1. Sveta xala yaxşı qadınıydı. Arabir aksentlə rusca danışar və mən də təbii ki, rus dilini bilmədiyimdən gülümsəyərək mal-mal üzünə baxar, bir də görərdin ki, arada "ıhhııı" tipli səs çıxararaq Cem Yılmazın sözü olmasın, yabancı dili oksidləməyə, "havada yandırmağa" çalışardım.
1-ci kursda oxuyanda Sveta xalagildə qalırdım və nəinki bir xozeyka kimi, sırf bir insan kimi xətrini çox istəyirdim. Dadlı yeməklər bişirərdi və ilk dəfə mənə "rus borşunu" o sevdirmişdi (bu yemək sonraları ən sevdiyim yeməyə çevrilmişdi). Sonralar tək qalanda belə onun öyrətdiyi şəkildə bişirirdim, yaxşı da alınırdı.

60-65 yaşlarında, bir tərəfi rus olan bu qadının bir oğlu vardı, ildə ayda bir görüşsələr də, aylıq pulunu göndərirdi. Həyat yoldaşını çoxdan itirən Sveta xala çox yalnız, amma bir o qədər də mətanətli qadınıydı və hiss etdirməsə də darıxdığını çöhrəsindən sezmək mümkünüydü. Azərbaycan dilini yaxşı bilirdi, yaxşı danışırdı da.

Deyirəm, qəribədir, bəzən həyatın elə bir anı olur ki, sənin üçün xüsusi bir əhəmiyyəti olmayan, nə vaxtsa ağlına gələcəyini düşünmədiyin və unutduğun bir insan üçün belə qeyri-ixtiyari darıxmağa başlayırsan. Düşünürsən ki, kaş o adam burda olaydı da, onunla bir stəkan çay içərdin. Hansı yeməyi vəya rəngi xoşladığı soruşar, gənclik sərgüzəştləri, havaların necə keçməsi barədə vəya xüsusi bir əhəmiyyəti olmayan hərhansısa mövzuda onunla söhbətləşərdin.
Məhz hazırda Sveta xala ilə bağlı o hisləri keçirirəm.
Ümumiyyətlə yaşlı insanların həyatı mənə çox maraqlıdır. Alexander Payne'in "Nebraska", David Lynch'in "The straight story" kimi yaşlı, ahıl insanların həyatından bəhs edən filmlərini ildə ən azı 2-3 dəfə izləyərək qəribə hislər keçirirəm. Ya da babamla SSRi dövrü vəya 80'lərin xalq hərəkatı barədə söhbətlər etməyi, yaxud onun əsgərlik macəralarını dinləməyi sevirəm.

Əslində hərkəs özü özlüyündə bir dünyadır və düşünürəm ki, cəmiyyətdə ən axmaq hesab etdiyin insandan belə nəsə öyrənə bilərsən, bəlkə də, onun dediyi hansısa bir cümlə həyatını dəyişə bilər. Bunu əyani olaraq yaşamış biri kimi deyirəm. Xüsusən də, yaşlı insanlar daha da qocaldıqca uşaqlaşır, dinləniləmək, önəmsənilmək istəyirlər. Onlarla söhbət etməyi, onları dinləyərək onlara özlərini önəmli, dəyərli hiss etdirməyi, demək olar ki, son illər əlavə məşğuliyyətimə çevirmişəm. Hərçənd ki, illər öncə belə deyildim. Rəhmətlik nənəmə (burda atamın anasını nəzərdə tuturam, o biri sağdır) o zamanlar kifayət qədər vaxt ayıra bilməmişdim deyə hələ də vicdan əzabı çəkirəm. O isə həmişə deyərdi: "Adə, zehrimara qalsun o qancığları görüm. Qoy əlündeki telfonu yerə, söhbət eliyək. Bugün varam, sabah yox"

Hə, harda qalmışdıq? Düşünün ki, 18 yaşındasınız, ərgənlikdən təzəcə çıxmağa başlayırsınız, özünüzə hörmət eləmiyən vaxtlarınızdı. 1-ci kurs tələbəsisiniz, əyləncələr, facebooklar, telefon, yeni qrup yoldaşları və Sveta xala. Əlbəttə ki, siz də Sveta xalaya vaxt ayıra bilməzdiniz. Həmişə dərsdən gələn kimi yeməyimi, çayımı hazır edərdi, məni heç vaxt oğlundan ayırmazdı, hətta onun təcəssümünü məndə görərdi.
Biz onunla demək olar ki, bir otaqlı evdə iki yad adam kimiydik, günü-gündən də yadlaşırdıq. Heç söhbət etməzdik, məsələn. Uzaqbaşı yatmağa gedəndə: "Spokolni noçi, Zamza" (səhv yazmadım ki?)- deyərdi. Etsəydik belə bu söhbət, "deyəsən axşam yağış yağacaq", "hmm" tipli lakonik cümlələrdən o yana keçməzdi. indi düşünürəm ki, mən onu heç vaxt dinləməmişəm. Çünki yazıq qadın həmişə vəfat etmiş yoldaşından danışmağa başlayanda, görürdü ki, başım telefona qarışıb, söhbəti açmamış bağlayardı, qürurluydu biraz.
Bununla belə arada başımı qatmaq üçün ya domino oynamağa dəvət edərdi, ya da ki içki içməyə. Ayda bir dəfə bazarlıq edərdi, yaxşı balıq qızardardı və rus vodkasıyla vurardıq. Bir də görərdin ki, səssizliyi pozmaq üçün qırışlanmış simasıyla mənə baxaraq gülümsəyər və belə bir rus atalar sözü deyərdi: "Zamza, çirkin qadın yoxdur, az votka var".

Bilmirəm, bu vaxtı Sveta xala haradan yadıma düşdü, onun haqqında yazmaq ehtiyacı hiss etdim. (Hər bir halda yazmağı, hislərimi bölüşməyi sevirəm)
Əslində, biraz olar ki, mətbəxdəki çarpayıda üstüaçıq şəkildə qısa müddətli mürgüləmişdim. Qardaşım məni oyatdı ki, qalxıb yerimə keçməliyəm, soyuqlanıb naxoşlaya bilərəm. Keçdim balkona və bir siqaret yandırdım. Deyəsən, onu yuxumda görmüşdüm, ya da bilmirəm, yadımda qalmayıb necə oldu. Bəlkə özümə gəldikdən sonra yadıma düşər. Bu elə də önəmli deyil. Hər nəysə, qərara aldım ki, ondan da nəsə yazım.
Siqaretdən bir-iki qullab vurduqdan sonra artıq düşünürəm ki, insanlara həyatda olduqları zaman vaxt ayırmaq lazımdır. indi harada yaşayır, neyləyir, bilmirəm. Bəlkə də çoxdan vəfat edib, xəbərim yoxdu. Bir onu bilirəm ki, Sveta xalaya heç vaxt ayıra bilmədim. Bilmirəm, bəlkə də deyəcəkləri çoxuydu, sözlü adama oxşayırdı həmişə. Bəlkə də, ondan həyat adına öyrənəcəyim nələrsə varıydı, onunla da getdi. Onu dinləmək bir yana, heç onunla nəsə ciddi birşey danışmadım belə. Məsələn, ona heç vaxt demədim necə gözəl "rus borşu" bişirdiyini...