1. "babam cennetten buğday çalmış, eğer ben cennete düşersem bütün cenneti çalarım."
bir pelin esmer filmidir. baş rollarda türkiyənin ən böyük kolleksiyaçısı olan mithat esmer və bina qapıçısı rolunda nejat işler var. soyadlarına nəzər yetirsək, mithat esmer, pelin esmerin əmisi idi və filmdə birbaşa mithat bəy özü rol alıb. 83 yaşında.
orhan pamukun "masumiyet müzesi" kitabı ilə hekayələri eyni süjet xətti ilə gedirdi, tək fərq orda kemal füsunun əşyalarını kolleksiya edirdi, mithat bəy isə kitab, qəzet, dərgi, saat, hətta içki. bəzən 2-2 alardı. özünə və kolleksiyaya. ikisini də birləşdirən sadəcə obsessiyaları idi.
belə filmləri kiməsə tövsiyə edəndə tərəddüd edirəm, çünki ağır, bəzən nə dialoq, nə də mahnı olmadan irəliləyir. əsas məğzi çox vaxt sondakı səhnə müəyyən edir, yəni səbr lazımdır. not: spoiler istəmirsinizsə, dayanın.

mənə də adhd səbəbindən anlıq başlayıb, bitirə bilmədiyim, ən marağlı gələn işlərdən olub kolleksiya toplamaq.
belə ki, mithat bəyin yoldaşı evdəki "zir-zibildən" bezərək, "ya mən ya da kolleksiya" deyib, işə son qoymağı təklif edir. amma mithat bəyimiz "know your limits!" deyərək kolleksiyanı seçir. yəni görün ki, nə qədər bağlıdır. * düşünün ki, bir kolleksiyaya tərcih edilirsiniz.
qapıçının həm uğruna hər şeyin verildiyi kolleksiyaya, həm də mithat bəyin güvəninə xəyanət edib, gizlicə sahaflara satdığı səhnələrdə içim yanırdı. bu mənə başıma gələn bir hadisəni xatırlatdı.
mənim də tam kolleksiya deyil, xatirə qutusu kimi bir şeyim var idi. dərsdə vərəqlə "mesajlaşmalarımız", hazırlıq vaxtı toplunun kənarına yazılan "evdəkilərdən pul cırmışam, elşadın qırğın dönərinə gedək" tipli vərəqlər və ən əsası məzun lentim olan bir qutu. bunları illərlə saxlamışdım, arada hamıya şəklini atıb, "yadında?" deyə başlatdığım saatlarla söhbətlər olurdu. ağzım qulağıma çatırdı bir sözlə. başına gələnləri dərsin bitməyini gözləmiyib yazanların vərəqlərindən, hər sınaq biletlərinə kimi hər şeyi, "xatirədi də" deyə-deyə doldurmuşdum. bir gün yenə gəldim ki, yad edəm. yox idi. bütün evi ələk-vələk eləmişəm yoxdu aq. içi vərəq və qara-qura olduğuna görə mama zibil bilib atıbmış. xüsusilə, bu mövzuda evdəkilərin "bəlkə lazımlıdı" deyə məsləhət etmədən atdığı çox şeylər olub. səsimi də çıxara bilməmişdim, o dərəcə yandırmışdı. ona görə son səhnədə mithat bəyin kitablarının 10 dənəsi ola-ola sonuncu yəni, 11-cini axtarması və tapanda digər 10-nun olmaması anında səssizcə və çarəsiz oturması, mamanın "zir-zibili deyirsən? atmışam onu" cümləsinə sadəcə necə donub qaldığımı xatırlatmışdı. təkcə onu yox, həm də həyatda iplərin hamısını ələ almağı hədəf qoyanda, bir də baxıram ki, digərləri əlimdən qaçıb. 1-2 entry altda sırf təsdiqlənim deyə yaşamağı unutduğum zamanlardan yazmışdım. elə o anda, hər şeyin 11/11 olması ehtimalının yox oluşunu danmışdım. indi bir daha aydınlandım.
bəzən, onun bir kolleksiyaçı deyil də, sadəcə takıntılı olduğunu düşünürəm. bir müəllimim həmişə servant qab-qacağının işlədilməməsini tənqid edirdi. deyirdi ki, işlətdiyin halda qırılanda, işlətmədiyin qədər heyflənmirsən. sadəcə göstəriş üçün qalanda, istər-istəməz peşman olursan ki, kaş işlədərdim, haqqı ilə atardım. demək istədiyim, mithat bəy kolleksiyanı tam hiss edə bilmir məncə. sanki, onunla fiziki yaşayıb, mənəvi yox. bir yerdən sonra həyatda iz qoymaq kimi yanaşıb mövzuya, çünki filmdə heç nələrisə vərəqlədiyini görmürük. burdan o nəticə çıxmamalıdır ki, o sadəcə göstəriş üçün o qədər kitab, gündəlik qəzet və dərgiləri yığmışdı. əsla! stanford universitetində elektronika mühəndisliyi və riyaziyyat təhsili alıb, polis radiosu qurub və s. bu qədər savadlı birinin sırf bu səbəbə hər şeyindən əl çəkməsi absurddur. amma elə bil bəzi faktlar işi takıntıya bağlanmasını təsdiq edir.
günü bugününə istər xatirə qutusu olsun, istər rəfdəki kitablarımız, mithat bəyin kolleksiyonu ilə müqayisədə çox kiçik olsa da, arada vərəqləyib baxırıq, 2 misra şeir ya da əvvəl yazdığın yazıları oxuyuruq, könlümüz xoşallansın deyə. o hiss tamam ayrıdır. filmdə belə səhnələrin olmaması, sadəcə okbli olduğuna gətirib çıxarır.
yekunda sanki, "yeməyənin payını yeyərlər" tipli, realistik və bol istanbullu film.