81. qədim dövrdə, bir nəfər hamamda çimmək üçün dostundan gözəl qoxusu olan gil parçası alır. gil parçası o qədər xoş, gözəl ətir saçır ki, adam gilə belə deyir  : " sən müşkmüsən, yoxsa əmbərmisən? bu nə möhtəşəm qoxudur səndən belə yayılan ki, məni lap məftun elədi?! " gil dilə gəlib deyir ki, " mən bəsit, sadə bir gil parçası idim, amma bir müddət gül ilə dostluq etdim və onun qoxusu canıma hopdu".

sədi şirazi bu metaforu ilə insanın özündən qeyrisindən, başqasından, yəni digər fərd(lər)dən necə  təsirlənə biləcəyini ifadə edir.

məsələn, mən sən deyən, elə də çoxlu sayda roman, hekayə oxumuş birisi sayılmıram. dünya ədəbiyyatından olan bir çox klassiklər, sanballı yazıçılar var ki, kitabını alıb evə atmış, oxumağa fürsət tapa bilməmişəm. bunların arasında elələri var ki, onu oxumamışam deməyə belə utanıram. hərdən evə gələndə, yaxud kitab dükanında və ya başqa yerdə bu cürə kitabları  görəndə ağzımın suyu axa-axa bu kitablara baxır, tanrıdan bir gün bunları oxumaq üçün zaman və göz nuru istəyirəm.

bununla belə, ədəbiyyat nəhənglərinin qələmə aldığı əsərlərin insanda qoyub getdiyi izdən də bixəbər deyiləm. təkcə mən yox, bu sətirləri oxuyan və ömründə bircə dəfə də olsun yer kürəsində əksər ədəbiyyatdan başı çıxan insanların görkəmli olduğunda ittifaq etdiyi hər hansı bir yazıçını oxuyan kəsin bundan xəbəri olduğuna əminəm. 

o ki, əsərin içindəki cümlələrə bürünmüş fikirlər arasında dəqiqələrlə, hətta saatlarla  qərq olur,  ətalət/hərəkətsizlik halından hərəkət halına keçdiyinin, oxumadan qabaqki halınla bax, həmən hal arasındaki fərqin,  qabın dolmağa başladığının, sözün əsl mənasında təkamülü hiss elədiyin an var ha, bax, hamıya məlum olan o halı deyirəm. həqiqətən, beyin adlı orqana sahib olduğunun, təxəyyül gücünün varlığının həzzinə varırsan. adama elə gəlir ki, yerindən durub güzgüdə özünə baxsan, simanın dəyişdiyinə şahid olarsan.
bir də görürsən elə olur ki, əsər bitəndən sonra, yaxud elə bitməmişdən qabaq orada gördüyün möhtəşəm bir fikir; təsbit;  təsvirdən sonra  sinəndən kəlimələr gəlir. bir cümlə belə olsa gəlir. hələ tam olaraq çıxmadığın o haldır bax səni buna vadar edən. axı, zarafat deyil, sən biraz əvvəl qoqolun, dostoyevskinin, hüqonun, kafkanın, nabokovun, kunderanın nə bilim, (digər adları özünüz əlavə edin) daha kimlərin söhbətində iştirak etmisən. heç olmasa onların qırıntıladıqlarını yığsan, sənə bəsdir ki, mənalı, gözəl bir cümlə də olsa sənə ilham gəlsin. iş bununla da bitmir, bu adamlar sənin fikirlərini yontur, cilalayır, parıldadırlar sanki və bu hamıda belədir. yəni yuxarıdaki gül metaforunda olduğu kimi, gil gül olmasa da onun qoxusunu ala bilir. bu adamlar da insan ruhuna fikir, hikmət, gözəllik toxumu əkirlər. qalanı isə təbii ki sənlikdir, dalınl gətirsən, davamlı olsan, bu hal artıq hal yox məqama çevriləcək. irfan əhlinin terminologiyasında hal gəlib keçici, məqam isə sabit, qalıcı olan bir şeydir.  mən hələ fəlsəfə, məntiq kitabı demirəma ədəbi əsər deyirəm.

indi, bu seymura və seymurkimilər fəsiləsinə baxıram məni heyrət bürüyür. ala, bu adamlar bütün günü kafka belə gəldi, coys belə getdi, dostoyevski filan kitabının filan yerini yazarkən osturmasaydı əsərinə daha çox anlam qatmış olardı kimi söhbətlər edirlər. yəni bu yazıçılar heç təsir eləmir bunlara?! bayağı, ədəbi, estetik, nəzəri cəhətdən kasıb bu qədər əsər sıçmağı necə bacarırlar axı? !

mən hələ bunun publisistikasını demirəm. bayaq bir məqaləsinə baxıram, deyir filankəs axundovdan yazıb amma nəvəsinə məhəmməd adı qoyub.  məhəmməd adı qoyan axundovdan yazmaz, yaxud axundovdan yazan məhəmməd adı qoymaz. sən canım ala, bu nə debil məntiqdi?!  paulo coelho mövlanadan yazırsa alnı möhürdən qalxmamalıdı? ! yaxud xristian əsilli george jordac "imam əli" kitabını yazıbsa  (özü də xeyli tərif və mədhiyyə doludur bu kitab) qara köynək geyinib məhərrəm ayında məsciddə sinə vurmalıdır? ! 

bir də yazıçının, şairin ictimai mövqeyini əsas götürüb onu ədəbi tənqiddə istifadə etmək nədi ala?! ədəbiyyatda belə meyar var?! deyək ki, filankəs şəxs olaraq götün dal ayağı olub, bu onun yaxşı roman yazmasına əngəldir ki?!

yaxud şəxs olaraq bomba insandır, mübarizdir, tankın qabağına özünü sipər edir, bu onu yaxşı yazıçı, şair etmir axı!

eynulla həbsdə ikən şedevr bir yazı yazmışdı. o yazını tapsanız mütləq oxuyun. soljenitsin və şoloxovu müqayisə edir. biri dissident digəri sistemin adamı, eynullanın təbiri ilə şərrin çarxını hərəkətə gətirənlərdən biri olub. amma şoloxov soljenitsindən daha güclü bir yazardır kimi fikir söyləyir. 


yəni sən seymur, o saqqalını qasığına qədər istəyirsən uzad, bütün günü müxalif yazı yaz, bu  səni güclü yazar, şair, publisist etmir. yoxdu da ala, tanrı mı deyim, təbiət mi deyim vermiyib o istedadı sənə.
o azəri vine sahifəsində görürsəne, adama yapışmayan, duzsuz gədələr mənasız vine paylaşır. bax onlara yorumda yazırlare "qaqa, məcbur deyil vine çəkmək, hüseyn gəlsün", seymura da onu demək lazımdır.