19. ikinci hissəyə başlamadan əvvəl deyim ki, bir çox şeyi 'skip' edərək keçirəm, sadəcə qısa icmal verirəm. istəyənlər geniş axtarsınlar həmin bilgiləri və yaxud elə şəxsi məndəndə soruşa bilərlər. sadəcə iqtisadi yönləri məni maraqlandırır deyə tarixə çox girişmirəm.

ikinci hissə -

bundan sonra artıq ortaya marshall planı atılır ki, qərbi avropaya maddi dəstək verilsin. bu planın əsas məqsədi avropa'da genişlənən komunizm rejiminin qarşısını almaq və avropa'da inteqrasiyanı genişləndirmək idi. beləliklə plan ön sürüldüyü vaxtda yəni 1948'ci ildə oeec (organization for european economic cooperation) yaradıldı. marshall planını təklif edən amerikanın xarici işlər naziri george marshall vasitəsilə ilk etapda 6 milyard daha sonra isə 12 milyardlıq yardım edilir. beləliklə qərb qüvvələri yunanistan, italiya və fransada güclənməyi bacarır. bu plandan ən çox yararlanan ölkələr avstriya və belçikadır. türkiyə isə ikinci dünya müharibəsində zərər çəkən bir dövlət kimi olmasa da bu plandan öz xeyrinə pul götürməyi bacarır. bu plan vasitəsilə yaradılan oeec'ə 15 avropa birliyi ölkəsindən 13'ü daxil olur. finlandiya sovet təzyiqindən qorxaraq neytral qalmağı , ispaniya isə franco diktatorluğu hökm sürdüyündən daxil olmur.

bu dönəmlərdə mübahisəli zona kimi qalan trieste azad zona kimi tanınmağa başlayır. trieste avstriya dövlətinin tərkibində olsa da 1918'ci ildən ayrılmış və azad zona kimi qalmışdır. lakin 1954'cü ildə bu şəhər italiya'nın tərkibinə daxil edilir. 1948-1952 ci illəri əhatə edən marşal planı sayəsində qərbi avropaya xeyli maddi yardım olunur.

təbii olaraq marşal planına qarşı sovet'lərin də cavabı gecikmir və 1949'cu ildə council of mutual economic assistance cmea təsis edilir. cmea ssr, bolqarıstan, çexoslovakiya, macarıstan, polşa və ruminya arasında qurulur və əsas məqsədləri bu birliyə daxil olan ölkələrə iqtisadi yardımların verilməsi olur. lakin stalin'in tək məqsədi yuqosloviya iqtisadi embarqo qoymaq idi. marşal planından sonra çexslovakiya 1948'ci ildə sovet rusiyasının tərkibinə daxil edilir.

oeec'in əsas məqsədi avropa iqtisadi inteqrasiyasını daha da möhkəmləndirmək idi və qərb itirilən ölkələrdən çox əlindəki olan ölkələrin iqtisadi inteqrasiyasına diqqət edirdi. bu məqsədlə 1950'ci ildə avropa daxili ticarət baryerlərini azaltmaq və avropa daxili ödəniş sistemlərini inkişaf etdirmək üçün european payments union epu yaradılır. epu'nun məqsədi bəlli partnoyrlardan idxal və ixrac'ın azalması və nəticə etibarı ilə ölkələr arası ticari baryerlərin yumşalmasına çalışırdı. epu müharibədən sonra avropa iqtisadi inteqrasiyasının başlanğıcına təkamül verilən amil kimi düşünülə bilər. həmçinin epu ilə birlikdə avropa'dakı dollar qıtlığıda qismən azalmış oldu. bununla birlikdə artıq ölkələr bir-birilərinə birbaşa borclu deyildilər.

artıq oeec ilə birlikdə bir çox baryerlər aradan qaldırılmış və ticari liberallaşma başlamışdı. avropa ölkələri arasında ticarətin liberallaşması bu ölkələrin əl-ələ verməsi ilə daha da çox inkişaf etməkdə idi. avropa daxili idxal və ixraclar hasilatdan daha tez bir zamanda genişlənmişdi.

növbəti hissədə : qısa olaraq federalism, almaniyanın iqtisadi inteqrasiya ilə güclənməsini, schuman plan (şuman planı), ecsc, altı nəhəng dövlətin doğumu , roma müqaviləsi və efta'nın yaradılması haqqında yazacam. bu gecəlik bu qədər. yazdığım hissələr hələlik 1950'ci illəri əhatə edir. müharibədən-1950'ci illərə qədər hər hansı bir iqtisadi sualınız olsa şəxsi soruşa bilərsiz. tarixi hissələri isə özünüz axtarıb tapa bilərsiz.