2. 1.
dönüş, yunanca “ nostos” deməkdir. “algos”, kədər mənasını verir; yəni nostalji doyurulmamış dönüş arzusundan qaynaqlanan kədərdir. keçmişin əl çatmazlığına (bütün hallarda ona toxuna/dəyişdirə bilməməyə) qarşı hiss edilən həsrətin yanğısıdır: uzaqdasan və mən sənə nə olduğunu bilmirəm...
bilməmək - bütün ağrı və narahatçılıqların köküdür.

rəvayət edilir ki, yollar, məkan və şəhərlər də, gedən (tərk edən) birinin geri dönmədiyi məkanı tapmaq arzusuyla kəşf edilib. məchula tərəf edilən lirik səfər. təbii və mütləq ki, axtaran, axtardığına bir gecə təsadüf edəcək, onlar qovuşacaqlar; amma hələ - o məchul sonsuzluğda - gizlənmiş olan sevgilini tapmağa dək qət edilən o yollarda, hər şey xatirə və təcrübəyə - eynilə həyatın özünə çeviriləcək...

2.
insan daim həbsxanadadır, k. mütləq deyil ki, dörd divar arasında bir ömür keçirmək üçün, kimisə öldürəsən. sən yenə də öldürək, sikim bu həyata daş qoyanın ağzını, çöl də, türmə də eynidir deyirsənsə, öldürərik həyatım, problem o deyil; problem odur ki, bunun adı cinayət nəticəsində iqtidar məişəlli maddi/mücərrəd həbsxana cəzası və ya foucault demişkən, fərdi (canini) müalicələşdirmək metodudur; amma mən sənə tamam başqa, təbiət/tanrı tərəfindən törədilən insan bədəninin cinayətindən bəhs edirəm, əzizim. insan daim həbsxanadadır deyirəmsə, bunun mənası, bədəndir, k. bədəni, insanın həbsxanasıdır.

“onism” (hissiyatı) - insanın tək və kiçik bədənə həbs olması nəticəsi (həqiqətiylə) dünyada yaşanılan/var olan hadisələrin kiçik tamaşaçısı olmağın verdiyi dözülməz sıxıntı duyğusudur. bu elə bir ağır daşdır ki, insanı həyatın milyardlarla fraqmental periyodundan məhrum edir. insanın bəlkə də ən böyük günahı odur ki, o, eyni anda həyatın hər anında var olmağı bacarmır. insan daima nələrisə itirmək/qaçırmaq üçün var; hətta yatanda (yuxulayanda) belə öz kiçik əhatə dairəmizdən uzaqlaşırıq. bu təkcə böyük dünya idesindən savayı, yaşadığımız coğrafiyalarda - paralel zaman duyğusuyla – bir çox şeyi eyni anda itirmək həqiqətidir. a hadisəsi indi yaşanandırsa (determinizm), (biz səninlə a-nın daxilində həyata davam ediriksə) onunla paralel baş verən b, b-nin nəznində c, d, e, f, qısacası sonsuz fraqmental hərəkətlər dövriyyəsi, a-nın içində olmağın (və sadəcə onunla kifayətlənməli olacağımızın) çarəsiz yansımasıdır. eyni zamanda bütün bu hadisələrin ümumi taleyimizə (ideya olaraq taleyimizə) mistik müdaxilə etdiyini də düşünürəm. barmaqlarımı saçlarımın arasında gəzdirməklə, naməlum bir yerdə/bir anda birinin ölümü, xoşbəxliyi vəya kədəriylə çox gizli əlaqə olduğunu düşünürəm. bax, indi siqaretimi yandırmaqla, birinin afrikada ürəyi tutursa, bunun təkcə mənim siqaretimi yandırmağımla birbaşa əlaqəsi olmasa da, siqaretimi yandırmağımın ona cuzi təsiri var. enerjilər bir-birilərinə təsirsiz ötüşmürlər. feurbax demişkən, insan bir gün tanrıya necə yadlaşırsa, hegel demişkən, insan yetkinliyin fərqindəliyiylə özünə necə yadlaşırsa, marks demişkən, işçi (insan) əməyinə necə yadlaşırsa, insan onismin duyğusuyla da eyni ölçüdə həyata yadlaşır. bilirəm, xeyli faciəvidir, lakin təkcə bu qədər də deyil. onismlə əlaqəli olan bir digər hüzünlü, faciəvi hissiyyat isə, insanlarla əlaqəlidir, k. yanımızda olmayan insanlar (zamanlar) və ya bizim orada olmadığımız şəhərlər (məkanlar) var. o insanlarla yarana biləcək əlaqə, dostluq, sevgililik, düşmənçilik - və ya başqa insani keyfiyyətlər, əsla rastlaşmadığımız üçün (təsadüfimi, yoxsa fatalizmləmi əlaqəli - bilmirəm) əsla yaşanmayacaqlar. bəlkə də o qadın vəya kişi - indi fransanın kiçik bir şəhərindəki evindən çölə baxaraq qabları yuyub yumamaq haqqında fikirləşir - məhz o, həyatımızın rəmzi ola bilərdi, amma ki, olmayacaq, bax onismi qüvvətləndirən, məni tez-tez məhv edən duyğudur bu. ona görə də a-nın içində qarşılaşdıqlarımız, yaşadıqlarımız (bütün o insanlar, o hadisələr) təsadüfi və kifayətsizdir; və biz onları hətta sevib, onlardan bəhrələnməyi də bacarırıqsa, həyatımız o qədər də boş keçməyib deməli. seçimsiz və kiçiyik, k. hər şey bu qədər sadədir.
sən və mən təsadüfi və kifayətsizik; ayrılmalıyıq, karoçe.

