seçkiləri bu tarixlə eyni günə salan ərdoğan, yenə də chp üzərində qələbə qazanıb tarixi təkərrür etdirməyi planlayır.
indi keçək prezident seçkilərindəki namizədləri analiz edək. əvvəlcə deyim ki, 4 namizəd var :
sırası ilə recep tayyip erdoğan, muharrem ince, kemal kılıçdaroğlu, sinan oğan.
ilk rte-in vəziyyəti barədə yazmaq istəyirəm: 2002-ci ildə akp 34 faiz səs alaraq tək başına iqtidara gəldi.
d'hondt sistemi-ə görə barajı(10%) keçə bilməyən partiyalar parlamentdə təmsil oluna bilməzdi. şəkildə də göründüyü kimi barajı sadəcə akp və chp keçə bilmişdir. barajı keçə bilməyən partiyaların səsi isə keçə bilən partiyalar arasında faiz nisbətinə uyğun olaraq bölünür.
iqtidara gəldikdən 5-6 ay sonra baş nazir olan rte, yanındakı gənc, savadlı, dinamik kardlarla türkiyə tarixinin ən yaxşı dövrlərindən birini başlatdı. belə ki bu uğurlarına görə hər seçkidə daha çox səs artıran ərdoğan 2011-ci il seçkilərində 50 faizə səsi(49.83%) təkbaşına yığaraq( bunu türkiyədə edə bilmiş 3 partiyadan biri olmuşdur) iqtidar olmuşdur. məncə bu seçkilərdən etibarən artıq poxu çıxmağa başladı ( bundan əvvəl də problemlər var idi ancaq, daha da dərinləşməyə başlaması 2011 seçkilərindən sonra oldu). gücün yozlaşdırmadığı adam olmadığı kimi güc "bu fakiiir kardeş" imizi də yozlaşdırdı. yaşadığı güc zəhərlənməsinə görə 2012 ci ildə işçi haqqlarının gündəmdə olduğu günlərdə rte-in "itibardan tasarruf olmaz" deyərək maliyyəti 350 milyon dollar olan sarayın tikintisinə başlanılması ilə artıq rte-in ölkəni artıq öz malı kimi görməsinin başlancığı oldu. 2013-də gezi parkı olayları isə türkiyədəki sosial problemlərin artıq get gedə dərinləşdiyinə bir işarə idi.
hətta şəkildən də görüldüyü kimi 2002-dən 2012-ə qədər az da olsa artan demokratiya indeksi 2012-dən sonra düşüşə keçmiş, bu günki günə qədər də azala-azala gəlir.
sosial problemlər 2012-dən etibarən pisləşməyə başlasa da, iqtisadi problemlər 1 il sonradan-2013 dən etibarən pisləşməyə başlayır.
2013-cü ildə öz pikini yaşayan adam başına düşən üdm-in həcmi, 2013-dən sonra düşməyə başlamışdır. bunun bəhrəsini 2014 prezident seçkilərində görən rte, bu dövrdən sonra baş nazirlikdən çəkilib prezident olmuşdur. 2017 referendumuna görə 2018-ə qədər parlamentli respublika olan türkiyədə (1923-2018) prezident seçkiləri parlamentdə deputatların verdikləri səslə seçilirdi. 2014-də prezident seçiləri ilk dəfə xalq tərəfindən keçirildi və ərdoğan çox az adamın tanıdığı, chp və mhp-in dəstəklədiyi ekmeleddin ihsanoğlu-a qalib gələrək ilk dəfə prezident oldu.
