Ümumiyyətlə, iki anlayışı/məfhumu bir birindən ayırd etməliyik. Bunlardan biri bayram məfhumu, digəri isə təntənədir. Bayramı digər sosyal fenomenlərdən ayıran ən mühim atribut/əlamət onun gündəlik həyatın, daha doğrusu adi zamanın çərçivəsindən, sərhəddindən çıxması, fərqlənməsidir.
ibtidai cəmiyyətlərdən tutmuş indiki dövrümüzə kimi bu fenomen öz mövcuddiyyətini qorumağı bacarıb. Daha qədim toplumların bayramlarını bir kənara qoysaq bu fenomen istər dini (məs. Pesax, milad, ramazan və s.) istərsə dünyayi (müstəqillik günü, konstiyusiya günü, 1 may, 9 may qələbə günü, gül bayramı və s.) olaraq cəmiyyətlərdə təzahür edir.
Bayram sadəcə təqvimdəki rəqəmi ilə yox, məzmunu etibarı ilə digər günlərdən ayrıdır və ya mahiyyəti etibarı ilə ayrı olması umulur. Təntənə isə bayramın atributiv xüsusiyyətlərini özündə cəm edir (işıqlı yolkalar, şəhərin, evlərin bəzədilməsi, şaxtababa, novruzda səməni və arkadaşları, konsertlərin təşkili, xüsusi rəngarəng hədiyyə paketləri və s.).
Kapitalizm şou proqramları, gündəlik reklamlarındakı şux abu-havası, bəzədilmiş vitrinləri, hər poxa atılan fişəngləri və s. əməlləri ilə təntənəni, şadyanalığı (şadlığı simulyasiya etməyi nəzərdə tutaraq “yana” şəkilçisini seçirəm) gündəlik həyatın tərkib hissəsinə çevirmişdir. Təntənə gündəlik həyatda diktə etdiyinə görə əvvəllər ayırdedici xüsusiyyəti məhz təntənə olan bayram digər günlərdən fərqlənməyə müvəffəq ola bilmir. (bu təsbitlərinə görə mərhumə kulturoloq tatyana çeredniçenkonu rəhmətlə anıram)
Nəticədə, mənim kimilər hər bayram hazırkı bayramdan həzz almaq yerinə ancaq keçmişin bayram abu-havasının (məs. yeni il bayramında uşaq ikən getdiyim yolka şənlikləri, şaxta baba ilə çəkdirilən şəkillər, evdəki atmosfer və s.) həsrətini çəkir. Sözsüz ki burada qyğısız uşaqlıq illərinə həsrət də var işin içində. Pisdir və ya yaxşıdır demirəm amma indiki dövrdə bayram nə cür keçirdirimsə keçirdim mənim üçün fərqlənmir.
bayramdan söz düşmüşkən, qəribə bir şəkildə nə vaxt bu sözü eşidirimsə eşidim yadıma imam əlinin bir sözü düşür. bayram hansı gündür sualına "günah etmədiyin hər bir gün sənin bayramındır" cavabını verir. təbii ki dini bir dünyagörüşünü ifadə edir. amma öz düşüncəsini sözlə ifadə etmədəki sərrastlığına heyranam həzrətin.
bu ilden gözlədiyim en böyük şey ölkəmizdəki dəyişiklikdi. O dəyişikliyi ki mərhum choy demişkən gözlərimiz və qəlbimiz tələb edir. Yeni iliniz mübarəkdir əziz azərilər -*
(youtube: 
)
)