15. Haqqında bilənin də, bilməyənin də yazdığı qida. Bal şəkərdirmi? Hə, amma... Ortada böyük bir amma var:

Hansı şəkərdəndir bal? *Fruktoza* şəkərindən. *Qlükozanın* kuzeni. Birincisi, şəkər deyən kimi: "hı amına zərərdir", - deyə cumuşmaq çox absurddur, əzizlərim. Onlarla şəkər növu məlumdur: süd şəkəri, səməni şəkəri, nə bilim, şəkər çuğunduru adı yadımdan çıxan başqa-başqa şəkərlər. Eyni poxdurmu? Haşa, fərqlidir.

Məsələn: Laktoza (süd şəkəri) ana südündə 5-8%, inək südündə 4-6% olur. Laktoza hidrolizə uğradıqda qlükoza və qalaktoza əmələ gəlir;

Maltoza: Maltoza (səməni şəkəri) nişastanın hidrolizi zamanı alınan aralıq məhsullardan biridir. Maltoza molekülü iki α-qlükoza qalığından ibarət olduğu üçün hidrolize uğradıqda iki qlükoza molekuluna çevrilir.

Nə isə. Bizim bal nədən ibarətdir? Birincisi, Balın kimyəvi tərkibi 20% sudan, 75% şəkərdən və 5% başqa maddələrdən ibarətdir;

Nektarın tərkibində sadə şəkərlər – fruktoza və qlyukoza,habelə mürəkkəb şəkərlərdən saxaroza və az miqdarda maltoza,melibioza,rafinoza vardır. Nektarın tərkibində şəkərin miqdarı bitkinin növündən asılı olaraq 3%-dən 76%-ə qədər olur. Şəkərdən əlavə tərkibində az miqdarda zülallı maddələr,üzvi duzlar və mineral maddələr müvcuddur. Suyun tərkibi nektarda 40%-dən 90%-ə qədərdir.

Okay, nə anladıq? Eyni deyil? Tam anladıq? Yəqin, ancaq tam izah etmədim. Qoyun edim:

insan-meymun arasındakı oxşarlıq 98%-dir, ancaq bu onu meymun etmədiyi kimi, meymundan daha aşağı zəka səviyyəsində də görsətmir. Yəni, aradakı 2%-lik fərq kamil bir insanın yaranmasına səbəbiyyətdir. Gəlin bu fruktoza və qlükozanın açıq quruluşda və qapalı quruluşda və s. Fərqlərinə, yəni kimyəvi xüsusiyyətlərinə də baxaq: birincisi, qlükoza bir aldehid qrupuna malikdir, ancaq fruktoza ketozadır, yəni keton qrupu saxlayır. Buna görə də bir sıra reaksiyalara daxil olmur, ola bilmir. ((baxma: aldehidlərin kimyəvi xassələri))

Qlükoza açıq quruluşda dörd, qapalı quruluşda isə beş *oh qrupu*na malikdir, ancaq fruktozada 3 açıq quruluşda 4 qapalı quruluşda oh olur. Nə isə bunların xassələrini yazmağa axot yoxdur. Koroçe, tamam ayrıdır və “şəkər”dir ifadəsi qismən (zərərli mənasında yoxsa təbii ki şəkərdir amk) səhvdir. Di salamat.