3.
həyatları boyu müxtəlif qadınların arxasıyca qaçışan, bir çox qadına sahib olan kişiləri iki cəbhəyə ayırmaq mümkündür: epiklər və liriklər. eşq tarixinin iki böyük memarını - don juan və kazanovanı - bu müstəvidə ələ ala bilərik. don juan - istər ədəbi personaj vəya həyata adaptasiya edilmiş bir fiqur olaraq - epik, kazanova isə lirik obrazdır. don juanın eşq intervalındaki missiyası, qadını alçaltmaqdır. o, bu ehtirasa ekzistensial motiv yükləyir və bu hərəkətin - alçaltmanın - nəticəsində gözləri ölənə dək hüzünlü qalacaq qadınlarından ana bətninin intiqamını aldığını düşünür. bütün o: julialar, marthalar, agnes, frayda, sophielər, anasının göbəyindən kəsilməmiş donunun keçmişə olan qayıdış arzusudur. don juanın anası bütün epikalar və esselərdə despot fahişə obrazdır və bir digər ifadəylə o, bütün qadınlarda uşaqlıq illərində itirdiyi müqəddəs ana bətninə dönüşü axtarır.
kazanova avanturistdir. onun üçün gözəlliyi ilahiləşdirmə kultu mövcuddur. venessiyada yerləşən bir kazinoda uduzmaqdan zövq almaq, dünyanı səyahət edərək cənnətə çevirmək, ya da bir qadının bədənindən poetik zövq almaq, eyni arzuya - macəra sevgisinə istiqamətlənir. kazanova, don juanın alçaldılmış qadınlarını tanrılaşdırır. onlara, dünyalarında qeybə çəkilmiş, qadın kimi hiss etmək hissini bəxş edir.

don juan və kazanova. ikisi də sevgi istedatsızıdır. ikisi də qadınları tərk edir. lakin bir fərqlə: donun qadınları həmişə hüzünlü, tamamlanmamış, sonsuz ağrıyla bir ömür keçirəcəklərsə, kazanovanın qadınları geriyə boylandıqlarında hər şeyi xoş xatirə və zövq kimi xatırlayacaqlar.
ancaq kədərin tarixi, xoş xatirələrin tarixinindən həmişə böyük olduğuna görə, epiklər əbədi olaraq sevilir, liriklər anlıq xatırlanır...

4.
bədən bəzən ruhun afişası olur.

5.
azərbaycanlılar dilləri ilə deyil, bədənləriylə "düşünür"/ hərəkət edirlər. ona görə də onların sosial bədən dili pik həddədir.

6.
ataya oxşamaq günahdır.

7.
ağ rəngli divarlar modern memarinin libası, maskasıdır. ağ rəngin tarixsəl imaj olaraq saflığı, səssizlik və məsumluğu təmsil etdiyini düşünməməliyik. ağ - arzudan qabaq gələn tək rəngdir. arzular rəngarəng olmalıdır.

8.
bəzən, elə zənn edirəm ki, yadplanetlilər mediatik fokusdur; onlar reklam propoqandasıdır.

9.
bütün ehtiraslar zamanla vərdişə dönüşürlər.

10.
heydər əliyevdən diskussiya aparan gənc məktəblilər gördükdə, içimdəki qaranlıq biraz daha üfüqə tərəf hərəkətlənir.

11.
eşqindən komaya düşən bir adam tanıyırdım. xxı. əsrdəyik, amma ki, tibb hələ də eşq ağrısına dərman tapa bilməyib deyə-deyə yuxuladı. hər kəs səbəbi stressdən, beyindən bildi; amma ağrıyan və dözməyən ürəyi idi. onu gözləyirlər. amma o, oyanmaq üçün tək adamın sevgisini gözləyir.

12.
azərbaycanın ucqar kəndlərindən birində yerləşən sınıq salxaq bir məktəbin yeddi illik direktoruyla elə həmin kəndin xeyli çirkli və geniş bağçasında yerləşən çayxanasında çay içib, domino oynadım. dördüncü partiyada könlü açıldı, pedofil olduğunu etiraf etdi. 2003 model xp kompyuterinin bir günorta çağı porno izlədiyi yerdə donduğunu, virus nəticəsində məhv olduğunu kədərlə əlavə etdi. amma mən bütün bu çətinliklərə baxmayaraq, yenə də uduzdum.

13.
məktəb. 7-ci sinif, dördüncü dərs: coğrafiya. günorta, 15.30 radələri. bürkü isti. hiss edilən o dözülməz sıxıntı. sonsuzluq sıxıntısı.

14.
sufi, şeytanla rastlaşdığı vaxt belə dedi: ey şeytan, sən necə də gözəlsən. hərçənd ki, səni mənə həmişə çirkin olaraq təsvir etdilər.

şeytan cavab verir:
sən heç məni məndən eşitmədin. məni təsvir edən bütün qələmlər düşmənlərimin əllərində idi.

15.
hər an daxilində sonsuzdur.