1. hind-avropa dil ailələri qrupunun german dilləri ailəsinə daxil olan dil. aid olduğu qrupun xarakterik xüsusiyyətilərini daşıyır, yəni flektiv * çekimli dildir. sözün kökü təsriflənmə, hallanma və cəm formanın qurulması kimi müxtəlif vəziyyətlərdə dəyişə bilir. ancaq bundan başqa şəkilçilər də geniş istifadə olunur. bu xüsusiyyətinə görə rus dili ilə yaxındır. hətta mənə qalsa rus dilinə çox oxşayır deyərəm. söhbət fonetik tərkibindən getmir təbii ki. qrammatikasına baxanda çox oxşarlıq görə bilərsiz. məsələn isimlərin cinsiyyətinin olması, fellərin ön şəkilçilərinin onlara geniş mənalar qata bilməsi, şəxsə, zamana görə dəyişmənin bir götlü-başlı qaydasının olmaması kimi mövzularda oxşadıram ruscaya. belə baxanda ingilis dili ilə daha çox qohumluğu var amma ingilis dilində isimlərin cinsiyyəti, artiklların belə qəliz hallanması yoxdu. digər tərəfdən də çox möcüzəvi dildir. söz ehtiyyatı olduqca böyükdür, söz yaradıcılığı üçün də çox geniş imkanlar var. amma əsas məni heyrətləndirən bu dilin başqa özəlliyidi. məsələ burasındadı ki, bu dildə fikrini çox dəqiq ifadə eləyə bilirsən. adamın beynində olan fikirlərin ifadəsi üçün tam dəqiq yarayan cümlələr qurmaq mümkündü. bunun əsas səbəbi fellərə atılan ön şəkilçilərdi. məsələn sürmək felinə ön şəkilçilər artırmaqla bu feldən: getmək, yetişmək, çıxıb getmək, çatmaq, yanından ötüb keçmək, sürüb içəri girmək, sürüb çölə çıxmaq, birlikdə səfərə çıxmaq kimi cürbəcür mənalar vermək olur və bunların hamısı bizim dildəki analogları kimi mürəkkəb fellər deyil sadəcə düzəltmə fellər olur. verdiyim nümunə hələ o qədər də düzgün seçilmiş olmaya bilər. bütün fellərdə bu cür oynamaq olur və nəticədə olduqca dəqiq bir dil yaranır. siz indi bu dildə yazılan kitabları, elmi və bədii yazıları fikirləşin. yazar öz beynindəkini oxuyucuya düzgün çatdırmaq üçün necə də gözəl alətə sahibdir.
bu dili danışan biri olaraq doğulmağı çox istərdim. mən həmişə millətlərin xüsusiyyətlərini onların qanları yox dillərinin müəyyən etdiyini düşünmüşəm. almanların belə kreativ və dəqiq olmalarını alman dili ilə, bu dili danışaraq böyüməklə birbaşa əlaqəsi olduğunu düşünürəm. məsələn ingiliscə danışanların həmişə özündən razı görünməsi diqqətimi cəlb eliyir. o dilin quruluşu səs tərkibi adamı bir havalara soxur yəqin ki. və ya rusca danışmaq sərbəstlik, gözəllik verir. bizdə məktəblərdə rus bölmələrinin oğlanlarının boy ortamalarına, qızların gözəlliyinə baxın. halbuki onlar da bizimlə eyni qanı daşıyırlar. sizi bilmirəm necə düşünürsüz amma məncə bizim dilin söz bazası çox zəifdi. söhbət `uje` yerinə `artıq` deməklə düzələsi deyil məncə. öz dilimi pisləmək də istəmirəm. yeri gəlsə almancanı da ruscanı da sikər. dilimizdə dünyanın ən gözəl yumor hissinə sahib insanlar danışır. bu dildə iki başlı danışmaq, məcazi mənada sözlər işlətmək əla alınır. sözün sonunda beş-altı şəkilçi arda arda gəlir və şer yazanda bunlar bir-birinə uyğun düşərsə rədif sayılır və bundan əvvəldə ən az 1 səsin uyğun düşməsi tələb olunur ki, misralar qafiyəli sayılsın. nəticədə şerin qafiyə quruluşu inanılmaz dərəcədə gözəl səslənir. kiminsə üstünə hirslənmək əla alınır bu dildə. kreativ söyüşlərimiz var.
çox kənara çıxmayım. nəticə etibarı ilə almanca və ruscanın yuxarıda toxunduğum mövzuda çox oxşar olduqlarını düşünürəm. dünya ədəbiyyatının ən yaxşı əsərlərinin əsasən bu iki dildən çıxmasını da öz fikrimə dayaq nöqtəsi kimi işlətmək istəyirəm. hə bir də səs tərkibinə görə rusca daha gözəldi. rus dilində danışan bir qadını saatlarla oturub dinləyərəm, dəhşət kayf alıram bundan. və nəticədə rusca almancanı da sikər deyirəm.