21. bilmədiyi şeylər haqqında danışan, diqqət çəkməkdən xoşlanan, təəssüflər olsun ki, türkiyə'dəkilərdən qurtulmaq istərkən azərbaycan'da da törədiyini gördüyüm milət, din və adət ənənə düşmənlərinden.

diqqət ediniz, tənqid yaxud inanmamak demədim, "düşmənlik" dedim. səbəbi də budur ki, ağalar məmmədov'un yazdıqları sağlam bir düşüncə ilə əldə olunan nəticələr deyil, inandıqlarına başqalarını da ikna edə bilmək üçün edilmiş cəhddən ibarətdir, zorlamadır, tutarsızdır, pis niyyətlidir, bəzi vaxtlar da yalandır. nəisə, gəlin, biz ona qarşı xoş niyyət göstərərək sadəcə cahil olduğunu qəbul edək. belə olan halda bizə düşən, cahilin cəhalətini aradan qaldırmaq olur. elə tam da bu səbəblə məmmədov`un 2015 mayında meydan.tv internet saytında yayımladığı "azərbaycanlıların “türkiyəcə” danışmaq və yazmaq sevgisi" adlı yazısına mövzunun mütəxəssisi (türkolog) olaraq bir cavab yazmışdım. bunu sözaltı'nda paylaşmağın uyğun olduğunu düşünürəm.

"hörmətli məmmədov, verdiyiniz misallardan bir qismində haqlı olmaqla bərabər, bəzilərini sırf iddianızı gücləndirmək üçün, sözün kökünə və yaygınlığına baxmadan almışsınız.

1. "“birdən”, “lapdan” sözlərimizi istəməyib, “ansızın” sözünü yumurtlayıblar". "birdən" sözü də türkiyə türkcəsində yayğın olaraq istifadə edilir. "lap" sözü de ləhcələrimizdə, şivələrimizdə mövcuddur. ansızın sözü isə "yumurtlanmış" deyil, "törəmə" bir sözdür: an (isim kökü)+sız (isimden isim düzəltmə şəkilçisidir, vəzifəsi:yoxluq)+ın (i.i.y.e) indi bu sözün harası səhvdir? yaxşı, bir anlam üçün üç sözün mövcud olmağının nəyi pisdir?

2. “başlıca” sözümüzdən xoşları gəlməyib, “önəmli” sözünü yaradıblar" tamamilə yanlışdır. başlıca sözü türkiyə türkcəsində mövcuddur.

3. "“seçki” sözümüzü bəyənməyib, “seçim” sözünü yaradıblar" bu da yanlışdır. türkiyə türkcəsində seçki sözü "güldeste", "antoloji" mənasını verir. indi, bu sözü "səs verməklə seçmək" anlamında genişlətmək yerinə əvəzində başqa söz düzəltmək yanlışmıdır? bundan başqa, törəmə olan "seçim" kəliməsi də doğrudur. seç (fel kökü)+i+m (i.i.y.e). buna bənzər söz düzəltmələr yayğındır.

4. "“açar” sözümüzü götürməyib, farsın “anahtar” sözünü götürüblər" bu misal de yanlışdır. açar, əski anadolu türkcəsində mövcuddur. yəni sadəcə azərbaycan sahəsinə aid deyildir. ayrıca, tdk (-türk dil qurumu-) özləşdirmə (kökə qayıdış, dili təmizləmə) hərəkatı əsnasında bu sözü canlandırıb sözlüyə daxil etmişdir. bkz.: tdk müasir, işlək türkcə sözlük.

indi əsl məsələyə gələk. məlum olduğu kimi, dillər arası alış-veriş çox təbiidir. əsas məsələ, bu alış-verişin daha çox hansı dillərdən olduğudur. türkcə (burada azərbaycan və türkiyə sahələrinin ikisini də nəzərdə tutmuşam) ingilis, fransız, alman, rus, ərəb, fars v.s. alacağı sözlərin hamısının qarşılığını öz dilində düzəltməyə qadirdir. bunun yanında -istər inanın, istərsə də inanmayın- din və bunun çevrəsinde şəkillənən bir mədəniyyət var. dili də ərəbcədir. bu dildən sözlər alınmasında bir problem varmı? türk dil inqilabının xətası, qüsuru çoxdur amma bunu (görünən o ki, var olan) türkiyə nifrətinizə material edəcəyiniz yerinə, azərbaycan türkcəsinə saplanan rusca (diqqət edin ərəbcə və farsca demirəm) sözlər üzərində dursaydınız daha yararlı olurdu.