milyon illərdir yer üzərindəyik və təbiəti öyrənmək üçün trial and error yəni sınaq və səhv metodundan daha işlək bir metod tapa bilməmişik
əsrlərdir etdiyimiz şeyin qısa icmalı budur: sınaq və səhv
məsələn merkurinin orbitini nyuton qanunları ilə hesablamaq istədiyimiz vaxt həmişə səhv ilə qarşılaşırdıq. bu səhv nyutonun qravitasiya anlayışından qaynaqlanırdı
daha sonra eynşteyn vasitəsilə məlum
entrydəki hesablamalar və bu hesablamaların əsaslandığı ümumi nisbilik nəzəriyyəsi sayəsində merkurinin orbitini doğru hesablaya bildikbu gün keçmişə baxanda nyutonun etdiyi şeyi səhv olaraq qiymətləndirmirik, o hesablamalar olmasaydı eynşteynin hesablamaları da olmazdı. sınaq etdik, səhv nəticələr aldıq və yerinə daha yaxşısını qoyduq. amma səhv etmədən bunların heç biri olmazdı
səhv etməyin ağırlığını başa düşürəm. insan beynində qazanc və itkilərimizi analiz edən bir bölgə var. müəyyən qərarları verəndə qazanacaqlarımızı və itirəcəklərimizi hesabladığımız zaman həmin beyin bölgəsi aktivləşir. səhv etdiyiniz vaxt itirdikləriniz çox olur və məlum beyin bölgəsi işə düşərək sizə bərbad hiss etdirir. normaldır da, beyin trial and error filan qanmır, beyin hesablayır ki, qısıtlı zamanım və enerjim var, bundan itirdikcə təkamüli avantajımı da itirirəm və sizə anxiety yaşadır.
amma yaşamağın yolu səhv etməkdən keçir. dediyim kimi daha yaxşı bir yol tapa bilməmişik hələ. necə ki bu gün nyutonun hesablamalarını səhv olaraq görmürüksə və olmasaydı olmazdı deyiriksə, uzun zaman sonra keçmişə dönüb baxanda etdiyiniz səhvlər haqda oxşarını düşünəcəksiz.