1. Şəhriyar Məmmədyarov müsahibəsində bunları deyib:

“Şahmatda qadın-kişi faktoru çox önəmlidir. Qadınlar kişilərdən çox zəifdirlər. Düzdür, bu fikir indi qadınların çoxunun xoşuna gəlməyəcək, amma dünyanın yüz ən yaxşı şahmatçısından biri belə qadın deyil. Yəni heç bir qadın şahmatçı kişilərlə mübarizə apara bilmir”.
Şəhriyar Məmmədyarov “Sizcə, niyə belədir?” sualına isə belə cavab verib:
“Qadınlar kişilərdən hansı sənətdə üstündür ki? Çox fikirləşməyiniz belə artıq qəribədir. Fikirləşdiniz, rahatlıqla deyə bilmədiniz. Çünki yoxdur”.

Görürəm ki, millət başlayıb Şəhriyarı linç etməyə. Əslində reallığı deyib, amma üslubunda bir az problem var. Bu tipli *çətin* suallara birbaşa olaraq öz fikrini bildirmək yerinə (xüsusilə Şəhriyar və onun möqveyində olan insanlar üçün) mövcud olan statistikanı paylaşıb, soruşanın və izləyicinin özünün nəticə çıxarmasını gözləmək olar.

Şahmat tarixində 2700 Elo reytingini keçən, qeyri-rəsmi olaraq Super GM titulunu alan 140 insan var. Bunun 139-u kişi, 1-i qadındır.

Bəs niyə? ilk vurğulanması gərəkən nüans, bunun konkret olaraq 1 səbəbinin olmamasıdı.
1. Fakt olaraq, kişilərin sayı ilə müqayisədə daha az qadın şahmat oynayır. Sayca daha az olmaqları, aralarından üst səviyyə şahmatçı çıxma ehtimalını da azaldır.
2. Şahmatı buraxmaq (səbəblər: təhsil, marağın bitməsi, iş, ailə həyatı, və s.) qadınlar arasında daha yayğındı.
3. Elit səviyyədəki şahmat turnirləri xaricində, normal şahmat turnirləri, qız uşaqlarını, qadınları cəzb edən bir mühit deyil - yumşaq ifadə ilə. iştirakçıların 90 faizi adətən kişi olduğu üçün, hər yaşdan sənə dik-dik baxan (müxtəlif səbəblərlə) gözlər görürsən.
4. Qadınlar çox vaxt digər qadınlar ilə, kişilərdən ayrı bir kategoriyada oynayır. Bir-birilərini eyni səviyyədə, aşağı reytinglərdə saxlayırlar. Şahmatda inkişaf üçün özündən daha güclülər ilə oynamalısan.
5. Judit Polgar-ın varlığı. Ona "bir istisna" idi deyib keçmək olar, çox mövzuda mən özüm də belə hiss edirəm, amma fakt olaraq "Polgar Projects" öz məqsədinə çatdı. Bir qadın şahmatçının elit səviyyədə şahmat oynaya biləcəyini göstərdi. Demək ki, qadın anatomiyasında, qadın beynində şahmata dair bir problem yoxdu. Problem sosial bir problemdi.
6. Onlarca daha səbəb saymaq olar. Zənnimcə, fanatik olaraq, ömrünü bir şeyə, bir idmana və ya bir oyuna həsr etmək adətən kişilərin göstərdiyi autistik simptomdu. Risklidi, lüksdü. Hə, qadınlar da edir, ömrünü şahmata, güləşə, boksa həsr etmiş, elit səviyyədə idmançılar var. Amma sayları, həvəsləri daha az olur. Kişilərə də qadınların etdiyi bir çox fəaliyyət maraqsız görünür, hamı hər şeyi edəcək deyə bir şey yoxdu.