1. azərbaycan dilinə sarışan hallar nevrozu kimi keçirilib. yer üzünün ən mundar, zibil psixiki xəstəliyidir. ilkin səbəbi də odur ki, buket şəklindədir. bir neçə simptomlar yapon yapışqanı kimi hamısı bir-birinə yapışır. hətta bununla kifayətlənməyib arxalarıyca başqalarını da gətirirlər. türklər demiş: çete kuruyorlar.

psixoloji diskomfort yaradan, təşvişə səbəb olan və təkrarlanan fikirlərə obsessiyalar deyirlər. bu fikirlərə cavab olaraq yaranan, xoşagəlməz hadisələrin və situasiyaların qarşısının alınmasına yönəlmiş təkrarlanan hərəkətlər, rituallar da kompulsiyalardır. düzdü bir çoxlarımızda bunların yüngül forması olub. məsələn, bir yanağından öpənə o birini də uzatmısan ki, bundan da öp * abazan deyilsənsə təbii ki . ya da əlin təsadüfən stola tıqqıldayırsa bir dəfə də edirsən ki, tək olmasın filan. belə gic-gici şeyləri çoxlarımız eləmişik. amma di gəl ki, işin ciddi tərəfləri var.
adamlar qapını bağladığını dəfələrlə geri qayıdıb yoxlayır və qane olmayıb bunu təkrar-təkrar edir. qazı söndürdümmü? pencərəni bağladımmı? fikirlərilə eyni hərəkəti dəfən-dəfən etməyi; əli birşeyə toxundusa dəfələrlə yumağı, yumasa sağalmaz xəstəliyə düçar olacağı fikri; təzə köynək geyindisə mütləq bir pis hadisənin baş verə biləcəyi və s.

sadə sarışan hallardan okp-nin fərqi odur ki, bu insanlarda daha çox psixoloji diskomfort yaradır və yaranan vərdişlər daha ciddi forma alır, üstəlik tərgitmək istədikcə yeniləri gəlir.
məsələn 16 yaşlı bir qızı valideynləri “xalçanın kənarı ilə yeriyir” şikayətiynən psixoterapevtə aparırlar ki, dərdi nədi niyə belə eləyir. elə bir nəsə çıxıb dişləyəcək bunu ordan. sən demə uşaqda okb imiş və dərdi tək xalça ilə yox digər fərqli kompulsiyalarla imiş və onlara şərait yaradan obsessiyalar. əgər dirsəyi stola dəyəndə və ya əli bir qaşına toxunanda onu ikinci dəfə təkrarlamasa anasının öləcəyinə inanırmış. bu obsessiv avtomatik fikirlərdən də özlüyündə yaratdığı kompulsiv hərəkətlərlə xilas olurmuş.
qarışıq göründü biraz, anlayıram. belə izah edim, hansısa stress yaradan hadisə baş verir. psixiki zəyif insan bu hadisədən çox təsirlənir, və onda yenə təkrarlanacağına dair avtomatik fikirlər formalaşır, o da özlüyündən bu fikirləri dəf etmək üçün hansısa hərəkətlər kəşf edir. və bu hərəkətlərlə də daxili stressini azaltmağa müvəffəq olur. bax elə bu nöqtədən də həmin hərəkətlər tərgitməyi çətin olan vərdişlərə gətirir.
obsessiyalar-> təşviş və qorxular-> kompulsiyalar->yüngülləşmə. sonuncu mərhələdəki yüngülləşmə aldadıcıdır. və ardıyca daha betər gərginlik gətirir. insan “bu hərəkəti edərkən rahatlayıram, niyə tərgidim?” kimi fikirlərə dala bilir. bir müddət keçdikdən sonra isə ətrafındakılara gülünc, ya da qıcıqlandırıcı göründüyünün fərqinə varanda depressiyaya düşür. zatən probleminin fonunda depressiya var idi, daha da tetiklənir.
uzun və keşməkeşli mövzudur. zaman-zaman qayıdarıq fikir mübadiləsi edərik.
son olaraq müalicəsi varmı? var. amma dediyim kimi çox uzun prosesdir və çərlədicidir. amma nəticəyə gəlmək olur. medikamentoz müalicə, psixoterapiyada da koqnitiv-bihevioral terapiya 12-20 terapevtik seans effektivdir. əvvəlcə müəyyən testlər aparılır, psixi vəziyyət yoxlanılır daha sonra uyğun üslub seçilir.
hə bir də, nənələrimiz deyəndə ki, çox oxuma başın xarab olar, sən demə çox müdrik söz deyibmiş. ali təhsilli insanlarda orta təhsillilərə nisbətən bu xəstəliyə “yoluxma” riski 1,5 dəfə çoxdur.

əlavə:
vay dədəm vay. nə boyda oldu alə bu? hələ dedim qısa yazım. nəisə oxuyun. hamısın oxuyana saqqız verəcəm* swh

əlavə2:
yaman dambadurum da adı var haa bunun: obsessiiiv kompulsiiv pozuntuu. əəə bir bir..