ölkənin baş naziri bu gün millet ittifakı-da yer alan ahmet davutoğlu oldu.
vəziyyətin pisləşdiyinin nəticəsini 7 iyun 2015 türkiyə parlament seçkiləri-dən görə bilərik, bu dövrdə akp ilk dəfədir ki tək başına iqtidar ola bilmədi
daha sonra yaşanan terror hadisələri
nəticəsində akp 49 faiz səs toplayaraq yenidən təkbaşına iqtidar olur.
bundan sonrakı seçkilərdə də əsasən xalqı manipulasiya edib səs toplayırlar( bundan əvvəl də belə idi, amma ən azından bundan əvvəl xalqın vəziyyəti bir qədər yaxşılaşdırdı deyə, onların duyğuları ilə oynamağa çox da ehtiyac qalmırdı). bunu uzun uzun yazmaqda məqsədim "ə qaqa yaxşı olmasa xalq ərdoğanı seçərmi?" məsələsini izah etmək idi. yadınızdadırsa 2020-də ilham əliyev çıxışları ilə xalqın 90 faizinin qəlbini fəth etmişdi. müharibəyə qədər onu söyüb batıran xalq, müharibə vaxtı bu tənqidləri bir müddətlik təxirə salıb "dəmir yumruq"-un çıxışlarını səbirsizliklə gözləyirdilər. bu da eynən belə məsələdir, kurtuluş savaşında da orduya kömək etmək üçün ac, paltarsız olmağa razı olan xalq, eyni mentaliteti davam etdirir. "ac olarıq, təki ölkəmizə terrorçular hücum etməsin" fikrini xalqın beyninə yeridiblər artıq. və səs toplamaq üçün seçki qabağı türkiyənin bir çox yerində terrorçu hadisələr olur ki, seçkiyə qədər ərdoğandan bezən xalq, seçki zamanı "bas ampülə amınqa" deyərək akp-ə səs verir.
15 iyul 2016 türkiyədə çevrilişə cəhd-dən sonra iqtidar-müxalifət fərqi olmadan hər kəs ərdoğanın yanında durdu. amma bu vəziyyətdən sui-istifadə edən ərdoğan, darbeyə cəhddən sonra, ona qarşı olan önəmli adamları " fetö" adı ilə həbsə atmağa başladı. 2016-2022 ci illər arasında ümumi 332 min nəfər tutuldu, 101 min nəfər həbs edildi.
daha çoxu üçün bu videoya baxa bilərsiniz.
(youtube: 
)
)2017-də referandum ilə ölkənin sistemini parlamentli respublikadan, baş nazirsiz prezidentli respublikaya keçirdən ərdoğanın artıq gücü tam əlinə almaq istədiyi görsənirdi.
yuxarıda paylaşdığım xəritələrə diqqətlə baxılsa görülər ki, referendumda "hə" deyən bölgələr ilə akp-ə səs verən yerlər eynidir. yani ərdoğan "aziz milletim her kesden 1 nude istiyorum" desə, akp seçmeninin çoxusu atar -*.
ay hələ əsas məsələyə gəlməmişəm indidən 5800 hərf sayı var -*.
2016-cı ildə, mhp-dən bir qrup bərkgedən üzv, partiya içi demokratiyanı bərpa etmək, devlet bahçeli-i göndərmək üçün mübarizəyə başladılar. kreslosundan götünü ayırmaq istəməyən bahçeli isə ona qarşı olanları( meral akşener, ümit özdağ, sinan oğan, koray aydın və.s )partiyadan ixrac etdirdi. amma bu üzvlər məhkəməyə müraciət edərək yenidən partiyaya qayıdandan sonra, devlet bahçeli kreslonu tərk etməmək üçün, illərdir meydanlarda sərt təndiq etdiyi iqtidarın götünü yalamağa məcbur qaldı. sonrasında isə " cumhur ittifakı"-ı qurdular.
