1. kitabın mahiyyəti, mövzusu, məğzi haqqında özet, summary kimi tanım vermək olar.

məsələn,

kitab
avropada qatarda kitab oxumağın ayrı bir rahatlığı var. əvvəla burada kitab oxumağa pis baxmırlar və kitab oxuyanlarla telefonla qurdalananların sayı təqribən düz mütənasibdir. ikincisi də nə oxuduğunla və kim olduğunla maraqlanmırlar. belə bir ideal şəraitdə əgər oxuduğunda fransız yazarı andre moruanın (1885-1967) "yad qadına məktublar" olarsa, bu rahatlığın ikiqat artıq olur. morua mənim üçün ən maraqlı müəlliflərdən biridir və ayrı-ayrı şəxsiyyətlərin bioqrafiyası üzərində qurulmuş əsər-kompozisiayarının əvəzi yoxdur, deyə bilərəm. necə deyərlər, tədqiq etdiyi hər bir şəxsiyyəti kəşf edən böyük düşüncə adamı. bununla belə, həqiqətən də müəllifin ən faydalı əsəri "yad qadına məktublar" hesab oluna bilər. istedadlı və dəyərli dostum mahir n. qarayevin peşəkar tərcüməsində "kitab klubu" tərəfindən 2014-cü ildə nəşr olunan bu əsəri təkrar-təkrar, düşünərək oxumağına dəyər. insan münasibətlərinə, həyata baxışınıza, yaradıcılığınıza, qadının və kişinin dəyər anlayışına yönəlik fikirlərinizdə sağlam düzəlişlər etmə inkanı qazana bilərsiniz. morua bu əsərində də qeyd edir ki, şəxsən tanıyaraq ən ağıllı hesab etdiyi müəlliflər valeri və alendir. məhz onun dəyərləndirməsinə görə rus dilində alenin esselerini tapıb oxumuşam və üslubuna, təfəkkürünə heyranlığımı gizlətmirəm. mütləq valerinin də əsərləri ilə yaxın zamanlarda tanış olmağa çalışacağam.
"yad qadına məktublar"da ədəbi priyom olaraq hansısa məchul qadına məktublar silsiləsi yer alır. ancaq hər bir məktubda həyatın və insan münasibətlərinin ən zəruri problemləri haqqlnda müəllifin fəlsəfi baxışı, fikir və tövsiyələri diqqətə çatdırılır. əsərdən bəzi görüşləri maraq üçün diqqətə çatdırım:
"əgər mən yıxılmaqdan qorxuramsa, mütləq yıxılasıyam; bu başgicəllənməsi adlanır, və bütöv xalqlara xas olduğu kimi, ayrı-ayrı adamlara da xasdır. əgər mən belə hesab edirəm ki, öz ölkəmin işlərində heç nəyi dəyişə bilmərəm, o zaman həqiqətən də heç nəyi dəyişməyi bacarmayacağam. məsələ ondan ibarətdir ki, ilk növbədə özüm üçün, həmçinin də ətrafımdakılardan ötrü yaxşı havanı da, pis havanı da mən özüm yaradıram...adamlarda qorxu yox, inam yaratmaq- antik dövrün müdriklərinin sirri buradadır." (səh. 127)
"xronofaq- yəni vaxtyeyən. xronofaq, hər şeydən öncə heç bir işi olmayan adamdır və bu adam vaxtını nəyə sərf etməyi, necə öldürməyi bilmədiyindən, öz asudə vaxtını, daha dəqiqi, vaxtının boşluğunu sizin vaxtınızı yeməklə doldurur. bu canlının, bu həşəratın sırtıqlığı son dərəcə ağlasığmazdır. ..heç nə bizə vaxt qədər, vaxt dərəcəsində məxsus deyil; vaxt bizimdir. və qarşımıza çıxan ilk adamaca imkan veririk ki, bizə məxsus olan bu yeganə və tezsovuşan var-dövlətimizi zəbt etsin!" (səh.150)
necə deyərlər: harika. illərdir yaşadığımız mühitdə "vaxtyeyən" deyə tanıdığımız kimlikləri xarakterizə edə biləcəyimiz gözəl bir termin tapmış olduq. bir işə yaramırlar, ancaq insanın enerjisini oğurlayırlar, vaxtını çalırlar, itirilmiş vaxtın məsuliyyətini daşımağa səni məhkum edirlər!!!
moruanı hər kəsimdən olan insan oxuya bilər. təki düşünmək və anlamaq istəyi olsun! (c) fazil mustafa