Bu boşluq belə tam həqiqi boşluq deyil, aşikar olduğu kimi. Nəticə etibarı ilə yanyörəsi dolu olduğuna görə o `boşluq` deyə adlanır. (Struktualizmin banisi Ferdinand dayıya salamlar!).
Qısası-yoxluq heç bir təmsilə, işarəyə, şərhə, bəyana sığmaz. Simvol nəticə etibarı ilə bir varlığa (o varlıq hətta sadəcə zehində ola bilər) aiddir. `Səsin olmaması`ndakı `ol` kəliməsindəki ol varlığa işarədir. Varlıq bizə sadəcə yoxluq üçün bir işarədir. Təsəvvür oyatmaq, bəlkə sezmək üçün. Amma sən var olanı hiss edərsən, sezərsən, qavrayarsan. Yəni hiss varsa hiss edənlə hiss edilən var, sezgi varsa sezənlə sezilən, idrak varsa idrak edənlə edilən. Hamısı varlığı tələb edir. Yəni bu qədər anlatılmaq istənilən şey əslində anlatırmır. Sadəcə çox zəif bir şəkildə `ışığın` salır, zəif çox zəif şəkildə.
Bu kafaya girib bunu düşünmək belə kayfdır. Sən yoxsan, aləm yoxdu, dərd yoxdu, müşkül yoxdu. Sadəcə aşağıda bir çoxunun musiqi deyəcəyi mənimsə musiqidən daha çox ayinə bənzətdiyim bir şey var. Bax o ayin sənsən, sən özün. O anlardasan, ritmdəki anlardasan. Yoxdan (sükunətdən) çıxan bir səssən. Çox gözəlsən. Çox hətta müqaisədir. Çünki heç nə yoxdu, sən belə yoxsan əslində. Hər an yoxluqdan təcəlli edən notların, hərəkətlərin, görüntülərin işarə elədiyi bir gerçəklik var. Gerçəklik o ritmdəki andır. Oluş halı. Anbaan sükutdan (yoxluq) səsə (varlığa) gəliş. Gedib-gəlmə deyək buna. Mistiklərin səfər simvolunu xatırla. Bir səfər ki nə sonu var nə başı. Məqsəd elə gedib gəlməkdir. Mənə biri bu halda həyat (var olma) nədir deyə soruşsa-gedib-gəlmədir deyərəm.
Azadlıq təranəsindən dəm vuran kölələr mənə `azadammı` deyə sual verər. `Immı` nədi a kişi yoxluq olan yerdə? Reallığın qaynağı olan “am”a qoymusan sən yoxluqla. Dedim axı sadəcə bir ayin var başqa heç nə yoxdu. O ayin də yoxluğu təqlid edir. Bəzən cisimdən azad `gözəllik` ideyası ilə, bəzən də başqa `işarələrlə`.
Bax, bu mahnıdakı duman var ha səhnədən göyə yüksələn. Əgər səni yoxluğunu bir şey ifadə edəsi olsa sən biraz ona bənzəyərsən. Onun kimi azad şəkildə göyə, yoxluğa yüksəlirsən. Yüksəlmək deyə bir şey yoxdu əslində. Yoxluq olan yerdə nə yüksəlmək? Bəli ey saqi, paradoksal səslənir bilirəm. Yüksəyin olması üçün `alçaqlıqlar`ın olması lazımdır. Yoxluqda isə belə bir sifət olmaz. Sifət olmaz zatən. Sifət dediyin ismin /əsyanın bir necəliyindən, keyfiyyətindən bəhs edən bir şeydir. Yoxluq olan yerdə nə isim, nə əşya?
Amma insanam, yazı yazan varlığam. Madam bunun gerçək olduğunu qəbul edib, yazıramsa deməli işarəyə möhtacam. Bir halı izhar üçün möhtacam. Amma sözün, işarələrin acizliyindən xəbərdaram. Ustadlarımız kimi. Mövlana bax nə deyir :
Söz, vəzin və qafiyəni dağıdım /yoxa çevirim
Ta ki bu üçü olmadan seninlə danışım.
Mümkünmüdür belə bir şey? Bilmirəm...Yoxluq olan yerdə imkan (possibility) də olmaz zatən. Bir mahnı, bir ayin, ayindəki duman dökdü bu kəlimələri bağrımdan.
(youtube: 
)
)