2018-dəki son prezident seçkiləridə ərdoğan chp namizədi muharrem inceni ilk turda məğlub edərək rəsmən diktatura dönəmini başlatdı. muharrem incenin məğlub olmasında əlbəttəki chp-in səhvləri var idi. məsələn 4 milyon səsi olan sandıqları nəzarətsiz qoymuş, ərdoğanın seçkiləri saxtalaşdırmasına şərait yaratmışdır. ittifaq olmasına rəğmən " millet ittifakı"-dan 3 fərqli namizəd çıxmış, ərdoğana qarşı tək yumruq olub mübarizə aparmaq yerinə ayrı ayrı mübarizə aparmışdırlar.
amma seçkilərdə diqqət edilməyən 1 şey var idi: "akp-in çöküşü", çünki bundan əvvəl təkbaşına 50 faiz səs toplayan akp, bu seçkilərdə partiyası 42 faiz səs yığmış, ancaq mhp və digər ittifaq partiyaların köməyi ilə 52 faiz səs toplaya bilmişdir.
daha çoxu üçün:
(youtube: )
)indiki dövrə baxsaq ərdoğanın səsi ən yaxşı halda 45-46 faiz ətrafındadır. artıq akp-ə səs verənlərin ancaq "kemik kitle" olduğu bir dövrdür. yəni bu insanlar nə olursa olsun akp-ə səs verəcəklər, maksimum 1-2 faiz səsi düşə bilər, yəni akp 30 faizdən aşağı enməz deyə düşünürəm. seçkilərdə isə 40-46 arası səs toplayacağını düşünürəm. seçkilərdə hizbullah dəstəkli hüda par-ın akp sıralarından girməsi, illərdir chp-ə terrorçu deyən ərdoğanın nə qədər çətin vəziyyətdə olduğunu(bəlkə də 21 illik iqtidarlarında ən çətin vəziyyət) göstərir. bizim ləhçə ilə desək "ərdoğan domuşuf". həm də bu seçkilərin akp-in seçilmə ehtimalı olan son seçkilər olduğunu yaxşı bilən ərdoğan, bu dəfə də seçilsə ləhçə ilə desəm "ölkənin tifağını dağıtmadan" , soyub soğana çevirmədən gedən deyil ( e zaten koymuş). azərbaycanlıları nöqteyi nəzərindən də baxsaq, "ərdoğan getsə öyümüz yıxıldı" deyənlər məncə məsələni şişirdirlər. zatən bu siyasətdir, əbədi dostluqlar və əbədi düşmənliklər yoxdur, əbədi maraqlar var. türkiyənin bizimlə dostluğunun əsas səbəbi isə maraqlardır. hər halda kılıçdaroğlu gəlsə əlaqələrimiz biraz soyusa da, yenə də yüksək səviyyədə davam edəcəkdir deyə düşünürəm. ərdoğanın nick6-ı bitirək, keçək demokrat dedeye.
bu dəfə biraz qısa tutmaq istəyirəm, deməli kk 2010-dan etibarən chp-in başındadır. əslində cornelius fudge #371887 entrysində ətraflı izah edib kk barədə, mən də bir neçə əlavə edəcəyəm. bir neçə öz fikrimi deyəcəyəm: məsələyə birbaşa girsək chp-in hdp ilə yaxınçılığı barədə demək istəyirəm. çözüm süreci zamanı ərdoğan terrorist dediyi insanlarla daha yaxın idi. hər halda indi də kılıçdaroğlu daha yaxındır. çünki başqa bir şansı yoxdur. kurtuluş savaşı sırasında atatürk bilirdi hansı yüksək vəzifəli insanlar xaindir, amma müharibə bitənə qədər onlara dəymədi sonra isə hamısını edam etdirdi.
