4. başlıqda yazılan entrylərin əksinə müasir dövrdə tamamilə yanlış anlaşılan məhvum.
Lilith sözünü mənası gecə deməkdir və indi də müasir ərəb dilində Leyla olaraq keçir. Oxşar xalq inancı qədim yunanlarda olub Lamiya adı ilə və orjinal mənasında lilithin müasir ərəb dilində sinonimi yenə Lamiyədir.
Lilith-in orjinal hekayəsi Qilqameş dastanında innanna və Huluppu ağacı dastanında keçir.
Qədim Şumer sevgi ilahəsi Inanna özünə taxt qurmaq üçün Huluppu ağacını əkir və 10 il sonra yenidən ora qayıtdıqda ilan, zu quşu və lilithin onun ətrafında olduğunu görüb ağlayır və Qilqameş bu gecə şeytanlarını qovur. Burda bir şeyi yadımızda saxlayaq. Ortada bir ağac var və lilith, ilanla birlikdə mənfi kontekstdə istifadə olunub.
Lilith adi incildə cəmi bir dəfə keçir. Azərbaycan dilində incilin tərcüməsində bu belə keçir: Əşiya - Isaiah 34:14
Orada səhra heyvanları ulayan heyvanlarla görüşəcək, Çöl keçiləri bir-birini səsləyəcək, Çobanaldadan yuva salacaq, dinclik tapacaq.
International Standard Version
And desert creatures will meet with hyenas, and goat-demons will call out to each other. There also Liliths will settle, and find for themselves a resting place.
Fikir versəniz burda lilith adı Azərbaycan dilində tərcümədə yoxdu. Çünki əksər ingilis tərcüməçilər də Bibliyanın o dövrün bütpərəst dinləri ilə bağlılıqlarını gözü götürməyib və qəbul etməyiblər ona görə də bunu 19-cu əsrdə artıq tərcüməni dəyişməyə başlayıblar. Eyni şey ondan sonra gələn ayə üçün də keçərlidi çünki burda da həmin Qilqameş dastanındakı ilanın adı keçir Qippoz amma həmin dövrdə insanlar əlaqəni qura bilməyib deyə tərcüməsiz qalıb və əlaqəni incil alimləri tapanda həmin adı tərcümələrdən silməyə başlayıblar. Bibliyanın qədim yunan tərcümələrində isə Lilith adı həmin bu gecə canavarlarının oxşarlıqları səbəbindən lamia olaraq tərcümə olunub.
Bəs onda nəyə görə Lilith insanların yaddaşında Adəmin ilk arvadı olaraq yadda qalıb?
Səbəb Bibliyada yaradılış hekayəsinin iki dəfə təkrarlanması və yaradılış kitabının 4 fərqli yazarı olmasıdı. 18-ci əsrdə Yəhudilər bunu bilmədən həmin iki hekayəni iki fərqli qadın, birincisi palçıqdan ikincisi isə qabırğadan yaranan qadın olaraq şərh ediblər və müasir yaddaşda belə oturuşub.