1. yazın gəlişini simvolizə edən qədim xalq bayramı.

novruz şimal yarımkürəsində astronomik yazın başlandığı, gecə-gündüz bərabərliyi günündə (martın 20-si, 21-i və ya 22-sində) keçirilir.novruz sözünün mənası "yeni il" deməkdir. bir sıra xalqlar yaz fəslinin gəlməsini təbiətin canlanması ilə bağlamış, bu münasibətlə şənliklər keçirmiş, onu yeni ilin başlanğıcı kimi bayram etmişlər. qədim zamanlardan başlayaraq azərbaycan, iran, əfqanıstan, tacikistan, özbəkistanda və bir çox şərq ölkələrində baharın - yeni ilin gəlişini şənliklərlə qarşılayırlar. martın 21-i iran və əfqanıstanda rəsmi təqvimin ilk günü sayılır.

2009-cu il sentyabrın 30-da novruz yunesko tərəfindən qeyri-maddi mədəni irs siyahısına daxil edilmiş, 23 fevral 2010-cu ildə isə bmt baş assambleyasının 64-cü sessiyasının iclasında mart ayının 21-i "beynəlxalq novruz günü" elan edilmişdir.

novruz bayramında çərşənbələr

bəzi qədim inanclara görə kainat 4 ünsürdən - su, od, torpaq və küləkdən yaranıb. hər il 4 çərşənbə novruzdan, günün bərabərləşməsindən əvvəl qeyd olunur. aşıqlar da "ab, atəş, xak, badan yarandım" deyiblər vücudnamələrində, yəni su, od, torpaq və yelə bağlıdır insan.

birinci su çərşənbəsi adlandırılırdı. yəni bahara doğru çayların azacıq buz bağlayan yerləri əriyib çaylara tökülür. torpaq yavaş-yavaş islanmağa başlayır. qızlar bulaqlardan sərin, şirin su gətirərdilər, evin ətrafına çiləyərdilər, üzlərini yuyardılar.
ikincisi od çərşənbəsi adlanır. ona görə ki, bahara doğru günəş yavaş-yavaş torpağı qızdırır, isindirir, onu yaratmaq üçün hazırlayır. od çərşənbəsində tonqallar qalayardılar. hər ailə üzvünün adına bir şam yandırardılar. xonçalar düzəldilərdi.
üçüncüsü yel çərşənbəsidir. yəni yel artıq azacıq oyanmış torpağı, təzəcə çıxmış yaza həsrət gülləri tərpədir, tumurcuqlanan ağacları yellədir.
dördüncüsü torpaq çərşənbəsidir. torpağı ana təbiət su ilə islatdı, günəşlə isitdi, onu yaratmağa hazırladı. ona görə də ilk yaz əkinini xışla-kotanla məhz torpaq çərşənbəsi günündə başlayardılar. yaşlı qadınlar "səməni, saxla məni, ildə göyərdərəm səni" deyib buğda isladardılar.


novruz bayramında aşağıdakı adətlər yerinə yetirilir:

1.papaq atmaq. qapıya atılan papağı boş qaytarmazlar.
2.qulaq falına çıxmaq. əgər gizlin dinlənən evdən xoş söhbət eşidilərsə, bu arzunun yerinə yetəcəyinə işarədir.
3.tonqaldan tullanmaq. tonqaldan tullarkən bu ifadə deyilir: "ağırlığım - uğurluğum odda yansın".
4.üzük falına baxmaq. qızlar üzüyü sapa bərkidib su ilə dolu stəkanın üstündə saxlayarlar. üzük stəkana neçə dəfə dəysə,bu həmin qızın o yaşda ərə gedəcəyinə işarədir.
5.səməni yetişdirmək. bu yazın gəlişinə və bitkilərin oyanmasına işarədir.
6.yumurta döyüşdürmək. oyunun nəticəsində tərəflərdən biri digərinin tələblərini yerinə yetirir.
7.qonaq getmək. novruzda qohumların və qonşuların evinə qonaq gedərlər, onlara novruz payı apararlar.
8.şam yandırmaq. novruzda ailənin sayı qədər şam yandırarlar.
9.küsülülərin barışması. novruzda heç kim küsülü qalmamalıdır. bütün küsülülər barışmalıdır.
10.yallı getmək. azərbaycan xalqının qədim dövrdən bəri ifa etdiyi rəqsdir. bunun mənası insanların birliyidir.
11.xoruz döyüşdürmək. bunun üçün xüsusi döyüş xoruzları böyüdülür.
12.novruz oyunları oynamaq. məsələn, ənzəli.