Türkiye'de idam edilenler listesi
kk-da baxır görür ki, türkiyədəki seçmenlərin çoxu hara və niyə səs verdiyini bilmir, kor-koranə səs verir. və görür ki, akp-in illərdir terrorist olaraq tanıtdığı kk-a, kemik kitle akplilər səs verməz, onun üçün də iqtidara gəlib ölkəni düzəltmək üçün kürtlərlə yaxınlaşır. həm də kürtlərin səsi 11-12 faizdir. bu seçkilərdə kürdlərin dəstəyi kimə olsa seçkiləri o qazanacaq.
bayaq ən yaxşı halda ərdoğanı hesabladıq, indi isə ən pis halda kk-a baxaq. chp-in səsləri 25 %, iyip səsləri 11 %, 4 dənə balaca partinin səsləri toplamı 3% olsa edir 39 faiz. (baxma: 40 yaapaaaar) -* kürdlərində 11 faiz səsi olsa 50 faizi keçir ilk turdan. incenin də namizədlikdən çəkildiyini nəzərə alsaq, və incəni səslərinin 40%-in kk-a gedəcəyini düşünsək, ilk turdan bu iş bitmişdir. iqtidara gələndən sonra hər halda ərdoğandan yaxşı olacaq, çünki demokratiya olacaq, ərdoğan kimi tək adam rejimi yox. demokratiya olan yerdə xaos da olar, ancaq kk gələn kimi parlamentli respublikaya keçməyəcək, ən azı ilk 3 il prezidentli respublika olacaqdır. bir məsələyə də öz fikrimi demək istəyirəm :"kk niyə səsləri 1-2 faiz olan keçmiş akplilərlər ittifaq bağlayır"
cavab: çünki ehtiyacı var, ölkədə 21 illik akp iqtidarı var, ölkədə nələrisə dəyişdirə bilmək üçün gərək akp barədə təcrübəsi olan adamlar da olsun. məsələn elçibəy 71 illik sovet hakimiyyətindən sonra öz adamların gətirdi, ölkədə xaos yarandı, amma heydər əliyev elə etmədi, əvvəlcə öz hakimiyyətini möhkəmləndirdi, sonra hamısının dalından dəydi. kk-da elə edəcək məncə. əvvəlcə chp-ə qarşı olan önyarğıları qırıb, chp-i möhkəmləndirib, bu əlavə yüklərdən xilas olacaqdır.
indi isə muharrem incədən qonuşaq:
2018-də ince chpin səs potensialından 5-6 faiz daha çox səs toplasa da bu onu 2 ci tura daşıya bilməmişdir. bundan sonra chp-ə qarşı aqressivləşən ince, 2019 da chp-dən ayrılmış, 2021-də isə memlemek partisini qurmuşdur. bundan sonra tiktokda filan məhşurlaşan ince, bir anlıq xəyalpərəst davranıb özünün seçiləcəyini iddia edirdi. ərdoğandan çox kılıçdaroğlunu tənqid edən incenin səsləri son dövrlərdə lap aşağı düşərək, namizəd olana qədər çoxunun tanımadığı sinan oğandan aşağıda qərarlaşmışdır. sonda seçilə bilməyəcəyini anlayan ince, namizədlikdən çəkilməsə, kk seçilsə də seçilməsə də hər iki halda günahkar olacağını anlayıb, namizədlikdən çəkilmişdir. 12 may keçirilən ankara mitingində kk onu dəvət etsə də, özündən bir xəbər çıxmamışdır.
ən son namizəd sinan oğana keçək:
içlərindən normal namizəd demək olar ki sinan oğandır, adam barədə vikidə oxusanız, nə qədər donanımlı birisi olduğunu görərsiniz, və ən az "oşibka" buraxan namizəd də odur. amma düşünürəm ki, bu seçkiləri kk qazanmalıdır, ölkədə demokratik bir ortam yaratmalıdır, sonra isə gənc siyasətçilər, köhnələri əvəz edib seçilsinlər. 2028-də seçkilər olsa, məncə ən çox şansı olacaq 2 namizəd ekrem imamoğlu və sinan oğan olacaq.
sonda isə güvəndiyim seçim təxminlərini paylaşmaq istəyirəm. bu təxminlər anket yolu ilə yox təxmin yolu ilə aparılır. ona görə də obyektiv olduğunu düşünürəm
