42. cavablarım bəlli olandan sonra hər bir azərbaycanlı kimi sizə məsləhət verəcəyim imtahan. -* həm səhvlərimi yazacam, həm də yaxşı olduğum sahələrdə özü hazırlaşmaq istəyənlərə bələdçilik edəcək qısa şeylər yazacam. əvvəlcə skorumu yazım.
overall: 7.0
listening: 8.0
reading: 7.5
writing: 6.0
speaking: 5.5
başlayaq.
- birinci kursların mənasızlığından danışaq. kurslara pulunuzu, vaxtınızı və əlavə enerjinizi xərcləməyin. kursların çoxunda 3-4 aylıq proqram olur. 4-5 dərs listening, 8-9 dərs writing və reading, 2-3 dərs speaking. listening dərslərində müəllim test qoyur, qulaq asırsız və yazırsız və müəllim səhv və ya düz olduğunu deyir. bəli, bu qədər mənasız. yəni siz bunu evdə də edə bilərsiz, durub hazırlaşıb kursa getməyə, vaxtınızı və pulunuzu itirməyə ehtiyac yoxdu. müəllimin listening mövzusunda edə biləcəyi heç nə yoxdu, bu tamamən zamanla, yavaş-yavaş qulağın öyrəşməyi ilə olacaq bir şeydi. baş qatmaq üçün sizə heç bir dərdə dərman olmayan kitablardan kserkslər verəcəklər. keçək kursların readingdəki roluna. listeningdən daha çox köməkləri dəyə bilər, orası şübhəsizdir amma dəymir. çünki reading əziyyətli bir işdi və müəllim özünə əziyyət verib cavabı tapıb, izah etmir. cavaba baxır sonra izah edir ki niyə bu cavab düzgündü. birdə ki reading tamamən taktikayla əlaqəlidi və bu taktika da zamanla deməzdim təhlillə formalaşır, yəni ki əgər etdiyiniz testləri təhlil edirsinizsə inkişaf görəcəksiniz, əks halda çoxlu test etməklə inkişaf çox zəif olacaq. writingdə instructor sizə çox böyük kömək edə bilər, səhvlərinizi filan düzəltməyə. amma kurslardakı müəllimlərdən çox şey gözləməyin, çoxu heç strukturu düzgün bilmir. speakingim yerlərdə süründüyündən bu barədə söz haqqım yoxdu. kurslar barədə yazmağımın əsas səbəbi o idi ki, mən də bir vaxtlar bu mövzuda çaşbaş qalmışdım, tam olaraq gedib getməyəcəyimi qərarlaşdıra bilmirdim, listening bir az da reading və writing dərslərinə gedəndən sonra gördüm ki heç bir faydası yoxdu.

- listening - bu qulağın öyrəşməsi ilə alınır. bir də qulaq asdığınız kontentə, aksentə diqqət edin çünki çox çətin aksent, kontent özgüvəninizi öldürə və marağınızı yox edə bilər. şəxsi məsləhətim youtubedakı ted-ed, prague university və crash course kanallarıdır. xüsusən ted-edin səsləndirənlərinin aksenti ieltsə ən yaxındı. bir də ki cambridge 1-10 ilə practise edin ki, formatı biləsiniz. listeninginizi inkişaf etdirməyin bir yolu da transcribingdi, yəni tutaq ki açdız videoyu ilk 1 dəqiqəsində eşitdiklərinizi vərəqə yazın, görün nə qədər düz eşidirsiz. ted videolarında altda transcript olduğundan yazdıqlarınızı yoxlaya da bilərsiz. bir də ki cambridgedə 4-5 test etdikdən sonra baxın ki ən çox hansı tip suallarda çətinlik çəkirsiz, çox adama rəqəm yazmaq bir də multiple-choice suallar çətin gəlir. hansı tipdə çətinlik çəkirsizsə o tip üstündə çox işləyin. bir də eşitmədiyiniz bir şeyə görə konstantrasiyanızı itirməyin, çünki ieltsin 4 sectionu içində diqqətin dağılmasının ən pis cəzasını listeningdə çəkəcəksiz, native speaker olmadığınızdan diqqətlə qulaq asmağınız tələb olunur. mən ilk başlarda diqqətimin dağılmasından çox böyük əziyyət çəkirdim, çünki bir sualı eşitməyəndə əsəbləşirdim və bütün diqqətim dağılırdı. bunu eləməməyə çalışın.
