1. Abraham Maslow/ "Ehtiyaclar Iyerarxiyası"
Həyata nə üçün gəldik? Nə üçün yaşayırıq?Necə daha gözəl yaşamaq olar?
deyə özümüzə tez-tez suallar veririk. əsas da cavan olanda. yaş artdıqca və baş qarışdıqda daha az verilir bu suallar və daha alçaq səslə soruşulur.
Əslində, məncə bu sualları hər gün özümüzə verməliyik, bunun üzərində fikirləşməliyik.
bu gün Maslowun "Ehtiyaclar iyerarxiyası"nı öyrəndim və bunun haqqında bir şeylər yazmaq istədim.
"Ehtiyaclar iyerarxiyası" bir piramidadır və 5 pillədən ibarətdir. ən alt pillə və təməldən başlayıram.
1) Fizioloji ehtiyaclar
fizioloji ehtiyaclar dediyim kimi təməldir və təməl atılmadıqda digər pillələrə keçmək nəinki çətin, hətta qeyri-mümkündür.
fizioloji ehtiyaclar gündəlik fəalliyətlərimizdir: yatmaq, yemək yemək, sağlamlığın qeydinə qalmaq və digər ehtiyaclar. bunlar olmadan niyə deyirəm, məsələn bir yeriniz ağrıdı, həyatda heç nəyi fikirləşə bilmirsiz, qaldıkı Maslow pillələrini keçmək.
2) təhlükəsizlik və qorunma
təhlükəsiz və qorunan bir mühitdə olmaq, özünü güvəndə hiss etmək.
güvəndə olanda insan hər şeyi rahat edir, fəaliyyətləri də daha uğurlu olur. amma məsələn özümüzü təhlükədə hiss etsək, bütün günü canımızı qorumaqdan başqa bir fəaliyyətimiz olmaz. qorxu içində edilən işlər uğursuz olur.
3) sevgi və məxsusluq
insan yalnız olduqda nəyisə etmək ya da bir iş görmək mənasız olur, marağı olmur. yalnız deyəndə burda yalnız sevgili nəzərdə tutulmur, ailə dostlar da nəzərdə tutulur. bir iş sevdiklərin üçün görüldükdə və ya onlar tərəfindən dəyərləndiriləndə gözdə daha böyüyür və böyük bir nailiyyət qazanılmış kimi hiss edilir. gözəl hislərdən biridir.
4) hörmət
hörmət çox insanın eşitdiyi bir sözdür, amma çox az insanın başa düşəcəyi bir hisdir. hörmət dedikdə də burda yalnız başqasına, özündən böyüyə və yaxud kiçiyə yox, bunların ən başlıcası- özünə hörmət söhbəti nəzərdə tutulur. əgər özünə hörmət varsa, bu qarşılıqlı hörmətin təmin olunacağın göstəricisidir.
5) özünü doğrulama
ən ali pillə-özünü doğrulama pilləsi.
insanın özü-özünü tapması deməkdir özünü doğrulama, özünü özünə isbat etmə. bütün rifah təmin olunduqdan sonra insanda ehtiyac yaranır, işlə məşğul olmaq istənilir. bu iş bizi özümünü tapmağa imkan verir, istedadlarımızı ortaya çıxarmamıza yardımçı olur. bu rəsm çəkmək, hər hansısa musiqi alətində ifa etmək, mahnı oxumaq və s kimi hər kəsdə ayrı olan özünəməxsusluğu ortaya çıxarır və özümüzü dəyərləndirməyə imkan verir.
bu pillə nə qədər lazımsız görünsə də, insanlar artıq bu pilləyə çatdıqda və bunu etmədikdə özünü yarımçıq hiss edir. əgər belə bir insanla rastlaşsanız, onun niyə "kefsiz" olduğunu soruşsanız və bu haqda cavab alsanız mütləq deyəcəksiniz ki, " dərdinə bax,elə bil bunu etməsə dünya dağılacaq" bunu demək aclıqdan ölən insana "gözlə bir az, sonra yeyərsən" demək kimi bir şeydir.
və sona əlavə:
Maslow piramıdasında olmayan son bir pillə də var: Özünü aşmaq
bütün zincirləri, qadağaları, tabooları qıraraq azadlığın pik həddini yaşamaq, azadlığında özünü tapmaq, sıradışı olan işlər görmək.