Bəli, bəli, yanlış duymadınız, əfqan qadınların Taliban dönəmində geyinməyə məcbur qaldıqları burkadan söz edirəm.
Burkanı çamadanından çıxarıb mənə uzadaraq,
"Bunu geyindiyin an hədiyyənin məndən deyil, Atatürkdən olduğunu anlayacaqsan" dedi.
Mavi ipək qumaşa əlimi uzadarkən doğrusu o an nə söylədiyini tam anlaya bilməmişdim.
Burkanı qutusundan çıxarıb bu qəribə geyimin harasına başımı soxacağımı anlamağa çalışdım bir müddət. Naxışlarla bəzədilmiş yarım santimetrlik kvadrat pəncərələrdən ibarət qəfəsi gözlərimin önünə gətirmək üçün çox çabaladım.
Dünyanı görə bilmək üçün!!!
Çətinliklə də olsa, başımı bir halqa kimi sıxan dar bölməyə soxa bildim. Daha ilk saniyələrdə öz nəfəsimdən iyrənməyə başlamışdım.
Nəfəs alıb vermək tam bir işgəncə idi.
Ağzıma yapışan qumaş nəfəsimlə isinir, içəridə get-gedə ağırlaşan bir qoxu yaranırdı.
Əllərim də fəlakət durumda idi doğrusu. Hərəkət qabiliyyətimi tamamilə itirmişdim.
Həyat yoldaşıma, "Bunun çiyin hissəsi harasıdır?" deyə sual vermişdim burkanı geyinməyə çalışarkən..
O da, "Çiyni yoxdur, çiyni olarsa, burka olmaz bu. Çünki burkada önəmli olan qadının heç bir vücud xəttinin bəlli olmamasıdır" demişdi.
Burkanı geyindim.
Aynanın qarşısına keçdim və özümü tapmağa çalışdım.
Yox olmuşdum.
Gözlərim, üzüm, mimiklərim, baxışım, hətta səsim yox olmuşdu.
Əzilmişdim.
Kiçilmişdim.
Görüş sahəm, baxış bucağım daralmışdı.
Görə bildiyim dünya kiçik kvadratlara bölünmüşdü.
Başımı çevirmək qane etmirdi; vücudumu tamamilə çevirsəm, bəlkə daha çox şey görə biləcəyimi düşünürdüm.
Amma olmurdu.
Gözlər ətrafı 180 dərəcə görə bildiyi halda, mənim gözlərim o an ancaq 30 dərəcə görə bilirdi.
Zənnimcə, sadəcə bir dəqiqə qala bildim burkanın içində.
Etiraf edirəm ki, bir ömür bu cür yaşayanları anlaya bilmək üçün geyinsəm də, ancaq bir dəqiqə dözə bildim.
Burkanı bir xışımla çıxartdım.
Amma o günlərdə evimə gələn bütün qadınlara burkanı geyindirməyə qərar verdim.
Mənim öyrəndiyimin, yəni Atatürkün "qadınlara ən böyük ərməğanı"nın daha yaxşı fərqinə vara bilsinlər deyə..
Çünki mən bir qadın üçün çarşaba bürünmənin nə demək olduğunu ancaq burkanın içində bir dəqiqə qaldığımda idrak edə bilmişdim.
Nə zaman içimə bir bədbinlik dolsa, Atatürkü duyuram:
"Səyahətlərim zamanı sadəcə kəndlərdə deyil, qəsəbə və şəhərlərdə də qadınlarımızın üzlərini və gözlərini çox sıx qapatdıqlarını gördüm. Ey kişilər, bax bu bizim eqoistliyimizin əsəridir! Qadınlar da üzlərini cahana göstərə bilsinlər və gözləriylə kainatı diqqətlə görə bilsinlər. Bunda qorxulacaq bir şey yoxdur!"
Ensiklopediyanı qarışdırıb xatırlayıram Atatürkün bu sözlərindən sonra Türk qadınının öncə niqabı, 25 noyabr 1925 tarixli geyim inqilabından sonra da çadranı atdığını…
Gülümsəyirəm, səssiz şükranlarımla…
— Türk jurnalist, yazıçı Figen Ünal Şen.
(t/d — Y.S)
