1. platonun dövlət əsərinin 7-ci kitabında bəhs edilən alleqoriyadır. deməli şair yazıb ki, bir neçə insan mağarada həbs edilir ən başından bəri yəni doğulandan bəri. bunlar mağaranın girişində, üzlərini sağa sola, geriyə çevirə bilmirlər. və mağaranın girişindən sadəcə çöldən gələn kölgələri, səsləri görüb eşidə bilirlər. bu məhbuslardan biri mağaradan çölə çıxa bilir, ancaq bu insan ətrafını yad olaraq görür, alışa bilmir, günəşə baxa bilmir. kölgələrin, gərçək var olan şeylərdən daha real olduğunu düşünür. sonradan reallığa alışmağa başlayır, günəşə baxa bilir, nəyin kölgə nəyin real olduğunu anlaya bilir. bu kəşf etdiklərini mağaradakı digər məhbuslara başa salmaq üçün geri qayıdır. lakin mağaradakı məhbuslar ona inanmır. onun mağaradan çıxmağını qınayır və heçbir şəkildə qəbul etmirlər, onun yoldan çıxdığına inanırlar. qəti bir yolla mağaradan çölə çıxmağı qəbul etmirlər.

platon, həqiqətin dalınca mağaradan çıxan nəfərin bir filosof olduğunu göstərmək istəmişdir.