- reading - bunu ielts-simon kimi heç kim sizə öyrətməyəcək. saytı möhtəşəmdi, xüsusən reading və writing task 2də. readingi cambridgelərdən edin, əlbəttə. ilk başlarda vaxt mövzusunda problem yaşaya bilərsiz, 1 saata həm yazmalı həm də cavabları cavab vərəqinə köçürməlisiz. evdə edəndə 1 saatdan çox etsəz həyəcanlanmayın, getdikcə daha tez edəcəksiz. məndə format cambridge 9dakı kimiydi birinci asan, ikinci orta, üçüncü çox çətin. digər cambridgelərdə bu sıra əksərən pozulur amma son zamanlarda imtahanda əksərən belə olur. məsələn, mən ilk ikisini 20 dəqiqəyə qurtarmışdımsa qalan vaxtı axırıncıya sərf etdim. məsləhətim isə budur ki, hiss elədiz ki bir sual üzərində çox dayandız, tez başını buraxın. bütün düzgün cavablar 1 olaraq hesablanır. ona görə bir sualın üstündə qətiyyən çox dayanmayın, əgər bitirmisinizsə və vaxtınız qalıbsa qayıdın amma çox dayanmayın. çünki orda elə suallar var ki, onlar 8.5 lə 9u ya da 8lə 8.5i ayırd etmək üçündü ona görə çətindilər. bu readingin qızıl qaydasıdı deyək. bir sual üzərində çox dayanmamaq. gələk readingə necə hazırlaşmaq lazım olduğuna. birincisi sizdən bütün mətni başa düşmək tələb olunmur, yəni readingi 6-7 arasında olan biri bütün mətni başa düşə bilməz amma readingdə bu aralıqda skor almaq pis bir nəticə deyil. ona görə bütün sözləri və bəzi cümlələri başa düşməsəz də olar, əgər readingdən bu arallıqda skor istəyirsinizsə. readingdə əsas məsələlərdən biri də lüğətdi. lüğət üçün simondan da istifadə edə bilərsiz, bir də cambridgedəki passagelərin içindəki sözlərdən, onlar da kömək edəcəklər, bir də vocabulary for ielts də çox faydalıdı amma gərək onu işləyərək öyrənəsiz. itə tök lüğət kitabı var çoxu da faydasız, hələ oxfordun balaca kitabı var, word skills, əsas ondan uzaq durun. ümumiyyətlə, oxfordun materialları ielts formatını əks etdirmir.
-writing - bilindiyi kimi iki hissədən ibarətdi. task 1 və task 2. burada etdiyim əsas səhv task 1də diagram(process) və mapə aid heç vaxt essay yazmamağım oldu. imtahanda da map düşmüşdü elə. demək olar, task 1 həm özümün həm də british councilun məsuliyyətsizliyindən pis yazdım və 6 balın az qala hamısını task 2nin sayəsində almışam. belə ki, normal karandaşın yarısı bəli yarısı boyda iki karandaş qoymuşdular, bir dənə də plastmas 10 qəpiklik qələmqəddiyən. karandaşlar elə istehsal olsaydı problem olmayacaqdı amma məndən qabaq azı iki dəfə işlənmişdi və təbii olaraq içindəki qrafit qırılıb dağılmışdı. reading, listeningdə birtəhər dözən qələmlər writingdə intihar elədi. bir-iki dəqiqə təzə qələm üçün gözlədim, sonra qələmqəddiyənin ağzında ilişdi qaldı təzə qələmqəddiyən istədim və gözdüyürəm, qaqaş gedib fırlanıb gəlib deyirəm bəs qələmqəddiyən deyir aa xanım sizə vermədilər. təzədən gedib iki dənə dəmir qələmqədiyən gətirdi. mən başa düşmürəm imtahanı 205, 255 manat edə bilirlər amma iki təzə qələm və keyfiyyətli qələmqədiyyən qoya bilmirlərmi? mən elədim siz eləmiyin tələb edin əvvəlcədən imtahanın ortasında boşuna 4-5 dəqiqəniz itməsin və gərginləşməyin deyə. task 1i axıra saxlamışdım və 143 söz yaza bildim.
task 1də məncə elə ən çətin map və diagramdı çünki ikisi də line graphdan, bar chartdan fərqli olaraq geniş lüğət tələb edir hansı ki digərlərində bu daha limitlidi. task 2 üçün simonu məsləhət görürəm. birincisi bu adam sadə essaylər yazır hansı ki native speaker olmadan da qəşəng essaylər yaza biləcəyinizi göstərir. bütün digər kitablarda esaaylər çox çətin dildə yazılır, hansı ki normal ingilis dilli insan onu yazmağı qısa müddətə öyrənə bilməz. bir də simon nəyi necə etməli olduğunuzu çox yaxşı başa salacaq.
- speaking - deyəcək çox şeyim yoxdu çünki burda etməyiniz gərəkən tək şey danışmaqdı. məsələn, mən topiclərə uyğun vocabulary falan öyrənmişdim, toefl ibt ielts speaking test kitabını oxuyub arada öz-özümə danışırdım amma noldu imtahanda heç nə ağlıma gəlmədi. niyə? çünki həyatımda ilk dəfə 15 dəqiqə biriylə ingiliscə danışırdım. speakingə gedəcəyimi deyəndə hamı ahaha sən azca danışırsan ki ingiliscə də danışasan zarafatını eləmişdilər sağ olsunlar, danışammadım da.
edit: listeningdə multiple choice question yəni çoxseçimli suallar barədə onu deyə bilərəm ki, sualın yanına danışan anda eşitdiyiniz əsas sözlərdən yazın bunun köməyi dəyə bilər çünki listeningdə xüsusən bu tip suallarda variantlarda haqqında danışdığı bir şeyi təsvir edən eyni sözü yox sinonimlərini ya da ümumiləşdirilmiş fikir yazırlar. ona görə də həmin an qulaq asıb variantı tapmaya bilərsiz, iki-üç açar söz qeyd etmək cavabı tapmağı asanlaşdıracaq. ən azından bu da bir yoldu. yoxlayın bəlkə alındı.