1. Gluten intolerance nadir görülən (təxminən əhalinin 1 faizində) və təyin olunmasının xüsusi yolu olmayan xəstəlikdir. Son aylarda simptomlarını şiddətli hiss etdiyim üçün həkimə getdikdən sonra tanış olmuşam. 2 forması var:
1)Çölyak xəstəliyi (Celiac Disease)
2)Çölyak xəstəliyi olmayan qlüten həssaslığı ( Non-Celiac Gluten Sensitivity)
Hər ikisinin oxşar simptomlar olsa da, çölyak xəstəliyi daha şiddətli formadır. Çölyak xəstələrində simptomlar nəticəsində bağırsağın selikli qişasında zədələnmə, iltihab yaranır ki, bu da uzun müddət davam edərsə, bağırsaq xərçənginə belə səbəb ola bilər. Yaranma səbəblərinə genetik olması, düzgün qidalanmamaq, immun sisteminin zəifliyi və s. daxildir. Simptomları hər kəsdə müxtəlif ola bilir, ən çox bilinənləri:
1)Həzm problemləri- qarında şişkinlik, davamlı ağrı, sancılar, ürəkbulanma
2) Dəri problemləri, dəridə qaşıntı, dərinin qabıqlanması
3) Ruh halı dəyişikliyi, yorğunluq, əzələ ağrıları, diqqət pozulması (dehb)
4) Ağızda yaralar yaranması, ani çəki artımı (və ya azalması) və s.
Son 3-4 ildə gün ərzində yediklərimin təxmini kalori hesabını etməyimə, çörəyi tamamən həyatımdan çıxarmağıma və çəki, bədən ölçümün normada olmağına baxmayaraq, davamlı olaraq şişkinlik, ürəkbulanma, qarında şiddətli ağrılar var idi. Hər yaşda diaqnoz qoyula bilər. Diaqnoz. Əlamətləri digər xəstəliklər (digər bağırsaq problemləri, laktoz intoleransı) ilə oxşar olduğu üçün diaqnozu mürəkkəb sayılır. Öncə qan testi götürülür. Daha sonra bağırsağın biopsiyası və endoskopiya aparılır. Lazım olarsa, başqa testlər də götürülə bilər. Amma biopsiyadan sonra nəticə məlum olur. Müalicəsi. Təəssüf ki, ömür boyu davam edən xəstəlikdir və müalicəsi üçün xüsusi üsul və ya dərmanlar yoxdur. B12, dəmir, vitamin d kimi vitaminlər, qida əlavələri qəbul edilməlidir (qan testinə əsasən). Qlütensiz qidalanma rejiminə keçmək tək çarəsidir. Qlütensiz qida olaraq bütün ət və balıq məhsulları, meyvə-tərəvəz, yulaf, qarabaşaq, düyü və tərkibində qlüten olmayan digət məhsulları istifadə edə bilərsiniz. Çox yağlı, qızardılmış, tərkibində buğda, çovdar olan qidalar, makaron həsaslığı artırır. Çörək artıq baş düşməninizdir (tərkibində buğda unu varsa). Alışveriş edəndə mağazalardakı qlütensiz-dietik qidalar bölümündəki, üzərində “gluten free” yazısı olan məhsullardan ala bilərsiniz. Təəssüf ki, qlütensiz qidaların qiyməti münasib deyil və davamlı bu şəkildə qidalanmaq bəzən insanın psixologiyasını poza bilir. Əgər simptomlar çox şiddətli deyilsə, tərkibində az miqdarda (20 mq-a qədər) qlüten olan qidaları ala bilərsiniz. Təbii ki, hər kəsdə simptomlar və dərəcəsi fərqli olduğu üçün həkimin sizə tövsiyə etdiyi pəhriz fərqli olacaq, şad xəbərim odur ki, əgər simptomlar azalar və bağırsağın selikli qişası bərpa olunmağa başlayarsa, miqdarı çox olmamaqla əvvəlki kimi qlütenli qida qəbul edə bilərsiniz. insanların bu xəstəliyə yanaşması əsasən qeyri-ciddi olur (“bir dəfə yeməklə heç nə olmaz”, “götür bir az dadına bax”, “arıqlamaq üçün mü edirsən?” və s), siz yenə də bildiyinizi edin -*