığına inanırıq. "ad qoymaq", "ad çıxarmaq", "ad qazanmaq", "ad batırmaq", "ad altında" və s. ifadələrin dilimizdə bolluğu təsadüfi deyil. hətta doğum gününə "ad günü" deyirik. belə bir ortamda normativ yanaşmaların uğur əldə edə biləcəyini gözləmək çətin işdir. hüquqşünas oldunsa, işin lap çətin olacaq.
indi bu biznesmenlərin (sahibkarların) həbsilə bağlı xəbərləri necə şərh edəsən? normativ yanaşmaya görə (hüquqşünas olaraq bu yanaşmadan uzaqlaşa bilmərəm), həmin adamların heç birinə "sahibkar" deyə bilmirəm. onların qurduğu işə "biznes" deməzlər. özəl mülkiyyətin toxunulmazlığı, müqavilə azadlığı, haqlı rəqabət və ədalətli məhkəmə olmayan yerdə nə biznes ola bilər axı? problemin burasını qoyuram bir qırağa.
həmin adamları "korrupsiyaya qarşı mübarizə" adi altinda həbs etdilər. deyəsən, elə yazılmışdı xəbərlərdə. "korrupsiya" nəyin adıdır? sahibkar necə korrupsioner ola bilir? korrupsiyanın sibyekti - hakimiyyət səlahiyyətləri olan şəxslər və qurumlardır. sahibkara dövlət səlahiyyətlərini icra etmək (vəzifə tutmaq) qanunla qadağandır. dövlətin vəzifəli şəxsləri də bizneslə məşğul ola bilməz. normativ yanaşma bunu deyir. həmin adamların həbsi korrupsiyaya qarşı mübarizədirsə, onda onların başları üstündə duran vəzifəli şəxslər də cəzalandırılmalıdır (bu da normativ yanaşmaya görə belədir).
nominalizmi də, normativizmi də qoyaq qırağa. realist olaq! reallıqsa elədir ki, bu ölkədə bazar iqtisadiyyatı yoxdur. onun varlığını təşkil və təmin etməli olan təsisatlar ya heç yoxdur, ya da dürüst işləmir. inkişafımızın qarşısını alan da budur. əsas dava hakim elitanın içində gedir. vətəndaş cəmiyyətinə, müxalifətə, mətbuata və biznesə qarşı basqılar - həmin davanın qırağıdır (periferiyasıdır). neftin ucuzlaşması, xərclərdə israfçılıq, yanlış siyasi hədəflər və icra intizamının zəifliyi - bütün bunlar vəziyyəti getdikcə çətinləşdirəcək. adını nə qoymağımızdan, hansı normativ ideallara doğru can atmağımızdan asılı olmayaraq, reallıq başqadır. başqa bir azərbaycan qurmaq üçün sistemi dəyişməliyik